ahmetbeyler
New member
Türkiye sarsıntı riski yüksek bir tektonik plaka üzerinde olduğundan ve bu sebeple sık sık büyük sarsıntılar yaşadığımız için hepimiz bu doğal afete karşı epey hassas durumdayız. Lakin bu hassaslık, bilhassa afet anındaki panik havası ile birleşince yanlış ayrıntıların hayli süratli yayılmasına ve toplumsal medyada “deprem kahinlerinin” hortlamasına sebep oluyor.
Twitter hesabı üzerinden yaptığı paylaşımlar ile gelecekteki zelzeleleri gerçek varsayım ettiği söylenen Frank Hoogerbeets de bu kahinlerin başında geliyor. Kendisinin Hollandalı bir gök bilimci olması, zelzeleleri “ay ve gezegenlerin dizilimine göre varsayım ediyorum” açıklaması bir epey kişi için muteber gelse de aslında işin aslı pek o denli değil…
Frank Hoogerbeets kimdir? İşte kelamım ona zelzele kahinimizin kimliği…
Frank Hoogerbeets, birden fazla kaynak tarafınca “araştırmacı” olarak tanımlanan ve gök cisimlerinin hareketleri üzerinden seri zelzele varsayımları yaparak bu iddialarını toplumsal medyada paylaşan kolay bir isim. Rastgele bir üniversitede etkin bakılırsavde bulunmadığı üzere, kelam konusu iddialarına yönelik kullandığı usuller de bilim topluluğu tarafınca kabul görmüyor.
Kendisi Türkiye’de medyanın hayli sevdiği bir isim. Neredeyse her sarsıntının akabinde şu biçimde haberleri görmeye alıştık…
Sadece “Frank Hoogerbeets” aramasıyla Google’ın indekslediği 19 bin 500 internet sitesi var. Bunların büyük çoğunluğu dayanaksız, Hoogerbeets’in açıklamasını tek yanlışsız üzere veren Türkçe haberlerden ibaret. Görüntü sonuçlarını saymıyoruz bile…
Dile kolay… Elazığ, Denizli, İzmir ve son olarak Kahramanmaraş… Kendisinin gerçek varsayım etmediği(!) bir sarsıntı yok ki!
elbet biz yanlışsız iddia ettiğini savunmuyor, kendisini tek yanlışsız bilgi kaynağı yahut bir otorite olarak görmüyor, ironi yapıyoruz. Bunun için de mantıklı sebeplerimiz var.
Hatta bir orta kendisi TV kanalına konuk olup formlarını açıklamıştı:
Sözde “gezegensel hizalanmaları” gözlemleyerek kestirim yürüttüğünü söylemiş, bu açıklamasını astronomik kavramlarla da destekleyince binlerce insanın inandırmıştı Hoogerbeets.
Ancak dünya gündeminde bu kadar yer bulmuyor Frank Hoogerbeets’in açıklamaları:
Spesifik olarak İngilizce olarak arattığınızda yalnızca 4.500 sonuç buluyor Google. Tüm bu internet siteleri de ana kaynak olarak seçilemeyecek kadar inançsız yayınlara sahip.
Buradan da Türkiye’de medyanın geldiği noktayı net biçimde gorebiliyoruz. Gündem zelzele de olsa birden fazla haber sitesi için değerli olan tık alabilmek. Ayrıyeten haberlerde kendisinin “dünya çapında gündem olduğu” söyleniyor, fakat bu bilgi de yanılgılı. Yalnızca dünyanın farklı noktalarına ait kestirimlerde bulunuyor.
niçini belli… Frank Hoogerbeets’in muharrir olarak isminin geçtiği rastgele bir şimdiki bilimsel çalışma, makale yok!
Eğer bilim insanı olsaydı ve varsayımları bilimsel yollara dayansaydı kendisinin ismini yaptığı bilimsel yayınlar ile duyardık… Hakikaten rastgele bir kaynakta, hakemli bir mecmuada yaptığı yayın bulunmuyor.
Türkçe olarak isminin geçtiği tek bilimsel çalışma da Selçuk Üniversitesi, Bağlantı Fakültesi’nde bakılırsavli Doç. Dr. Seyfi Kılıç’a ilişkin ki bu çalışmada esasen jeoloji alanından değil:
Sadece Hoogerbeets’in Türkiye medyası tarafınca ne kadar hayli sevildiğini kanıtlayan bir toplumsal bilimler çalışması görüyoruz. Meraklıları buradan ulaşabilir.
Hatta kendisi yanlışlı bir varsayımı kararında yayınladığı görüntüyü silmiş, paylaşımlarını kaldırmıştı:
seneler evvel 4-8 Mart 2017 tarihleri içinde ABD’de büyük bir sarsıntı olacağı bilgisiyle büyük panik yaratmıştı. ABD haricinde Şili, Endonezya, Filipinler ve Peru’nun da tıpkı tarihler içinde yüksek zelzele riski taşıdığını belirtmişti. ABD Jeolojik Araştırma Kurumu (USGS), açıklamalar üzerine “depremler varsayım edilemez lakin olasılıkları hesaplanabilir” açıklamasında bulundu ve bunun “gezegensel hareketler göre değil de tektonik plaka hareketlerine” nazaran hesaplanabileceğini duyurdu. Hoogerbeets, aldığı ağır reaksiyonların akabinde paylaşımlarını ve şuradaki YouTube görüntüsünü yayından kaldırdı.
Diplomasız kahinden inciler…
bir daha yıllar evvel, 28 Mayıs 2015 tarihini işaret eden Hoogerbeets, en az 8,8 büyüklüğündeki bir zelzelenin ABD’nin batısını vuracağını söylemişti. Açıklaması ABD çapında gündem olunca destekleri merak konusu olan kahinimiz, kendisini “bilimsel alanda diploma sahibi olmayan bir meraklı” olarak tanımladı ve ekledi “Gerçekten de 28 Mayıs 2015’te geliyor…” Pekala ne oldu dersiniz? hiç bir şey.
Peki Frank Hoogerbeets tüm bunlara rağmen nasıl oluyor da kimi vakit “doğru tahminler” yapabiliyor?
Karşısındaki amacı vurmaya çalışan bir asker hayal edin… Olağan kurallarda vurması gereken amaç çoklukla iç içe geçmiş daireler biçiminde resmedilir:
Diyelim ki bu defa amaç yerine yalnızca bir duvar yer alıyor, asker de tüm şarjörünü bu duvara boşaltıyor:
daha sonra kalkıp duvardaki kimi kurşun izlerinin etrafına daireler çiziyor…
Eğer kendisinin daireleri çizdiği anları görmez ya da görmezden gelirseniz, en azından birkaç atışında amacı gerçek tutturduğuna kanabilirsiniz:
Yani bol keseden sallayan birinin ortaya attığı dayanaksız iddialardan biri yanlışsız çıkmış oluyor. Lakin bu onu haklı mı kılıyor?
Tabii ki de haklı değil. Bu kestirimleri yapabilecek güçte yapay zeka yazılımlarının geliştirilebildiği bir çağda, gezegenlerin pozisyonuna bakarak zelzele varsayımı yapmak elbette bir beşere bağlı olamazdı ki. aslına bakarsanız bu yüzden Frank Hoogerbeets’in birden fazla iddiası yanlış çıkıyor. Fakat niçinse kendisinin yanlış varsayımlarını değil -sadece maksadı vurduğu- anları duyuyoruz.
Eğer siz de bu zelzele kahininin açıklamlarına inanıyorsanız, tebrikler… Yaklaşık 65 bin şahısla birlikte “Teksas keskin nişancı hatası” ismi verilen bir çeşit safsataya maruz kaldınız:
İngilizce karşılığı “Texas sharpshooter fallacy” olan bu safsata tipi, üstteki asker meselade de olduğu üzere “bol keseden sallamak” deyiminin karşılığı. Yalnızca bu “sallama” yoluyla atılan ayrıntıların altı kelamda bilimsel açıklamalarla desteklenir ve olur da birkaçı tutarsa her şey kulağa hayli inandırıcı geliyor.
Tıpkı Nostradamus yahut Baba Vanga üzere tanınan kahinlerin her yıl hortlayan argümanlarında olduğu üzere, Hoogerbeets’in de argümanları birer safsatadan ibaret. Yaşanan şey yalnızca ilkel kahinlere kıyasla daha çağdaş varsayımların yapılması, yapan kişinin TV kanallarında kanlı canlı röportaj verebilmesi ve bilimsizlik…
Sizi en büyük gerçeğimizle baş başa bırakıyoruz:
Kaynaklar: Frank Hoogerbeets (Twitter), Snoopes, Google Schoolar arama sonuçları, ScienceDirect arama sonuçları, DergiPark, AHaber YouTube kanalı, CNN Türk YouTube kanalı, Wikipedia,
Twitter hesabı üzerinden yaptığı paylaşımlar ile gelecekteki zelzeleleri gerçek varsayım ettiği söylenen Frank Hoogerbeets de bu kahinlerin başında geliyor. Kendisinin Hollandalı bir gök bilimci olması, zelzeleleri “ay ve gezegenlerin dizilimine göre varsayım ediyorum” açıklaması bir epey kişi için muteber gelse de aslında işin aslı pek o denli değil…
Frank Hoogerbeets kimdir? İşte kelamım ona zelzele kahinimizin kimliği…
Frank Hoogerbeets, birden fazla kaynak tarafınca “araştırmacı” olarak tanımlanan ve gök cisimlerinin hareketleri üzerinden seri zelzele varsayımları yaparak bu iddialarını toplumsal medyada paylaşan kolay bir isim. Rastgele bir üniversitede etkin bakılırsavde bulunmadığı üzere, kelam konusu iddialarına yönelik kullandığı usuller de bilim topluluğu tarafınca kabul görmüyor.
Kendisi Türkiye’de medyanın hayli sevdiği bir isim. Neredeyse her sarsıntının akabinde şu biçimde haberleri görmeye alıştık…
Sadece “Frank Hoogerbeets” aramasıyla Google’ın indekslediği 19 bin 500 internet sitesi var. Bunların büyük çoğunluğu dayanaksız, Hoogerbeets’in açıklamasını tek yanlışsız üzere veren Türkçe haberlerden ibaret. Görüntü sonuçlarını saymıyoruz bile…
Dile kolay… Elazığ, Denizli, İzmir ve son olarak Kahramanmaraş… Kendisinin gerçek varsayım etmediği(!) bir sarsıntı yok ki!
elbet biz yanlışsız iddia ettiğini savunmuyor, kendisini tek yanlışsız bilgi kaynağı yahut bir otorite olarak görmüyor, ironi yapıyoruz. Bunun için de mantıklı sebeplerimiz var.
Hatta bir orta kendisi TV kanalına konuk olup formlarını açıklamıştı:
Sözde “gezegensel hizalanmaları” gözlemleyerek kestirim yürüttüğünü söylemiş, bu açıklamasını astronomik kavramlarla da destekleyince binlerce insanın inandırmıştı Hoogerbeets.
Ancak dünya gündeminde bu kadar yer bulmuyor Frank Hoogerbeets’in açıklamaları:
Spesifik olarak İngilizce olarak arattığınızda yalnızca 4.500 sonuç buluyor Google. Tüm bu internet siteleri de ana kaynak olarak seçilemeyecek kadar inançsız yayınlara sahip.
Buradan da Türkiye’de medyanın geldiği noktayı net biçimde gorebiliyoruz. Gündem zelzele de olsa birden fazla haber sitesi için değerli olan tık alabilmek. Ayrıyeten haberlerde kendisinin “dünya çapında gündem olduğu” söyleniyor, fakat bu bilgi de yanılgılı. Yalnızca dünyanın farklı noktalarına ait kestirimlerde bulunuyor.
niçini belli… Frank Hoogerbeets’in muharrir olarak isminin geçtiği rastgele bir şimdiki bilimsel çalışma, makale yok!
Eğer bilim insanı olsaydı ve varsayımları bilimsel yollara dayansaydı kendisinin ismini yaptığı bilimsel yayınlar ile duyardık… Hakikaten rastgele bir kaynakta, hakemli bir mecmuada yaptığı yayın bulunmuyor.
Türkçe olarak isminin geçtiği tek bilimsel çalışma da Selçuk Üniversitesi, Bağlantı Fakültesi’nde bakılırsavli Doç. Dr. Seyfi Kılıç’a ilişkin ki bu çalışmada esasen jeoloji alanından değil:
Sadece Hoogerbeets’in Türkiye medyası tarafınca ne kadar hayli sevildiğini kanıtlayan bir toplumsal bilimler çalışması görüyoruz. Meraklıları buradan ulaşabilir.
Hatta kendisi yanlışlı bir varsayımı kararında yayınladığı görüntüyü silmiş, paylaşımlarını kaldırmıştı:
seneler evvel 4-8 Mart 2017 tarihleri içinde ABD’de büyük bir sarsıntı olacağı bilgisiyle büyük panik yaratmıştı. ABD haricinde Şili, Endonezya, Filipinler ve Peru’nun da tıpkı tarihler içinde yüksek zelzele riski taşıdığını belirtmişti. ABD Jeolojik Araştırma Kurumu (USGS), açıklamalar üzerine “depremler varsayım edilemez lakin olasılıkları hesaplanabilir” açıklamasında bulundu ve bunun “gezegensel hareketler göre değil de tektonik plaka hareketlerine” nazaran hesaplanabileceğini duyurdu. Hoogerbeets, aldığı ağır reaksiyonların akabinde paylaşımlarını ve şuradaki YouTube görüntüsünü yayından kaldırdı.
Diplomasız kahinden inciler…
bir daha yıllar evvel, 28 Mayıs 2015 tarihini işaret eden Hoogerbeets, en az 8,8 büyüklüğündeki bir zelzelenin ABD’nin batısını vuracağını söylemişti. Açıklaması ABD çapında gündem olunca destekleri merak konusu olan kahinimiz, kendisini “bilimsel alanda diploma sahibi olmayan bir meraklı” olarak tanımladı ve ekledi “Gerçekten de 28 Mayıs 2015’te geliyor…” Pekala ne oldu dersiniz? hiç bir şey.
Peki Frank Hoogerbeets tüm bunlara rağmen nasıl oluyor da kimi vakit “doğru tahminler” yapabiliyor?
Karşısındaki amacı vurmaya çalışan bir asker hayal edin… Olağan kurallarda vurması gereken amaç çoklukla iç içe geçmiş daireler biçiminde resmedilir:
Diyelim ki bu defa amaç yerine yalnızca bir duvar yer alıyor, asker de tüm şarjörünü bu duvara boşaltıyor:
daha sonra kalkıp duvardaki kimi kurşun izlerinin etrafına daireler çiziyor…
Eğer kendisinin daireleri çizdiği anları görmez ya da görmezden gelirseniz, en azından birkaç atışında amacı gerçek tutturduğuna kanabilirsiniz:
Yani bol keseden sallayan birinin ortaya attığı dayanaksız iddialardan biri yanlışsız çıkmış oluyor. Lakin bu onu haklı mı kılıyor?
Tabii ki de haklı değil. Bu kestirimleri yapabilecek güçte yapay zeka yazılımlarının geliştirilebildiği bir çağda, gezegenlerin pozisyonuna bakarak zelzele varsayımı yapmak elbette bir beşere bağlı olamazdı ki. aslına bakarsanız bu yüzden Frank Hoogerbeets’in birden fazla iddiası yanlış çıkıyor. Fakat niçinse kendisinin yanlış varsayımlarını değil -sadece maksadı vurduğu- anları duyuyoruz.
Eğer siz de bu zelzele kahininin açıklamlarına inanıyorsanız, tebrikler… Yaklaşık 65 bin şahısla birlikte “Teksas keskin nişancı hatası” ismi verilen bir çeşit safsataya maruz kaldınız:
İngilizce karşılığı “Texas sharpshooter fallacy” olan bu safsata tipi, üstteki asker meselade de olduğu üzere “bol keseden sallamak” deyiminin karşılığı. Yalnızca bu “sallama” yoluyla atılan ayrıntıların altı kelamda bilimsel açıklamalarla desteklenir ve olur da birkaçı tutarsa her şey kulağa hayli inandırıcı geliyor.
Tıpkı Nostradamus yahut Baba Vanga üzere tanınan kahinlerin her yıl hortlayan argümanlarında olduğu üzere, Hoogerbeets’in de argümanları birer safsatadan ibaret. Yaşanan şey yalnızca ilkel kahinlere kıyasla daha çağdaş varsayımların yapılması, yapan kişinin TV kanallarında kanlı canlı röportaj verebilmesi ve bilimsizlik…
Sizi en büyük gerçeğimizle baş başa bırakıyoruz:
Kaynaklar: Frank Hoogerbeets (Twitter), Snoopes, Google Schoolar arama sonuçları, ScienceDirect arama sonuçları, DergiPark, AHaber YouTube kanalı, CNN Türk YouTube kanalı, Wikipedia,