Yaren
New member
İcabeden Ne Demek?
Dilimizde köklü bir geçmişe sahip olan Osmanlıca kökenli kelimeler, bugün hâlâ günlük hayatta veya resmi yazışmalarda karşımıza çıkabiliyor. Bu kelimelerden biri olan "icabeden", anlamı tam olarak bilinmediğinde yanlış anlaşılmalara sebep olabilir. Bu makalede “icabeden ne demek?” sorusunu detaylı bir şekilde ele alacak, sıkça sorulan soruları yanıtlayacak ve kullanım alanları ile ilgili kapsamlı bilgiler sunacağız.
İcabeden Ne Demektir?
“İcabeden”, Arapça kökenli “icabet” kelimesinden türetilmiş bir Osmanlıca kelimedir. Modern Türkçeye çevrildiğinde “gereken, lüzum görülen, uygun görülen” anlamlarına gelir. Cümle içinde ise genellikle resmi yazışmalarda veya eski metinlerde kullanılır ve bir durumun gerektirdiği şekilde davranılması gerektiğini ifade eder.
Örnek cümle:
“İcabedenin yapılması hususunda gereken tedbirler alınacaktır.”
Bu cümlede “icabedenin yapılması” ifadesi, “gerekenin yapılması” anlamına gelir.
İcabeden Kelimesinin Kökeni ve Etimolojisi
“İcabet” kelimesi Arapça kökenli olup, “cevap vermek, karşılık vermek, yerine getirmek” gibi anlamlara gelir. Türkçeye geçmiş hâli olan “icabet etmek”, çağrıya veya bir isteğe karşılık verme anlamında kullanılır. “İcabeden” ise bu kökten türemiş olup, daha çok geçmiş zaman yapısıyla “gereken şey, yapılması icap eden şey” anlamında kullanılır.
İcabeden Hangi Alanlarda Kullanılır?
1. Resmi yazışmalar: Devlet kurumları arasında veya eski Osmanlıca belgelerde sıkça görülür.
2. Hukuki metinler: Mahkeme kararları, dilekçeler gibi belgelerde “icabeden işlemler yapılacaktır” gibi ifadelere rastlanabilir.
3. Edebiyat ve tarih metinleri: Özellikle klasik edebiyatta ve tarihî belgelerde yer alan metinlerde geçebilir.
Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları
1. İcabeden kelimesi günümüzde kullanılıyor mu?
Evet, ancak oldukça sınırlı alanlarda. Günlük konuşma dilinde neredeyse hiç kullanılmaz. Daha çok resmi veya hukuki belgelerde, özellikle de geleneksel dil kalıplarının tercih edildiği metinlerde kullanımı vardır.
2. “İcabeden” yerine ne kullanılabilir?
Günümüz Türkçesinde “gereken”, “lüzum görülen”, “uygun olan”, “yapılması gereken” gibi ifadelerle “icabeden” kelimesi karşılanabilir. Örneğin:
“İcabeden işlemler yapılacaktır.” yerine
“Gereken işlemler yapılacaktır.” denilebilir.
3. İcabeden kelimesiyle benzer diğer Osmanlıca ifadeler nelerdir?
- Muvafakat: Uygun bulma, onay verme
- Mezkûr: Daha önce adı geçen
- Malum: Bilinen
- Husus: Konu, mesele
Bu kelimeler de “icabeden” gibi özellikle resmi yazışmalarda veya klasik metinlerde sıkça yer alır.
4. İcabeden kelimesi dil bilgisi açısından ne tür bir sözcüktür?
“İcabeden” kelimesi, türemiş bir isim-fiil olarak değerlendirilir. Cümle içinde genellikle nesne veya zarf görevinde yer alır. Yüklem görevinde kullanılmaz.
5. “İcabeden ne yapılır?” gibi bir ifade doğru mudur?
Evet, doğru bir ifadedir. Bu tarz bir cümle, yapılması gereken işlemlere dair soru sormak anlamına gelir. Daha açıklayıcı hâliyle: “Gereken nedir?” anlamındadır.
İcabeden Kelimesinin Kullanıldığı Cümle Örnekleri
- "İcabeden işlemler ivedilikle yerine getirilecektir."
- "İcabedenin yapılmaması hâlinde müeyyide uygulanacaktır."
- "Komisyon, icabeden hususları değerlendirerek karar verecektir."
İpucu: Osmanlıca Metinlerde Anlam Çıkarmanın Yolu
Osmanlıca metinleri okurken veya anlamaya çalışırken, kelimelerin kökenlerini bilmek büyük avantaj sağlar. İcabeden gibi kelimeler Arapça veya Farsça kökenlidir ve anlamı günümüz Türkçesinden farklı olabilir. Bu nedenle:
- Osmanlıca-Türkçe sözlükler kullanmak
- TDK’nin resmi kaynaklarını incelemek
- Arapça kökenli fiil kalıplarını öğrenmek
anlamayı kolaylaştırır.
Faydalı Kaynaklar
- TDK Güncel Türkçe Sözlük: [https://sozluk.gov.tr](https://sozluk.gov.tr)
- Osmanlıca Sözlük Uygulamaları (mobil platformlarda)
- Türk Dil Kurumu Yayınları
- "Osmanlı Türkçesi Grameri" - Tahirü’l-Mevlevî
- "Arapça-Türkçe Lügat" – Elmalılı Hamdi Yazır
Sonuç: İcabeden Ne Demek?
“İcabeden”, özellikle resmi veya eski dildeki metinlerde karşımıza çıkan, “gereken, uygun görülen” anlamına gelen bir Osmanlıca kelimedir. Günümüz Türkçesinde karşılığı net olmasına rağmen, kullanılma sıklığı oldukça azalmıştır. Ancak tarihi belgeleri, hukuki yazışmaları ve resmi ifadeleri anlamak için bu tür kelimelerin bilinmesi önemlidir. “İcabeden ne demek?” sorusunun cevabını bilen bir birey, dilin tarihi evrimi hakkında da önemli bir adım atmış olur.
Bu tür kelimeleri anlamak, hem dilin zenginliğini kavramak hem de kültürel mirası yaşatmak açısından son derece değerlidir.
Dilimizde köklü bir geçmişe sahip olan Osmanlıca kökenli kelimeler, bugün hâlâ günlük hayatta veya resmi yazışmalarda karşımıza çıkabiliyor. Bu kelimelerden biri olan "icabeden", anlamı tam olarak bilinmediğinde yanlış anlaşılmalara sebep olabilir. Bu makalede “icabeden ne demek?” sorusunu detaylı bir şekilde ele alacak, sıkça sorulan soruları yanıtlayacak ve kullanım alanları ile ilgili kapsamlı bilgiler sunacağız.
İcabeden Ne Demektir?
“İcabeden”, Arapça kökenli “icabet” kelimesinden türetilmiş bir Osmanlıca kelimedir. Modern Türkçeye çevrildiğinde “gereken, lüzum görülen, uygun görülen” anlamlarına gelir. Cümle içinde ise genellikle resmi yazışmalarda veya eski metinlerde kullanılır ve bir durumun gerektirdiği şekilde davranılması gerektiğini ifade eder.
Örnek cümle:
“İcabedenin yapılması hususunda gereken tedbirler alınacaktır.”
Bu cümlede “icabedenin yapılması” ifadesi, “gerekenin yapılması” anlamına gelir.
İcabeden Kelimesinin Kökeni ve Etimolojisi
“İcabet” kelimesi Arapça kökenli olup, “cevap vermek, karşılık vermek, yerine getirmek” gibi anlamlara gelir. Türkçeye geçmiş hâli olan “icabet etmek”, çağrıya veya bir isteğe karşılık verme anlamında kullanılır. “İcabeden” ise bu kökten türemiş olup, daha çok geçmiş zaman yapısıyla “gereken şey, yapılması icap eden şey” anlamında kullanılır.
İcabeden Hangi Alanlarda Kullanılır?
1. Resmi yazışmalar: Devlet kurumları arasında veya eski Osmanlıca belgelerde sıkça görülür.
2. Hukuki metinler: Mahkeme kararları, dilekçeler gibi belgelerde “icabeden işlemler yapılacaktır” gibi ifadelere rastlanabilir.
3. Edebiyat ve tarih metinleri: Özellikle klasik edebiyatta ve tarihî belgelerde yer alan metinlerde geçebilir.
Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları
1. İcabeden kelimesi günümüzde kullanılıyor mu?
Evet, ancak oldukça sınırlı alanlarda. Günlük konuşma dilinde neredeyse hiç kullanılmaz. Daha çok resmi veya hukuki belgelerde, özellikle de geleneksel dil kalıplarının tercih edildiği metinlerde kullanımı vardır.
2. “İcabeden” yerine ne kullanılabilir?
Günümüz Türkçesinde “gereken”, “lüzum görülen”, “uygun olan”, “yapılması gereken” gibi ifadelerle “icabeden” kelimesi karşılanabilir. Örneğin:
“İcabeden işlemler yapılacaktır.” yerine
“Gereken işlemler yapılacaktır.” denilebilir.
3. İcabeden kelimesiyle benzer diğer Osmanlıca ifadeler nelerdir?
- Muvafakat: Uygun bulma, onay verme
- Mezkûr: Daha önce adı geçen
- Malum: Bilinen
- Husus: Konu, mesele
Bu kelimeler de “icabeden” gibi özellikle resmi yazışmalarda veya klasik metinlerde sıkça yer alır.
4. İcabeden kelimesi dil bilgisi açısından ne tür bir sözcüktür?
“İcabeden” kelimesi, türemiş bir isim-fiil olarak değerlendirilir. Cümle içinde genellikle nesne veya zarf görevinde yer alır. Yüklem görevinde kullanılmaz.
5. “İcabeden ne yapılır?” gibi bir ifade doğru mudur?
Evet, doğru bir ifadedir. Bu tarz bir cümle, yapılması gereken işlemlere dair soru sormak anlamına gelir. Daha açıklayıcı hâliyle: “Gereken nedir?” anlamındadır.
İcabeden Kelimesinin Kullanıldığı Cümle Örnekleri
- "İcabeden işlemler ivedilikle yerine getirilecektir."
- "İcabedenin yapılmaması hâlinde müeyyide uygulanacaktır."
- "Komisyon, icabeden hususları değerlendirerek karar verecektir."
İpucu: Osmanlıca Metinlerde Anlam Çıkarmanın Yolu
Osmanlıca metinleri okurken veya anlamaya çalışırken, kelimelerin kökenlerini bilmek büyük avantaj sağlar. İcabeden gibi kelimeler Arapça veya Farsça kökenlidir ve anlamı günümüz Türkçesinden farklı olabilir. Bu nedenle:
- Osmanlıca-Türkçe sözlükler kullanmak
- TDK’nin resmi kaynaklarını incelemek
- Arapça kökenli fiil kalıplarını öğrenmek
anlamayı kolaylaştırır.
Faydalı Kaynaklar
- TDK Güncel Türkçe Sözlük: [https://sozluk.gov.tr](https://sozluk.gov.tr)
- Osmanlıca Sözlük Uygulamaları (mobil platformlarda)
- Türk Dil Kurumu Yayınları
- "Osmanlı Türkçesi Grameri" - Tahirü’l-Mevlevî
- "Arapça-Türkçe Lügat" – Elmalılı Hamdi Yazır
Sonuç: İcabeden Ne Demek?
“İcabeden”, özellikle resmi veya eski dildeki metinlerde karşımıza çıkan, “gereken, uygun görülen” anlamına gelen bir Osmanlıca kelimedir. Günümüz Türkçesinde karşılığı net olmasına rağmen, kullanılma sıklığı oldukça azalmıştır. Ancak tarihi belgeleri, hukuki yazışmaları ve resmi ifadeleri anlamak için bu tür kelimelerin bilinmesi önemlidir. “İcabeden ne demek?” sorusunun cevabını bilen bir birey, dilin tarihi evrimi hakkında da önemli bir adım atmış olur.
Bu tür kelimeleri anlamak, hem dilin zenginliğini kavramak hem de kültürel mirası yaşatmak açısından son derece değerlidir.