ahmetbeyler
New member
İnsanlık olarak her ne kadar gözümüzü daha epey gökyüzüne dikmiş ve uzayın gizemlerini çözmeye odaklanmış olsak da, aslında ayaklarımızın tabanında mucizevi hayat formlarıyla dolu olan denizler ve okyanuslar var. Dünya üstündeki ömür çeşitliliğinin en ağır olduğu yerlerden biri olan okyanuslarda ve denizlerde tam olarak kaç çeşit yaşadığını kesin olarak bilmiyoruz.
Şimdiye kadar yaklaşık olarak 250 bin epeyce hücreli deniz canlısı listelenmiş durumda. Lakin bu yüksek sayıya karşın denizlerde yaşayan canlıların neredeyse %91’inin hala bilinmediği düşünülüyor. Tanıdığımız deniz canlılarından kimilerinin sıradışı özellikleri ise ‘kim bilir hiç bilmediğimiz ancak inanılmaz özelliklere sahip ne kadar daha canlı var?’ sorusunu sorduruyor. Bu canlılardan biri de ahtapotlar. Pekala ahtapotlar hangi özellikleriyle bu kadar ‘özel’ olmayı başardılar? birlikte göz atalım.
3 santimden 9 metreye: 300’den çok ahtapot çeşidi var
Ahtapot deyince her insanın gözünün önüne değişik bir imaj gelebilir. Kimimiz dev bir ahtapot hayal ederken kimimiz parmak uzunluğunda minik ahtapotları düşünebiliriz. Bunun niçini bilinen 300’den çok ahtapot olması. Üstelik ahtapotların boyutları 3 santimetre ile 9 metre içinde değişebiliyor. İnanılmaz bir aralık…
Ahtapotlar meskenlerine kapı yapar, meskenlerini süsler ve yalnız yaşar
Ahtapotların genel olarak yalnız yaşadığını ve sıklıkla yengeç, karides ve yumuşakçalarla beslendiklerini biliyoruz. Ayrıyeten bu garip canlılar, ‘evlerinin’ girişlerine taşlar taşıyıp kapı üzere kullanarak içine girdikten daha sonra kapılarını kapatıp kendilerini muhafaza altına alıyorlar. Bu özel ve kapalı meskenlerine kapı yapmanın yanında ömür alanlarını deniz kabuklarıyla ‘süsleme’ davranışı da gösteriyorlar.
Üç kalpleri var ve kanları mavi renkte
Ahtapotların toplamda üç kalpleri var. Bu kalplerden biri tüm bedene kan pompalamakla nazaranvliyken öbür ikisi de ahtapotların solungaçlarına kan pompalıyor. Ayrıyeten üç kalpleri olan ahtapotların kanları da kırmızı renkte değil; mavi renkte. Bunun niçiniyse kanlarında hemoglobin isimli demir pigmenti yerine, hemosiyanin isimli bakır pigmentine sahip olmaları.
0,3 saniyede ‘yok olabiliyorlar’ ve epeyce zehirli çeşitleri var
Ahtapotların büyüleyici özelliklerinden biri de inanılmaz kamuflaj yetenekleri. 0,3 saniyede büyük bir süratle kendilerini kamufle edebilen ahtapotlar, üzerinde bulundukları yerin rengini ve dokusunu adeta kendilerini ‘yok edecek’ düzeyde güzel taklit ediyorlar.
Lakin geliştirdikleri tek savunma sistemi bu değil. beraberinde kimi ahtapot çeşitleri öldürücü derecede zehirli olabiliyor. Bilinen en zehirli ahtapotlardan biri olan mavi halkalı ahtapotlar, tıpkı anda 26 yetişkini öldürebilecek kadar kuvvetli bir zehir salgılıyor ve bu zehir siyanürden 10 bin kat daha zehirli.
Alet kullanabiliyorlar ve insanları birbirinden ayırt edebiliyorlar
Ahtapotların etkileyici zekalarına en büyük delillerden biri de alet kullanabiliyor olmaları. Aslında alet kullanma maharetinin sırf insanlara, kimi primat çeşitlerine ve kuşlara has olduğu biliniyordu. Ancak ahtapotlar bu bilgiyi baştan aşağı değiştiriyor.
Örneğin ahtapotlar etrafta saklanacak bir yer olmadığında etrafta buldukları kabukları birleştirerek kendilerine saklanacak yerler yapabiliyor, akvaryum tankı üzere bir omurgasız bir canlı için çok kompleks olabilecek bir yapının filtreleme sistemlerini sökebiliyor ya da hapsedildikleri şişelerin kapaklarını açarak ‘kaçabiliyor’.
Tek seferde yaklaşık 50 bin yumurta bırakıyorlar ve anne ahtapotlar yavrularını korumak için kendi ‘kollarını yiyor’
Ahtapotların ömürleri fazla uzun değil; ortalama 1 – 5 yıl içinde olduğu düşünülüyor. Hatta 6 aylık ömrü olan ahtapotlar da var. Lakin bu kısa ömürlerinde dişi ahtapotlar on binlerce yavru dünyaya getiriyor.
Bir ahtapotun tek seferde ortalama 50 bin yumurtlayabildiğini biliyoruz. Bu yumurtaların çatlaması yaklaşık 40 gün sürüyor. Bu süreçte anne ahtapotların yumurtalarını hem tehlikelere karşı müdafaası tıpkı vakitte yumurtaların üstünde akıntı oluşturarak ‘havalandırması’ gerekiyor. Bu ağır mesai yüzünden aç kalan anne ahtapotların kendi kollarını yiyebildiği biliniyor. Lakin bu davranışın hapsedilen ahtapotlarda da görüldüğü; bu yüzden de gerilime dayalı bir davranış olabileceği düşünülüyor.
Ahtapotların ‘kollarıyla’ ilgili dikkat çeken şey yalnızca sayısı değil
Ahtapotların sekiz kolları olduğunu biliyoruz. Lakin bu canlıların kollarıyla ilgili temel dikkat çeken şey sayısı değil. Her bir ahtapot kolu beyinden bağımsız hareket ederek karar alabiliyor ve hatta beyinden ayrıldıktan saatler daha sonra bile reaksiyon vermeye devam edebiliyor. Yani bir nevi ahtapotların kolları da kendi beyinleri varmış üzere davranabiliyor.
Ayrıyeten bir daha kollarında bulunan kemoduyusal hücreler yardımıyla ahtapotlar kollarıyla sırf dokunarak değil tadarak da bilgi topluyor. Bir de ahtapotlar, kopan kollarını bir daha çıkartabiliyor.
Hakikaten de ‘bu dünyadan olmayabilecekleri’ argüman edildi
Ahtapotlar ve büyüleyici özellikleri hakkında geçtiğimiz senelerda yayınlanan bir makale büyük tartışma yaratmıştı. Bir küme bilim insanı, ahtapotların bu dünyadan olmadığını sav etti. Teorileri ise ‘uzaylı bir virüsün’ milyonlarca yıl evvel bir gök taşı ile dünyaya taşındığı ve ilkel bir mürekkep balığı popülasyonuna ‘bulaşarak’ ahtapotlara dönüşmelerini sağladığı istikametinde.
Bu garip savın ortaya atılma niçini ise ahtapotların evrimlerinde ve gen dizilimlerinde birtakım noktaların bilinmezlerle dolu olduğu argümanı. Lakin bu makale yayınlandıktan daha sonra bilim dünyasının neredeyse tamamı bu savları reddetti. Zira ahtapotların gen dizilimleri aslına bakarsanız 2015 yılında çözülüp paylaşılmıştı ve evrimlerindeki ‘gizemli’ sıçrayışların o kadar da gizemli olmadığına dair bir epeyce araştırma yapıldı.
Şimdiye kadar yaklaşık olarak 250 bin epeyce hücreli deniz canlısı listelenmiş durumda. Lakin bu yüksek sayıya karşın denizlerde yaşayan canlıların neredeyse %91’inin hala bilinmediği düşünülüyor. Tanıdığımız deniz canlılarından kimilerinin sıradışı özellikleri ise ‘kim bilir hiç bilmediğimiz ancak inanılmaz özelliklere sahip ne kadar daha canlı var?’ sorusunu sorduruyor. Bu canlılardan biri de ahtapotlar. Pekala ahtapotlar hangi özellikleriyle bu kadar ‘özel’ olmayı başardılar? birlikte göz atalım.
3 santimden 9 metreye: 300’den çok ahtapot çeşidi var
Ahtapot deyince her insanın gözünün önüne değişik bir imaj gelebilir. Kimimiz dev bir ahtapot hayal ederken kimimiz parmak uzunluğunda minik ahtapotları düşünebiliriz. Bunun niçini bilinen 300’den çok ahtapot olması. Üstelik ahtapotların boyutları 3 santimetre ile 9 metre içinde değişebiliyor. İnanılmaz bir aralık…
Ahtapotlar meskenlerine kapı yapar, meskenlerini süsler ve yalnız yaşar
Ahtapotların genel olarak yalnız yaşadığını ve sıklıkla yengeç, karides ve yumuşakçalarla beslendiklerini biliyoruz. Ayrıyeten bu garip canlılar, ‘evlerinin’ girişlerine taşlar taşıyıp kapı üzere kullanarak içine girdikten daha sonra kapılarını kapatıp kendilerini muhafaza altına alıyorlar. Bu özel ve kapalı meskenlerine kapı yapmanın yanında ömür alanlarını deniz kabuklarıyla ‘süsleme’ davranışı da gösteriyorlar.
Üç kalpleri var ve kanları mavi renkte
Ahtapotların toplamda üç kalpleri var. Bu kalplerden biri tüm bedene kan pompalamakla nazaranvliyken öbür ikisi de ahtapotların solungaçlarına kan pompalıyor. Ayrıyeten üç kalpleri olan ahtapotların kanları da kırmızı renkte değil; mavi renkte. Bunun niçiniyse kanlarında hemoglobin isimli demir pigmenti yerine, hemosiyanin isimli bakır pigmentine sahip olmaları.
0,3 saniyede ‘yok olabiliyorlar’ ve epeyce zehirli çeşitleri var
Ahtapotların büyüleyici özelliklerinden biri de inanılmaz kamuflaj yetenekleri. 0,3 saniyede büyük bir süratle kendilerini kamufle edebilen ahtapotlar, üzerinde bulundukları yerin rengini ve dokusunu adeta kendilerini ‘yok edecek’ düzeyde güzel taklit ediyorlar.
Lakin geliştirdikleri tek savunma sistemi bu değil. beraberinde kimi ahtapot çeşitleri öldürücü derecede zehirli olabiliyor. Bilinen en zehirli ahtapotlardan biri olan mavi halkalı ahtapotlar, tıpkı anda 26 yetişkini öldürebilecek kadar kuvvetli bir zehir salgılıyor ve bu zehir siyanürden 10 bin kat daha zehirli.
Alet kullanabiliyorlar ve insanları birbirinden ayırt edebiliyorlar
Ahtapotların etkileyici zekalarına en büyük delillerden biri de alet kullanabiliyor olmaları. Aslında alet kullanma maharetinin sırf insanlara, kimi primat çeşitlerine ve kuşlara has olduğu biliniyordu. Ancak ahtapotlar bu bilgiyi baştan aşağı değiştiriyor.
Örneğin ahtapotlar etrafta saklanacak bir yer olmadığında etrafta buldukları kabukları birleştirerek kendilerine saklanacak yerler yapabiliyor, akvaryum tankı üzere bir omurgasız bir canlı için çok kompleks olabilecek bir yapının filtreleme sistemlerini sökebiliyor ya da hapsedildikleri şişelerin kapaklarını açarak ‘kaçabiliyor’.
Tek seferde yaklaşık 50 bin yumurta bırakıyorlar ve anne ahtapotlar yavrularını korumak için kendi ‘kollarını yiyor’
Ahtapotların ömürleri fazla uzun değil; ortalama 1 – 5 yıl içinde olduğu düşünülüyor. Hatta 6 aylık ömrü olan ahtapotlar da var. Lakin bu kısa ömürlerinde dişi ahtapotlar on binlerce yavru dünyaya getiriyor.
Bir ahtapotun tek seferde ortalama 50 bin yumurtlayabildiğini biliyoruz. Bu yumurtaların çatlaması yaklaşık 40 gün sürüyor. Bu süreçte anne ahtapotların yumurtalarını hem tehlikelere karşı müdafaası tıpkı vakitte yumurtaların üstünde akıntı oluşturarak ‘havalandırması’ gerekiyor. Bu ağır mesai yüzünden aç kalan anne ahtapotların kendi kollarını yiyebildiği biliniyor. Lakin bu davranışın hapsedilen ahtapotlarda da görüldüğü; bu yüzden de gerilime dayalı bir davranış olabileceği düşünülüyor.
Ahtapotların ‘kollarıyla’ ilgili dikkat çeken şey yalnızca sayısı değil
Ahtapotların sekiz kolları olduğunu biliyoruz. Lakin bu canlıların kollarıyla ilgili temel dikkat çeken şey sayısı değil. Her bir ahtapot kolu beyinden bağımsız hareket ederek karar alabiliyor ve hatta beyinden ayrıldıktan saatler daha sonra bile reaksiyon vermeye devam edebiliyor. Yani bir nevi ahtapotların kolları da kendi beyinleri varmış üzere davranabiliyor.
Ayrıyeten bir daha kollarında bulunan kemoduyusal hücreler yardımıyla ahtapotlar kollarıyla sırf dokunarak değil tadarak da bilgi topluyor. Bir de ahtapotlar, kopan kollarını bir daha çıkartabiliyor.
Hakikaten de ‘bu dünyadan olmayabilecekleri’ argüman edildi
Ahtapotlar ve büyüleyici özellikleri hakkında geçtiğimiz senelerda yayınlanan bir makale büyük tartışma yaratmıştı. Bir küme bilim insanı, ahtapotların bu dünyadan olmadığını sav etti. Teorileri ise ‘uzaylı bir virüsün’ milyonlarca yıl evvel bir gök taşı ile dünyaya taşındığı ve ilkel bir mürekkep balığı popülasyonuna ‘bulaşarak’ ahtapotlara dönüşmelerini sağladığı istikametinde.
Bu garip savın ortaya atılma niçini ise ahtapotların evrimlerinde ve gen dizilimlerinde birtakım noktaların bilinmezlerle dolu olduğu argümanı. Lakin bu makale yayınlandıktan daha sonra bilim dünyasının neredeyse tamamı bu savları reddetti. Zira ahtapotların gen dizilimleri aslına bakarsanız 2015 yılında çözülüp paylaşılmıştı ve evrimlerindeki ‘gizemli’ sıçrayışların o kadar da gizemli olmadığına dair bir epeyce araştırma yapıldı.