İtaat deneyi- milgram

semaver

New member
Yale Üniversitesi’nden Psikolog Dr. Stanley Milgram tarafınca yapılan bu deney,

“insanların otoriteye nasıl boyun eğdiklerini “ anlamak gayesiyle (bir Nazi savaş hatalısı olan Adolf Eichmann’ın davasının başlangıcından 3 ay daha sonra) 1961 yılının Temmuz ayında yapılmıştır.

Denekler öğretmen-öğrenci olarak nitelendirilir. Başka odalara yerleştirilir. Öğretmen ile öğrenci içindeki bağlantı yalnızca ses yoluyla sağlanır.

Aslında burada tek denek: “öğretmen”dir. “Öğrenci” pozisyonunda olan kişi ise; deneyin bir kesimi olan oyuncudur.

“Öğretmen” (denek) başka odaya yerleştirilen öğrenciye yanlış karşılık verdiğinde uyguladığı elektiriğin daha fazla yanlış karşılığa sebep olup olmadığının ölçüldüğünü zanneder.

Lakin bu deneyde denenmek istenen “öğretmenin” (denek) daha evvel hiç tanımadığı “öğrenciye”(oyuncuya) karşı ne kadar acımasız olabileceği ve yanlış olduğunu bilse bile deneyi sonuna kadar gdolayıp götüremeyeceğini ölçmektir.

Öncelikle öğretmenin yanında öğrenci üzerine elektrik uygulayabileceği bir düzenek yerleştirilir. Ve öğrenci farklı odaya alınır.

Öğretmene (denek) öğrenciye (oyuncu) yönelttiği her soruda, yanlış yanıt verildiği takdirde 15 volttan başlamak üzere elektrik verilmesi söylenir. Yanlış sayısı arttıkça verilen şokun gücü de arttırılması söylenir.

Denek pozisyonunda olan öğretmen, gelen çığlık ve yapma seslerine dayanamayak deneyi durdurmak istediğinde, ona her talep daha sonrası araştırmacı (otorite) tarafınca şu cümleler söylenir:

Lütfen devam edin.

Deney gereği devam etmeniz gerekmektedir.

Devam etmeniz hakikaten epey değerlidir.

Öbür seçeneğiniz bulunmuyor, devam etmek zorundasınız.

Artan elektrik şokuyla birlikte öğretmene, öğrencinin yalvarma sesleri dinletilir. Buna karşın devam eden öğretmene (denek) bir daha sonraki kademede apansız kesilen öğrenci sesi dinletilir.

SONUÇ:

Ortaya çıkan deneyin kararı nitekim dehşet vericiydi. Öğretmen (denekler) sonuna kadar Araştırmacının (otoritenin) talimatlarına uyup, 450 voltluk azamî şoku 3. Sefer tıpkı bireye vermişti. Ses kesildikten daha sonra bile şiddetini arttırarak şok vermeye devam edenler oldu.

( Deneylere katılan insanların hepsi olağan insanlardı. hiçbirinde sadistlik ve gibisi ruhsal rahatsızlıklar ya da kişilik bozukluk bulunmuyordu.)

Milgram deney sonuçlarını şöyleki kıymetlendirdi;

“Sadece bakılırsavlerini yapan, kendi başınayken yırtıcı işlere kalkışmayan kolay beşerler, fecî bir yok etme sürecinin bir modülü olabiliyorlar. Yaptıkları işin yıkıcı sonuçlarını apaçık görmelerine karşın, temel ahlaki kıymetleriyle çelişen bu misyonlarda pek az şahısta otoriteyi reddetme potansiyeli vardır.”

Bu deney göstermiştir ki;

Bireyler karakterlerine büsbütün zıt düşen hareketleri otorite karşısında hiç düşünmeden yapabiliyorlar.
 
Üst