ahmetbeyler
New member
Yiyecekleri üretip tüketme biçimimiz son yarım yüzyılda bir fazlaca değişime uğradı ve bu da meyvenin, zerzevatın tadını bariz bir biçimde etkiledi. Üstelik yalnızca ülkemizde değil dünyanın birçok yerinde bu duruma rastlanıyor.
Ulusal Bilim Derneği Bitki Genomu Araştırma Programı yöneticisi Clifford Weil’a bakılırsa bu lezzet azalmasının en kıymetli sebebi “evcilleştirme”. Pekala lezzeti feda ederek yiyeceklerimizi niye evcilleştiriyoruz?
yıllar ortasında lezzeti ve aroması en çok azalan sebzelerden(teknik olarak meyvedir) biri olan domates meselai ele alalım.
Dünyanın şimdi her yerinde tüketilen domateste bulunan aroma, tat almaçlarımızı etkinleştiren şeker ve asitler ile koku almaçlarımızı tetikleyen bir dizi uçucu bileşenle belirlenir. Bu niçinle sık sık sos olarak da tercih edilir.
Domates uzun aralıklara ulaştırılırken ve depoda bekletilirken kolay çürüyebilen bir sebzedir. Bunun önüne geçebilmek için domatesler bu koşullara dirençli olarak evcilleştirildi.
Ama genetik bir müdahale yapılmadı. Cornell Üniversitesi bitki genetik bilimcilerinden Zhangjun Fei’ye göre; daha fazla eser veren, daha sağlam özelliklere sahip bitkiler tercih edilmesi niçiniyle domatesler ve başka yiyecekler lezzet genlerini kaybetti.
Domatese tadını vermekte yardımcı olan gen, evcilleştirilmiş(modern) cinslerin %93’ünde bulunmuyor.
Milletlerarası araştırmacılar bahçe domatesi ve yabani domatesin genom ayrıntılarını toplayarak bunları evcilleştirilmiş domates genomu ile karşılaştırdı. Yapılan bu karşılaştırma, çağdaş domates genomunun, bahçe ve yabani domatesin sahip olduğu yaklaşık 5.000 genden mahrum olduğunu ortaya koydu.
Bu çalışmaların açığa çıkardığı gerçek her ne kadar can sıkıcı olsa da önümüzdeki senelerda bu keşif yardımıyla domateslerin, hatta öteki yiyeceklerin tadı geri gelebilir.
Gerçek patates
Daha evvel bilinmeyen bu genlerin tanımlanmış olması, üreticilerin daha âlâ zerzevat ve meyve üretmelerine yardımcı olabilir. Bu kayıp genler bununla birlikte bitkilere patojen de sağladığı için günümüzde kullanılan tarım ilaçları yahut öteki yüksek maliyetli ve etraf dostu olmayan sistemler ile üstesinden gelinen hastalıklara karşı genetik dirence sahip domates çeşitleri geliştirilebilir.
Zerzevat ve meyvelerin gerçek lezzetini hatırlayanlar az bilinen yollara başvurarak bunları tüketmeye devam ediyorlar.
Atalık tohum takasları yaparak düzgün esere ulaşabiliyorlar yahut Anadolu’nun kırsal kesitlerindeki mahallî pazarlarda köylülerin sattığı eserleri almaya itina gösteriyorlar.
Kaynaklar: Discover Magazine, Nature, Popular Science
Ulusal Bilim Derneği Bitki Genomu Araştırma Programı yöneticisi Clifford Weil’a bakılırsa bu lezzet azalmasının en kıymetli sebebi “evcilleştirme”. Pekala lezzeti feda ederek yiyeceklerimizi niye evcilleştiriyoruz?
yıllar ortasında lezzeti ve aroması en çok azalan sebzelerden(teknik olarak meyvedir) biri olan domates meselai ele alalım.
Dünyanın şimdi her yerinde tüketilen domateste bulunan aroma, tat almaçlarımızı etkinleştiren şeker ve asitler ile koku almaçlarımızı tetikleyen bir dizi uçucu bileşenle belirlenir. Bu niçinle sık sık sos olarak da tercih edilir.
Domates uzun aralıklara ulaştırılırken ve depoda bekletilirken kolay çürüyebilen bir sebzedir. Bunun önüne geçebilmek için domatesler bu koşullara dirençli olarak evcilleştirildi.
Ama genetik bir müdahale yapılmadı. Cornell Üniversitesi bitki genetik bilimcilerinden Zhangjun Fei’ye göre; daha fazla eser veren, daha sağlam özelliklere sahip bitkiler tercih edilmesi niçiniyle domatesler ve başka yiyecekler lezzet genlerini kaybetti.
Domatese tadını vermekte yardımcı olan gen, evcilleştirilmiş(modern) cinslerin %93’ünde bulunmuyor.
Milletlerarası araştırmacılar bahçe domatesi ve yabani domatesin genom ayrıntılarını toplayarak bunları evcilleştirilmiş domates genomu ile karşılaştırdı. Yapılan bu karşılaştırma, çağdaş domates genomunun, bahçe ve yabani domatesin sahip olduğu yaklaşık 5.000 genden mahrum olduğunu ortaya koydu.
Bu çalışmaların açığa çıkardığı gerçek her ne kadar can sıkıcı olsa da önümüzdeki senelerda bu keşif yardımıyla domateslerin, hatta öteki yiyeceklerin tadı geri gelebilir.
Gerçek patates
Daha evvel bilinmeyen bu genlerin tanımlanmış olması, üreticilerin daha âlâ zerzevat ve meyve üretmelerine yardımcı olabilir. Bu kayıp genler bununla birlikte bitkilere patojen de sağladığı için günümüzde kullanılan tarım ilaçları yahut öteki yüksek maliyetli ve etraf dostu olmayan sistemler ile üstesinden gelinen hastalıklara karşı genetik dirence sahip domates çeşitleri geliştirilebilir.
Zerzevat ve meyvelerin gerçek lezzetini hatırlayanlar az bilinen yollara başvurarak bunları tüketmeye devam ediyorlar.
Atalık tohum takasları yaparak düzgün esere ulaşabiliyorlar yahut Anadolu’nun kırsal kesitlerindeki mahallî pazarlarda köylülerin sattığı eserleri almaya itina gösteriyorlar.
Kaynaklar: Discover Magazine, Nature, Popular Science