ahmetbeyler
New member
100 tonu aşan insan üretimi uçan bir cismin bozulup, ortasındaki yolcularla bir arada yere hakikat pek süratli bir biçimde ilerliyor olması çok korkutucu bir senaryo. Hatta bu çeşit niyetler birden fazla kişinin uçağa binmekten korkma niçini desek kusurlu sayılmayız. Bu endişeler sebebiyle uzun müddettir “uçak tam düşmek üzereyken atlarsan kurtulursun” üzere kanılar ortalıkta dolaşıyor.
Pekala bu sahiden mümkün mü? Saatte yüzlerce kilometre yol kateden bu uçaklar tam yere çarpacakken atlarsak kurtulma bahtımız olur mu? Kelam konusu durumun matematiğini denetimden çıkmış asansörlere ve araçlara da uygulayabiliriz. Artık gelin işin içine fiziği de katarak soru işaretlerini ortadan kaldıralım.
Bir cisim apansız durduğunda momentum kaybeder ancak bu kaybedilen momentum temas hâlinde olduğu öteki cisimlere aktarılır: Kaotik bir örnek olarak Dünya’yı örnek gösterelim
Dünya’nın dönüş suratının Ekvator bölgesinde saatte yaklaşık 1600 kilometre olduğu biliniyor. Kutuplara yanlışsız gittiğinizde ise bu sürat azalıyor. Bedenimizde bu suratı fark etmemize imkân tanıyacak bir organ bulunmuyor ancak gezegenimiz daima olarak bu süratle kendi etrafında dönüyor. Yani siz bu yazıyı okurken saatte 1.600 kilometre süratle kendi etrafında dönen bir cismin üzerindesiniz.
Şayet gezegenimiz yalnızca bir saniyeliğine bile duracak olsaydı, bu ani durma hareketi momentumu gezegenden alıp temas ettiği şeylere yöneltirdi, yani bizlere. Üzerinize apansız yüklenen bu suratın ortalığı kaosa çevireceğine de kuşku yok. Etrafta uçan yapılar, araçlar ve beşerler görüyor olurduk. Pekala bunun uçak kazasıyla ilgisi ne?
İniş yapan bir uçak saatte 200 kilometrenin üzerinde seyredebiliyor, uçağın ortasında olduğunuz sürece siz de birebir momentumda olacaksınız:
Dünyamızla bir arada biz de tıpkı süratte yol alıyoruz. Tıpkı otomobile bindiğimizde vücudumuzun otomobille birebir süratte ilerliyor olması üzere. Bu durumda otomobilin sizi taşıyor olması birebir süratle gittiğiniz gerçeğini değiştirmez.
Otomobillerden epey daha süratli ilerleyen uçaklarda da durum bu biçimdedir. Şayet bir uçak havada saatte 800 kilometre süratle ilerliyorsa bu, uçağın ortasında bulunan sizin de birebir süratte ilerlediğiniz manasına gelir.
Artık uçağımız kaza yapıyor
Artık uçağımız düşüyor olsun. Çok fazla değişken olduğundan uçakların düşüş suratı için kesin bir şey söylemek imkânsızdır. Bunun yanında uçakların motorları çalışmasa da yapıları yardımıyla kayda kıymet bir süre süzülebildikleri biliniyor. olağan olarak bu durum pilotun kabiliyetine kalıyor. Biz şu durumda yetenekli bir pilotun olmadığını ve uçağın başıboş durumda düştüğünü var iseyıyoruz.
Uçaklar saatte ortalama 800-900 kilometre süratle ilerliyor. Düşüş sırasında bu kayda bedel oranda azalacaktır ancak bir daha de kara araçlarının hayli ötesinde olacağı ortada. Şayet uçağımız tam yere çarpacakken atlamayı seçerseniz, düşene kadar biriktirdiği sürat, çarpışma yüzünden apansız sıfıra iner.
Lakin emniyet kemeriyle koltuğunda beklemeyen ve atlamak için hazırlanan sizlerin suratı, uçağın düştüğü süratle tıpkı kalır. Hesaplamayı yanlış yapıp atlamayı unutursanız, uçağın suratı sıfıra indiğinde, daha evvelki yüksek sürat sizde kalır ve ölümcül bir biçimde savrulursunuz.
Yani hesaplamayı gerçek yapıp gerçek vakitte atlarsam hayatta kalabilir miyim?
Verdiğimiz durumda hayır, hayatta kalmanız pek muhtemel değil. Bunu da sıradançe şu biçimde anlatalım: Uçağımız devasa yükseklikte süratte düşüyor olsun. Kelam konusu yüksek sürat hâlâ sizin üzerinizde olacak. Zıplamaya çalıştığınızda ise bu devasa sürate karşı koymuş olacaksınız. Ama bu karşı koymayı orman yangınını söndürmek için bir adet pet şişeyle gelmek üzere düşünebilirsiniz.
Zira uçak -örnek olarak- 500 km/s süratle tabana hakikat gidiyorsa siz de 500 km/s süratle tabana yanlışsız gidiyorsunuz demektir. Bu durumda zıplamanız o kadar düşük bir tesir yaratacak ki düşme suratınız muhtemelen 490 km/s düzeyine yaklaşmayacak bile. Bu da hâlâ ölümcül seviyelerdesiniz demek.
Yani inanılanın bilakis uçak düşerken tam yere çarpacağı sırada atlamak, olduğunuz yerde zıplamışsınız üzere sıradan bir tesir yaratmayacak.
Atlamak işe yaramayacaksa ne yapmalı?
Bu durumda yapabileceğiniz en inançlı şey, öteki yolcuların güvenliğini de tehlikeye atmamak ismine emniyet kemerlerinizi bağlayıp koltuğunuzda inançlı bir konumda oturmak olur. Çünkü uçak gövdeleri ve koltuklar, kaza anında size ulaşacak olan darbeyi minimize edebilir.
şüphesiz birtakım durumlarda maalesef kaçınılmaz son uçaktakileri bekliyor olacaktır. Ama sıradan fizik bilgisiyle, düşen bir uçaktan kurtulma yolunun sıklıkla emniyet kemerinizi bağlayıp koltuğunuzda oturmak olacağını söyleyebiliriz. Buna ek olarak her insanın atlamayı denediğini düşünün. bu biçimde olduğunda olağandan epeyce daha büyük bir kaos olacağı ortada.
Tıpkı mantık asansör ve araç kazalarında da geçerli sayılabilir. Ama söylemiş olduğimiz üzere, bu biçimde durumlarda göze alınması gereken epeyce fazla değişken bulunuyor. Biz en sıradan kaideler altında anlattık. Daha düşük suratların kelam konusu olabileceği asansörlerde yahut araçlarda hayatta kalma talihiniz değişebilir.
Son olarak asansör konusunda o kadar da endişelenmeye gerek olmadığını söyleyebiliriz. Çünkü aktüel asansörler, fren sistemleri ve darbe emicilerle donatılmış durumda.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4
Pekala bu sahiden mümkün mü? Saatte yüzlerce kilometre yol kateden bu uçaklar tam yere çarpacakken atlarsak kurtulma bahtımız olur mu? Kelam konusu durumun matematiğini denetimden çıkmış asansörlere ve araçlara da uygulayabiliriz. Artık gelin işin içine fiziği de katarak soru işaretlerini ortadan kaldıralım.
Bir cisim apansız durduğunda momentum kaybeder ancak bu kaybedilen momentum temas hâlinde olduğu öteki cisimlere aktarılır: Kaotik bir örnek olarak Dünya’yı örnek gösterelim
Dünya’nın dönüş suratının Ekvator bölgesinde saatte yaklaşık 1600 kilometre olduğu biliniyor. Kutuplara yanlışsız gittiğinizde ise bu sürat azalıyor. Bedenimizde bu suratı fark etmemize imkân tanıyacak bir organ bulunmuyor ancak gezegenimiz daima olarak bu süratle kendi etrafında dönüyor. Yani siz bu yazıyı okurken saatte 1.600 kilometre süratle kendi etrafında dönen bir cismin üzerindesiniz.
Şayet gezegenimiz yalnızca bir saniyeliğine bile duracak olsaydı, bu ani durma hareketi momentumu gezegenden alıp temas ettiği şeylere yöneltirdi, yani bizlere. Üzerinize apansız yüklenen bu suratın ortalığı kaosa çevireceğine de kuşku yok. Etrafta uçan yapılar, araçlar ve beşerler görüyor olurduk. Pekala bunun uçak kazasıyla ilgisi ne?
İniş yapan bir uçak saatte 200 kilometrenin üzerinde seyredebiliyor, uçağın ortasında olduğunuz sürece siz de birebir momentumda olacaksınız:
Dünyamızla bir arada biz de tıpkı süratte yol alıyoruz. Tıpkı otomobile bindiğimizde vücudumuzun otomobille birebir süratte ilerliyor olması üzere. Bu durumda otomobilin sizi taşıyor olması birebir süratle gittiğiniz gerçeğini değiştirmez.
Otomobillerden epey daha süratli ilerleyen uçaklarda da durum bu biçimdedir. Şayet bir uçak havada saatte 800 kilometre süratle ilerliyorsa bu, uçağın ortasında bulunan sizin de birebir süratte ilerlediğiniz manasına gelir.
Artık uçağımız kaza yapıyor
Artık uçağımız düşüyor olsun. Çok fazla değişken olduğundan uçakların düşüş suratı için kesin bir şey söylemek imkânsızdır. Bunun yanında uçakların motorları çalışmasa da yapıları yardımıyla kayda kıymet bir süre süzülebildikleri biliniyor. olağan olarak bu durum pilotun kabiliyetine kalıyor. Biz şu durumda yetenekli bir pilotun olmadığını ve uçağın başıboş durumda düştüğünü var iseyıyoruz.
Uçaklar saatte ortalama 800-900 kilometre süratle ilerliyor. Düşüş sırasında bu kayda bedel oranda azalacaktır ancak bir daha de kara araçlarının hayli ötesinde olacağı ortada. Şayet uçağımız tam yere çarpacakken atlamayı seçerseniz, düşene kadar biriktirdiği sürat, çarpışma yüzünden apansız sıfıra iner.
Lakin emniyet kemeriyle koltuğunda beklemeyen ve atlamak için hazırlanan sizlerin suratı, uçağın düştüğü süratle tıpkı kalır. Hesaplamayı yanlış yapıp atlamayı unutursanız, uçağın suratı sıfıra indiğinde, daha evvelki yüksek sürat sizde kalır ve ölümcül bir biçimde savrulursunuz.
Yani hesaplamayı gerçek yapıp gerçek vakitte atlarsam hayatta kalabilir miyim?
Verdiğimiz durumda hayır, hayatta kalmanız pek muhtemel değil. Bunu da sıradançe şu biçimde anlatalım: Uçağımız devasa yükseklikte süratte düşüyor olsun. Kelam konusu yüksek sürat hâlâ sizin üzerinizde olacak. Zıplamaya çalıştığınızda ise bu devasa sürate karşı koymuş olacaksınız. Ama bu karşı koymayı orman yangınını söndürmek için bir adet pet şişeyle gelmek üzere düşünebilirsiniz.
Zira uçak -örnek olarak- 500 km/s süratle tabana hakikat gidiyorsa siz de 500 km/s süratle tabana yanlışsız gidiyorsunuz demektir. Bu durumda zıplamanız o kadar düşük bir tesir yaratacak ki düşme suratınız muhtemelen 490 km/s düzeyine yaklaşmayacak bile. Bu da hâlâ ölümcül seviyelerdesiniz demek.
Yani inanılanın bilakis uçak düşerken tam yere çarpacağı sırada atlamak, olduğunuz yerde zıplamışsınız üzere sıradan bir tesir yaratmayacak.
Atlamak işe yaramayacaksa ne yapmalı?
Bu durumda yapabileceğiniz en inançlı şey, öteki yolcuların güvenliğini de tehlikeye atmamak ismine emniyet kemerlerinizi bağlayıp koltuğunuzda inançlı bir konumda oturmak olur. Çünkü uçak gövdeleri ve koltuklar, kaza anında size ulaşacak olan darbeyi minimize edebilir.
şüphesiz birtakım durumlarda maalesef kaçınılmaz son uçaktakileri bekliyor olacaktır. Ama sıradan fizik bilgisiyle, düşen bir uçaktan kurtulma yolunun sıklıkla emniyet kemerinizi bağlayıp koltuğunuzda oturmak olacağını söyleyebiliriz. Buna ek olarak her insanın atlamayı denediğini düşünün. bu biçimde olduğunda olağandan epeyce daha büyük bir kaos olacağı ortada.
Tıpkı mantık asansör ve araç kazalarında da geçerli sayılabilir. Ama söylemiş olduğimiz üzere, bu biçimde durumlarda göze alınması gereken epeyce fazla değişken bulunuyor. Biz en sıradan kaideler altında anlattık. Daha düşük suratların kelam konusu olabileceği asansörlerde yahut araçlarda hayatta kalma talihiniz değişebilir.
Son olarak asansör konusunda o kadar da endişelenmeye gerek olmadığını söyleyebiliriz. Çünkü aktüel asansörler, fren sistemleri ve darbe emicilerle donatılmış durumda.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4