ahmetbeyler
New member
Şimdiye kadar cümbüş dalının biroldukca kısmında vakit seyahatine dair ögeler gördük. Buna Geleceğe Dönüşfilmindeki aracı örnek olarak gösterebiliriz. Bu üzere araçlar, farklı mecralarda ve farklı biçimlerde karşımıza çıksa da hepsinin hedefi ortak: vakit seyahatini mümkün kılmak.
Bu bahisler ve araçlar, sinema ile oyun dünyasının yapımcılarından çıktığı için gerçekçi olabilecekleri pek düşünülmedi. Ancak tüm dünyada tanınan ve kıymetli çalışmalara imza atmış olan fizikçi Stephen Hawking, aslında vakit seyahatinin teoride mümkün olabileceğinisöylemişti. Üstelik dördüncü boyut ve sürat kavramlarından yola çıkarak.
Yavaş yavaş başlayalım: Nedir bu dördüncü boyut ve sürat ile ilgisi ne?
Boyut kavramıyla başlayalım. Etrafta daima iki boyutlu, 3d üzere tabirleri duyarız. Birincisinden başlayacak olursak tek boyut, birçok vakit bir çizgiyle tabir ediliyor. Bu çizgi üzerine koyacağınız noktaları bulmak için tek bir değişken kâfi. Yalnızca ileri ya da geri gitmeniz gerek.
İki boyut içinse bir kâğıdı örnek olarak gösterebiliriz. Elimizdeki bu kâğıdın hem eni birebir vakitte uzunluğu vardır. Yani iki boyutludur.
Üç boyutlu cisimlerde ise buna bir de yüksekliği ekleriz. Prizmalara baktığımızda üzerlerinde bu üç boyutu kullandığımız için onları 3d sayıyoruz.
Ancak bunların haricinde, vakit olarak bilinen bir de dördüncü boyut var. Pekala niye bu değişken kıymetlerin içinde vakit da bulunuyor. Burada geçen 1 saniye, kainatın her noktasında birebir süratte geçmiyor mu?
Yanıt hayır: Bunun için de Einstein’ın ortaya attığı bilgilere bakalım
Einstein’a nazaran uzayda bir cismin kütlesi büyüdükçe vakitte bu oranda bükülür ve yavaşlar. Örnek olarak birden fazla vakit bildiğimiz gök cisimlerinden epeyce daha büyük kütlelere sahip olan kara deliklerde, vaktin daha yavaş geçtiğini duymuşuzdur.
Bu teori şu örnekle açıklanıyor: Bir uzay aracında üç astronot olduğunu düşünelim. Bunlardan biri kara deliğe girmiş ve birkaç dakikanın akabinde -imkânsız olsa da- çıkmayı başarmış olsun. Onun için geçen birkaç dakika, kara deliğin kütlesine bakılırsa, dışarıda geçmiş olan uzun senelera denk gelebilir. Yani bir nevi vakit seyahati yapmış olur.
Ya da uzayda vaktin daha süratli aktığı gerçeğini de buna örnek olarak gösterebiliriz. Bu farklılığı sağlayan da Dünya’mızın kendi kütlesi.
Hawking, hayali bir uzay aracının kara deliğin yörüngesinde ilerlediğini ve bakılırsavin dünyadan takip edildiği senaryosunu kuruyor: Her bir yörünge çeşidi 16 dakika sürüyor
Ama Dünya’dakiler için geçen bu 16 dakika, uzay aracındakiler için de tıpkı mı? Karşılığımız hayır, kütlesi milyonlarca Güneş’in kütlesine denk olan bu kara delik, bu sebeple vakti büküyor ve kendisine çok yakın olan uzay aracındakiler için vakit daha yavaş ilerliyor. Bu bağlamda 16 dakikalık cinsin 8 dakikasını deneyimliyorlar.
Kara delik örneği de gösteriyor ki sürat, vakti algılamada çok değerli bir faktör. Pekala kim uzay aracına atlayıp galaksimizin ortasındaki bir kara deliğe sürmek ister ki? Biz değil… her neyse ki Hawking bunu da düşünmüş:
Ve kararında bir daha teorik olan bir senaryo kurmuş. Bu senaryoda süratli bir trenimiz var ve Dünya’yı turluyor. Bu tren, ışık suratına yakın düzeylerde bir sürate sahip olmalı ve uzun bir süre boyunca hiç durmadan yoluna devam etmeli. Bilmeyenler için ışığın saniyede 300.000 km yol gidebildiğini söyleyelim.
beraberinde kütlesi olan hiç bir cismin ışık suratını geçemeyeceği de biliniyor. Bu sebeple trenimiz bu sürate yalnızca yaklaşmış olacak. Bu bağlamda kelam konusu trenin ortasında yolcular her zamanki üzere otururken, Dünya’yı saniyede yaklaşık 7 sefer turluyor olacaklar. Trenin, bu suratı çalıştığı sürece koruduğunu var iseyıyoruz.
Şimdiyse vakit, trenin ortasındakiler için tıpkı kara delik meselade olduğu üzere daha yavaş akmaya başlıyor
Hawking, tren bu süratte ilerlerken ortasındaki bir çocuğun, koşarak ışık suratını aşamayacağını da söylüyor. Bunun niçiniyse tabiat kanunları gereği tren ortasında vaktin yavaşlamış olacak olması. Yani ışık suratının üstünlüğü korunuyor.
Artık trenin ortasındaki vakit, birebir gezegende bulunulmasına karşın dışarıdakine göre daha yavaş akıyor. 2022 yılında gönderdiğimiz tren 100 yıl boyunca gezegeni turlamış olsun? Durduğunda hangi yılda olacağız?
Karşılığı çok sıradan o denli değil mi? 2022 yılından itibaren 100 yıl geçirirseniz 2122 yılına ulaşırsınız. Ancak trenin ortasındakiler için durum bu biçimde değil. Onlar için vakit daha yavaş aktığından, yalnızca 1 hafta ortasında 100 yıl ileri gitmiş olacaklar.
bu biçimde bir tren ve bu tren için bir yol inşa etmek şu an için imkânsız denilebilir. Yani bu fikir teoride kalacak üzere görünüyor. bir daha de bilim dünyasının geleceğe yapılabilecek vakit seyahatlerini mümkün görmesi pek heyecanlandırıcı.
Kaynaklar: Stephen Hawking/Daily Mail, Evrim Ağacı, YouTube, Dusge
Bu bahisler ve araçlar, sinema ile oyun dünyasının yapımcılarından çıktığı için gerçekçi olabilecekleri pek düşünülmedi. Ancak tüm dünyada tanınan ve kıymetli çalışmalara imza atmış olan fizikçi Stephen Hawking, aslında vakit seyahatinin teoride mümkün olabileceğinisöylemişti. Üstelik dördüncü boyut ve sürat kavramlarından yola çıkarak.
Yavaş yavaş başlayalım: Nedir bu dördüncü boyut ve sürat ile ilgisi ne?
Boyut kavramıyla başlayalım. Etrafta daima iki boyutlu, 3d üzere tabirleri duyarız. Birincisinden başlayacak olursak tek boyut, birçok vakit bir çizgiyle tabir ediliyor. Bu çizgi üzerine koyacağınız noktaları bulmak için tek bir değişken kâfi. Yalnızca ileri ya da geri gitmeniz gerek.
İki boyut içinse bir kâğıdı örnek olarak gösterebiliriz. Elimizdeki bu kâğıdın hem eni birebir vakitte uzunluğu vardır. Yani iki boyutludur.
Üç boyutlu cisimlerde ise buna bir de yüksekliği ekleriz. Prizmalara baktığımızda üzerlerinde bu üç boyutu kullandığımız için onları 3d sayıyoruz.
Ancak bunların haricinde, vakit olarak bilinen bir de dördüncü boyut var. Pekala niye bu değişken kıymetlerin içinde vakit da bulunuyor. Burada geçen 1 saniye, kainatın her noktasında birebir süratte geçmiyor mu?
Yanıt hayır: Bunun için de Einstein’ın ortaya attığı bilgilere bakalım
Einstein’a nazaran uzayda bir cismin kütlesi büyüdükçe vakitte bu oranda bükülür ve yavaşlar. Örnek olarak birden fazla vakit bildiğimiz gök cisimlerinden epeyce daha büyük kütlelere sahip olan kara deliklerde, vaktin daha yavaş geçtiğini duymuşuzdur.
Bu teori şu örnekle açıklanıyor: Bir uzay aracında üç astronot olduğunu düşünelim. Bunlardan biri kara deliğe girmiş ve birkaç dakikanın akabinde -imkânsız olsa da- çıkmayı başarmış olsun. Onun için geçen birkaç dakika, kara deliğin kütlesine bakılırsa, dışarıda geçmiş olan uzun senelera denk gelebilir. Yani bir nevi vakit seyahati yapmış olur.
Ya da uzayda vaktin daha süratli aktığı gerçeğini de buna örnek olarak gösterebiliriz. Bu farklılığı sağlayan da Dünya’mızın kendi kütlesi.
Hawking, hayali bir uzay aracının kara deliğin yörüngesinde ilerlediğini ve bakılırsavin dünyadan takip edildiği senaryosunu kuruyor: Her bir yörünge çeşidi 16 dakika sürüyor
Ama Dünya’dakiler için geçen bu 16 dakika, uzay aracındakiler için de tıpkı mı? Karşılığımız hayır, kütlesi milyonlarca Güneş’in kütlesine denk olan bu kara delik, bu sebeple vakti büküyor ve kendisine çok yakın olan uzay aracındakiler için vakit daha yavaş ilerliyor. Bu bağlamda 16 dakikalık cinsin 8 dakikasını deneyimliyorlar.
Kara delik örneği de gösteriyor ki sürat, vakti algılamada çok değerli bir faktör. Pekala kim uzay aracına atlayıp galaksimizin ortasındaki bir kara deliğe sürmek ister ki? Biz değil… her neyse ki Hawking bunu da düşünmüş:
Ve kararında bir daha teorik olan bir senaryo kurmuş. Bu senaryoda süratli bir trenimiz var ve Dünya’yı turluyor. Bu tren, ışık suratına yakın düzeylerde bir sürate sahip olmalı ve uzun bir süre boyunca hiç durmadan yoluna devam etmeli. Bilmeyenler için ışığın saniyede 300.000 km yol gidebildiğini söyleyelim.
beraberinde kütlesi olan hiç bir cismin ışık suratını geçemeyeceği de biliniyor. Bu sebeple trenimiz bu sürate yalnızca yaklaşmış olacak. Bu bağlamda kelam konusu trenin ortasında yolcular her zamanki üzere otururken, Dünya’yı saniyede yaklaşık 7 sefer turluyor olacaklar. Trenin, bu suratı çalıştığı sürece koruduğunu var iseyıyoruz.
Şimdiyse vakit, trenin ortasındakiler için tıpkı kara delik meselade olduğu üzere daha yavaş akmaya başlıyor
Hawking, tren bu süratte ilerlerken ortasındaki bir çocuğun, koşarak ışık suratını aşamayacağını da söylüyor. Bunun niçiniyse tabiat kanunları gereği tren ortasında vaktin yavaşlamış olacak olması. Yani ışık suratının üstünlüğü korunuyor.
Artık trenin ortasındaki vakit, birebir gezegende bulunulmasına karşın dışarıdakine göre daha yavaş akıyor. 2022 yılında gönderdiğimiz tren 100 yıl boyunca gezegeni turlamış olsun? Durduğunda hangi yılda olacağız?
Karşılığı çok sıradan o denli değil mi? 2022 yılından itibaren 100 yıl geçirirseniz 2122 yılına ulaşırsınız. Ancak trenin ortasındakiler için durum bu biçimde değil. Onlar için vakit daha yavaş aktığından, yalnızca 1 hafta ortasında 100 yıl ileri gitmiş olacaklar.
bu biçimde bir tren ve bu tren için bir yol inşa etmek şu an için imkânsız denilebilir. Yani bu fikir teoride kalacak üzere görünüyor. bir daha de bilim dünyasının geleceğe yapılabilecek vakit seyahatlerini mümkün görmesi pek heyecanlandırıcı.
Kaynaklar: Stephen Hawking/Daily Mail, Evrim Ağacı, YouTube, Dusge