ahmetbeyler
New member
Dünya Sıhhat Örgütü’nün paylaştığı bilgilere göre; çocukken olduğumuz kızamık, suçiçeği ve kabakulak üzere aşılar yardımıyla artık bu hastalıklar neredeyse hiç görülmüyor. Bu aşılar yardımıyla her yıl 2-3 milyon ömrün kurtarıldığı varsayım ediliyor.
Teknolojiyle birlikte tedavi formları, aşılar üzere sağlık alanında biroldukça şey gelişiyor. Ancak birtakım aşıları her yıl ya da muhakkak aralıklarla bir daha olmak zorundayız. Bunun niçinlerini sizler için derledik.
Bunu anlayabilmemiz için evvela bedenimizin bağışıklık sisteminin nasıl çalıştığını öğrenmeliyiz.
Bağışıklık sistemimiz, bedenimizi ziyanlı bakteri ve virüslerden korumak için birlikte çalışan farklı cinste koruyucu sistemlerden oluşur. Bu sistemler doğuştan gelen ve daha sonradan kazanılan bağışıklık olarak ikiye ayrılır.
Doğuştan gelen bağışıklık, ismi üstünde doğuştan sahip olduğumuz bağışıklıktır. Deri üzere dış ve hücreler üzere iç savunma bölgelerinden oluşur. Doğuştan gelen bağışıklık sistemimizi acil bir durumda ilk müdahale eden ekip olarak düşünebiliriz.
daha sonradan kazanılan bağışıklık ise doğuştan sahip olmadığımız ve yaşamımız boyunca geliştirmemiz gereken bağışıklıktır. Bu sistem, etkin ve pasif olarak ikiye ayrılır. Aşıları ilgilendiren sistem faal bağışıklık olduğu için pasif bağışıklığa değinmeyeceğiz.
Aktif bağışıklık, bir hastalığa maruz kaldıktan daha sonra vücudumuzun verdiği bağışıklık reaksiyonudur. Bedenimiz virüslerle savaşmak için spesifik antikorlar geliştirdiği için bu yansılar doğal olarak meydana gelir ya da aşılar yoluyla yapay olarak da oluşturulabilir.
Doğal etkin bağışıklığımız bizi nasıl korur?
Bağışıklığımızla ilgili farklı olan şey, birinci taarruza uğradığı andan daha sonra asla unutmamasıdır. Yeni bir virüsle birinci karşılaştığında, bedenin davetsiz konuğu tanıması ve antijene mahsus antikorlar üretmesi vakit alır. Bu süreç ciddi hastalıklara niye olabilir.
Ancak bağışıklık sistemi belli bir patojenle tecrübe kazandıktan daha sonra, bedeni bir daha sonraki istilaya hazır tutan hafıza koruyucu hücreler yaratır. Bu hafıza hücreleri, tıpkı virüsle tekrar müsabakası durumunda epeyce daha süratli ve kuvvetli bir biçimde bağışıklık reaksiyonu başlatır. bu biçimdece hastalıktan uzun periyodik korunma talihi artar.
Peki, aşılar bizi hastalıklara karşı nasıl korur?
Aşılar, üstte bahsetmiş olduğumiz üzere hafızayı bir daha oluşturarak çalışır. Biroldukça aşı bunu farklı hallerde gerçekleştirir. Fakat en temel biçimde birçok aşı bunu virüsü etkisiz hale getirerek ya da zayıflatarak oluşturur. Gerçek virüsle karşılaşıldığında müdafaa sağlaması için tıpkı savaşa girmedilk evvel silahları hazırlar üzere antikorları ortaya çıkaracak antijen üretir.
Yakın vakitte olduğumuz Covid-19 için kullanılan mRNA aşıları hiç virüs içermiyor. Ancak vücutta gerçek bir enfeksiyona hazırlık olarak bir antikor yansısı oluşturmak için birebir temel gayeyle çalışıyor.
Gelelim asıl mevzumuza. niye kimi aşıları her yıl olmamız gerekirken başkalarını bir defa olmamız yetiyor?
Bir aşının koruyuculuğunun ne kadar süreceği çeşitli faktörlere bağlıdır. birinci vakit içinderda, antikorlar yani savunma sistemleri sonsuza kadar çalışmaz ve bozulma suratları kıymetlidir. Kızamık üzere hastalıklarda bu oran nispeten yavaştır. Yani antikorlar ve aşı kaynaklı bağışıklık uzun yıllar boyunca güçlü kalır.
Tetanos, grip üzere birtakım aşılarda ise antikorlar daha süratli parçalanır. Zayıflayan antikorların onarılması ve daha büyük bir bağışıklık yansısı için güçlendirici aşıların her sene ya da aşikâr aralıklarla yapılması gerekir.
Aşının koruyuculuğunu etkileyen başka faktör ise virüslerin daima mutasyona uğramasıdır.
Bir virüs “kararlıysa” çoğalması yani mutasyona uğraması o kadar yavaştır. Bu da bizlere büyük bir avantaj sağlar. Kızamık, çoğalması pek mümkün olmayan kararlı bir virüstür. Bu yüzden her yıl aşısını olmamıza gerek kalmaz. Bu şekil virüsler aşılama yoluyla neredeyse yok edilirler.
Grip, Covid-19, tetanos gibileri ise hızla çoğalabilen ve oldukcaça mutasyona uğrayan virüslerdendir. Örneğin her yıl birden çok yeni grip tipi ortaya çıkıyor, bu yüzden de her yıl grip aşısı yaptırmamız gerekiyor.
Tedavisi olan hastalıklara yakalanmamak ya da bir daha hasta olmamak için aşılanmanızı tavsiye ederiz.
Teknolojiyle birlikte tedavi formları, aşılar üzere sağlık alanında biroldukça şey gelişiyor. Ancak birtakım aşıları her yıl ya da muhakkak aralıklarla bir daha olmak zorundayız. Bunun niçinlerini sizler için derledik.
Bunu anlayabilmemiz için evvela bedenimizin bağışıklık sisteminin nasıl çalıştığını öğrenmeliyiz.
Bağışıklık sistemimiz, bedenimizi ziyanlı bakteri ve virüslerden korumak için birlikte çalışan farklı cinste koruyucu sistemlerden oluşur. Bu sistemler doğuştan gelen ve daha sonradan kazanılan bağışıklık olarak ikiye ayrılır.
Doğuştan gelen bağışıklık, ismi üstünde doğuştan sahip olduğumuz bağışıklıktır. Deri üzere dış ve hücreler üzere iç savunma bölgelerinden oluşur. Doğuştan gelen bağışıklık sistemimizi acil bir durumda ilk müdahale eden ekip olarak düşünebiliriz.
daha sonradan kazanılan bağışıklık ise doğuştan sahip olmadığımız ve yaşamımız boyunca geliştirmemiz gereken bağışıklıktır. Bu sistem, etkin ve pasif olarak ikiye ayrılır. Aşıları ilgilendiren sistem faal bağışıklık olduğu için pasif bağışıklığa değinmeyeceğiz.
Aktif bağışıklık, bir hastalığa maruz kaldıktan daha sonra vücudumuzun verdiği bağışıklık reaksiyonudur. Bedenimiz virüslerle savaşmak için spesifik antikorlar geliştirdiği için bu yansılar doğal olarak meydana gelir ya da aşılar yoluyla yapay olarak da oluşturulabilir.
Doğal etkin bağışıklığımız bizi nasıl korur?
Bağışıklığımızla ilgili farklı olan şey, birinci taarruza uğradığı andan daha sonra asla unutmamasıdır. Yeni bir virüsle birinci karşılaştığında, bedenin davetsiz konuğu tanıması ve antijene mahsus antikorlar üretmesi vakit alır. Bu süreç ciddi hastalıklara niye olabilir.
Ancak bağışıklık sistemi belli bir patojenle tecrübe kazandıktan daha sonra, bedeni bir daha sonraki istilaya hazır tutan hafıza koruyucu hücreler yaratır. Bu hafıza hücreleri, tıpkı virüsle tekrar müsabakası durumunda epeyce daha süratli ve kuvvetli bir biçimde bağışıklık reaksiyonu başlatır. bu biçimdece hastalıktan uzun periyodik korunma talihi artar.
Peki, aşılar bizi hastalıklara karşı nasıl korur?
Aşılar, üstte bahsetmiş olduğumiz üzere hafızayı bir daha oluşturarak çalışır. Biroldukça aşı bunu farklı hallerde gerçekleştirir. Fakat en temel biçimde birçok aşı bunu virüsü etkisiz hale getirerek ya da zayıflatarak oluşturur. Gerçek virüsle karşılaşıldığında müdafaa sağlaması için tıpkı savaşa girmedilk evvel silahları hazırlar üzere antikorları ortaya çıkaracak antijen üretir.
Yakın vakitte olduğumuz Covid-19 için kullanılan mRNA aşıları hiç virüs içermiyor. Ancak vücutta gerçek bir enfeksiyona hazırlık olarak bir antikor yansısı oluşturmak için birebir temel gayeyle çalışıyor.
Gelelim asıl mevzumuza. niye kimi aşıları her yıl olmamız gerekirken başkalarını bir defa olmamız yetiyor?
Bir aşının koruyuculuğunun ne kadar süreceği çeşitli faktörlere bağlıdır. birinci vakit içinderda, antikorlar yani savunma sistemleri sonsuza kadar çalışmaz ve bozulma suratları kıymetlidir. Kızamık üzere hastalıklarda bu oran nispeten yavaştır. Yani antikorlar ve aşı kaynaklı bağışıklık uzun yıllar boyunca güçlü kalır.
Tetanos, grip üzere birtakım aşılarda ise antikorlar daha süratli parçalanır. Zayıflayan antikorların onarılması ve daha büyük bir bağışıklık yansısı için güçlendirici aşıların her sene ya da aşikâr aralıklarla yapılması gerekir.
Aşının koruyuculuğunu etkileyen başka faktör ise virüslerin daima mutasyona uğramasıdır.
Bir virüs “kararlıysa” çoğalması yani mutasyona uğraması o kadar yavaştır. Bu da bizlere büyük bir avantaj sağlar. Kızamık, çoğalması pek mümkün olmayan kararlı bir virüstür. Bu yüzden her yıl aşısını olmamıza gerek kalmaz. Bu şekil virüsler aşılama yoluyla neredeyse yok edilirler.
Grip, Covid-19, tetanos gibileri ise hızla çoğalabilen ve oldukcaça mutasyona uğrayan virüslerdendir. Örneğin her yıl birden çok yeni grip tipi ortaya çıkıyor, bu yüzden de her yıl grip aşısı yaptırmamız gerekiyor.
Tedavisi olan hastalıklara yakalanmamak ya da bir daha hasta olmamak için aşılanmanızı tavsiye ederiz.
- Kaynaklar: Harvard Health Publishing, HealthMatch, CedarsSinai