ahmetbeyler
New member
6 Şubat’ta yaşananlar hakkında herkeste büyük bir şaşkınlık ve fazlacaça soru işareti var. Bu sarsıntılar zincirinin ülkenin neredeyse yarısını etkilemekle birlikte Mısır’da bile hissedilmiş olması, depremin tesir alanının ne kadar geniş olduğunu gösteriyor.
Hatta, yayılan sismik dalgaların Amerika’ya kadar nasıl ulaştığını gösteren bir animasyon, geçtiğimiz gün paylaşılmıştı. Bu da akıllara, kelam konusu zelzelelerin nasıl geniş alanları etkilediği sorusunu getiriyor.
Danimarka Jeoloji Enstitüsü’ne göre ülkemizdeki sallantılar, Grönland’a kadar ulaştı.
Kahramanmaraş ve Grönland, olağanda tıpkı cümlede geçemeyecek kadar dahi alakasız iki coğrafya. Grönland, Kuzey Kutbu’na en yakın kara kesimlerinden biri.
Sorumuzun yanıtının kavranabilmesi için, zelzelelerin nasıl gerçekleştiğine kısa ve öz bir biçimde değinmemiz gerekiyor.
Yer kabuğunun altında, kesim modül olmak üzere “levha” denen kıta kesimleri mevcut. Bu levhalar içinde ise “fay hattı” dediğimiz kırıklar bulunmakta.
Depremler ise levhaların altında “fay hatları” dediğimiz kırıklarda biriken gücün bir anda dışa salınmasıyla ortaya çıkan sallantılardır. Bu güç salınımı, çoklukla levhaların birbirlerine sürtünmeleriyle veya fay çizgilerine aşırı yüklenilmesi ötürüsıyla gerçekleşir.
Yeryüzünde çabucak her büyük kara modülünün ve kıtanın kendine ilişkin bir levhası vardır. Bu devasa levhalar içinde da bir o kadar devasa fay hatlarıoluşur. Levhalar vakit içinde birbirlerine sürtündükçe de daha ufak fay hatları ortaya çıkar.
Deprem, biriken enerjiye bağlı olarak birden çok bölgeyi sallayabilir.
Az evvel bahsetmiş olduğumiz ufak fay çizgilerini hatırlayalım. Bu ufak fay çizgileri, fark edeceğiniz üzere ülkemizin büyük bir kısmını kapsadığı üzere, hem de kıtalar içindeki devasa fay çizgilerine bağlılar. Bu niçinle bir sarsıntının birebir ülkede diğer bir sarsıntısı tetikleyebilmesi de tüm bir bölgeyi aynı anda sallayabilmesi de mümkündür.
Ayrıyeten, bu fayların uzun ya da kısa olmalarına bağlı olarak, sırasıyla daha fazla ve daha az yıkıcı sarsıntılar meydana gelebilmektedir. Daha kısa fay sınırları daha dar oldukları için, gücün kaçabileceği pek bir alan yoktur. Daha uzun fay çizgileri ise, daha fazla gücün kaçabilmesini ve gereğince uzunlarsa gücün az evvel bahsetmiş olduğumiz devasa fay çizgilerine erişebilmesini dahi sağlayabilmektedir.
ötürüsıyla Kahramanmaraş ve etrafında gerçekleşen bir sarsıntıda açığa çıkan güç, gücüne bağlı olarak ve bu fay çizgilerini birer otoban üzere kullanarak ülkemizin yarısını ve bazı komşu ülkeleri etkileyebilir ve titreşimler Grönland’a kadar uzanabilir.
Buna ilaveten bazı zelzelelerde açığa çıkan güç, güç salınımının yer kabuğunun yüzebir daha yakın yahut uzak oluşuna göre de değişir.
Yüzeye yakın olan sarsıntılar daha yıkıcıyken, yüzeyden uzaklaştıkça zelzelenin tesiri ve hasar verme potansiyeli azalmaktadır.
Bunun niçini ise yüzeye yakın olan sarsıntıların önlerine daha az pürüz çıkması ve ötürüsıyla gücün daha az emilmesi. Bu sebeple bu gücün büyük bir kısmı, yer kabuğunun yüzebir daha ve yüzeye yakın faylara yüklenir.
6 Şubat 2023 depremleri toplamda 10 ili, nüfus olarak da datalara bakılırsa yaklaşık 13 milyonu etkiledi. Bu depremler yüzeye 7 kilometre derinlikte gerçekleşmiş iken, 1999 Gölcük zelzelesi yüzeye 17 kilometre derinlikte gerçekleşmişti. Bu bilgiye nazaran 6 Şubat 2023 zelzelelerinin daha yıkıcı birer güce sahip oldukları kararına varabiliriz.
Hatta, yayılan sismik dalgaların Amerika’ya kadar nasıl ulaştığını gösteren bir animasyon, geçtiğimiz gün paylaşılmıştı. Bu da akıllara, kelam konusu zelzelelerin nasıl geniş alanları etkilediği sorusunu getiriyor.
Danimarka Jeoloji Enstitüsü’ne göre ülkemizdeki sallantılar, Grönland’a kadar ulaştı.
Kahramanmaraş ve Grönland, olağanda tıpkı cümlede geçemeyecek kadar dahi alakasız iki coğrafya. Grönland, Kuzey Kutbu’na en yakın kara kesimlerinden biri.
Sorumuzun yanıtının kavranabilmesi için, zelzelelerin nasıl gerçekleştiğine kısa ve öz bir biçimde değinmemiz gerekiyor.
Yer kabuğunun altında, kesim modül olmak üzere “levha” denen kıta kesimleri mevcut. Bu levhalar içinde ise “fay hattı” dediğimiz kırıklar bulunmakta.
Depremler ise levhaların altında “fay hatları” dediğimiz kırıklarda biriken gücün bir anda dışa salınmasıyla ortaya çıkan sallantılardır. Bu güç salınımı, çoklukla levhaların birbirlerine sürtünmeleriyle veya fay çizgilerine aşırı yüklenilmesi ötürüsıyla gerçekleşir.
Yeryüzünde çabucak her büyük kara modülünün ve kıtanın kendine ilişkin bir levhası vardır. Bu devasa levhalar içinde da bir o kadar devasa fay hatlarıoluşur. Levhalar vakit içinde birbirlerine sürtündükçe de daha ufak fay hatları ortaya çıkar.
Deprem, biriken enerjiye bağlı olarak birden çok bölgeyi sallayabilir.
Az evvel bahsetmiş olduğumiz ufak fay çizgilerini hatırlayalım. Bu ufak fay çizgileri, fark edeceğiniz üzere ülkemizin büyük bir kısmını kapsadığı üzere, hem de kıtalar içindeki devasa fay çizgilerine bağlılar. Bu niçinle bir sarsıntının birebir ülkede diğer bir sarsıntısı tetikleyebilmesi de tüm bir bölgeyi aynı anda sallayabilmesi de mümkündür.
Ayrıyeten, bu fayların uzun ya da kısa olmalarına bağlı olarak, sırasıyla daha fazla ve daha az yıkıcı sarsıntılar meydana gelebilmektedir. Daha kısa fay sınırları daha dar oldukları için, gücün kaçabileceği pek bir alan yoktur. Daha uzun fay çizgileri ise, daha fazla gücün kaçabilmesini ve gereğince uzunlarsa gücün az evvel bahsetmiş olduğumiz devasa fay çizgilerine erişebilmesini dahi sağlayabilmektedir.
ötürüsıyla Kahramanmaraş ve etrafında gerçekleşen bir sarsıntıda açığa çıkan güç, gücüne bağlı olarak ve bu fay çizgilerini birer otoban üzere kullanarak ülkemizin yarısını ve bazı komşu ülkeleri etkileyebilir ve titreşimler Grönland’a kadar uzanabilir.
Buna ilaveten bazı zelzelelerde açığa çıkan güç, güç salınımının yer kabuğunun yüzebir daha yakın yahut uzak oluşuna göre de değişir.
Yüzeye yakın olan sarsıntılar daha yıkıcıyken, yüzeyden uzaklaştıkça zelzelenin tesiri ve hasar verme potansiyeli azalmaktadır.
Bunun niçini ise yüzeye yakın olan sarsıntıların önlerine daha az pürüz çıkması ve ötürüsıyla gücün daha az emilmesi. Bu sebeple bu gücün büyük bir kısmı, yer kabuğunun yüzebir daha ve yüzeye yakın faylara yüklenir.
6 Şubat 2023 depremleri toplamda 10 ili, nüfus olarak da datalara bakılırsa yaklaşık 13 milyonu etkiledi. Bu depremler yüzeye 7 kilometre derinlikte gerçekleşmiş iken, 1999 Gölcük zelzelesi yüzeye 17 kilometre derinlikte gerçekleşmişti. Bu bilgiye nazaran 6 Şubat 2023 zelzelelerinin daha yıkıcı birer güce sahip oldukları kararına varabiliriz.
- Kaynaklar: Reuters, AFAD