ahmetbeyler
New member
örneğin 20 m²’lik bir alana, 2.5 cm’lik yağmur damlaları düştü diyelim; bu, 150 litrelik 3.5 milyon adet küveti doldurabilirdi. Yani bu durum, 3.5 milyon insanın şofbeni açmadan duş almasına yetecek kadar birikmiş su demek. Lakin olağan yağmur damlalarından bahsediyorsak, bu damlaların 5 mm olduklarını var iseyarız. Ki bu orandaki damlalar da saatte 36 km süratle hareket ederek yeryüzüne ulaşırlar. Olağan daha küçük damlaların düşüş suratı daha düşük olur, hava şartları da bu oranı değiştiren bir faktördür.
Peki bu zamana kadar hiç bundan daha büyük yağmur damlaları görülmedi mi? Natürel ki de görüldü. 1995’te Brezilya’da ve 1999 yılında Marshall Adaları’nda gerçekleşen yağmurlardaki damlaların her biri 0.85 cm boyutlarındaydı. İşte biz de artık size ”olsaydı ne olurdu?” diyebileceğiniz fazlaca olağandışı bir durumdan kelam edeceğiz: Yağmur damlaları kocaman tek bir damlaya dönüşüp o biçimde üzerimize yağsaydı başımıza neler gelirdi?
Bu dev damla, iddiası olarak yüz milyonlarca yükte ve 1,6 km genişliğinde olurdu. Gökyüzünden aşağıya gerçek yavaş yavaş inmeye hazırlanırken, büyük ihtimalle herkes endişeden bulduğu en inançlı yere saklanmak isterdi.
var iseyımsal öykümüzde beşerler saklanadururken, bu dev yağmur damlası, saatte 322 km süratle yere düşüyor. Yere düşerken de dış yüzeyi sprey üzere bir forma dönüşüyor. daha sonra damla, hava ile birleşip köpük haline geliyor.
Bu damla şayet yeryüzünden uzak olsaydı rüzgar tarafınca milyonlarca damlaya ayrılırdı. Ama ortalığı talan etmek için yüzeye yakın bir biçimde yağmayı bekleyen dev damlayı göz önüne aldığımızda, rüzgarın maalesef ki kesimlere ayırma yetkisi kalmıyor artık.
Dev damlayı gökyüzünde gördüyseniz aslına bakarsan muhtelemen 10 saniye daha sonra yere çarpabilir. Suyun çarpma anındaki suratı ise saatte 724 km… Gördüğünüz üzere bu, olağan yağmur yağış suratından neredeyse 20 kat daha fazla.
ilk vakit içinderda dev damla yüzeye ‘dann’ diye düşmeden önce yerdeki çimler alev almaya başlar…
Bunun niçini havanın, damlanın altından çekilme suratının, damlanın yere düşme suratından daha küçük olmasıdır. Ayrıyeten sıkıştırma kuvvetinin havayı çok derecede ısıtması buna yol açar. Lakin endişelenecek bir şey yok çünkü aslına bakarsan göklerden süzülen bu dev damla, alev alan çimleri bir anda söndürür.
Bir de su kütlesinin düştüğü toprak, bir anda aksiyon sinemalarında izlediğiniz o patlama sahneleri üzere patlayarak havaya uçardı o kadar. Ancak bir daha de yer altındaki ana kaya zarar görmezdi ve suyun yayılarak her şeye çarpmasına yol açardu.
Suyun bu yayılımını bir sel üzere düşünebilirsiniz fakat bu vakte kadar gördüğünüz yahut haberlerde izlediğiniz seller, bu bahsetmiş olduğumizin yanında hiç kalırdı.
Birleşik Krallık’ta yaşanan sellerden bir imaj – 2007
örneğin Birleşik Krallık’ta her yıl toplamda 291 metreküp alanı kaplayacak biçimde yağmurlar yağıyor. Ki Birleşik Krallık’ın bu yağmur sularını kanalize edebileceği, göl ve rezervuarların hacminden neredeyse 4 kat daha fazla bir oran bu.
İşte bu niçinle orada daima sel üzere sorunlar yaşanabiliyor. Misal bir de bu bahsetmiş olduğumiz devasa yağmur damlasıyla karşılaşsalardı herbiçimde ülke talan olurdu.
Biz yenidendan mevzumuza dönecek olursak, bu devasa suların yarattığı sel km’lerce alana yayılıp tüm yerleşim yerlerini yıkıp geçerken, bir yandan toprağı da birlikteinde sürükleyebilir. Bu da ana karadan geriye kalan tek şeyin, çamur banyosu yapabileceğiniz alanlar bulunmasına niye olur.
Ha bir de bu sel durmaksızın devam ederek saatte 32 km boyunca hangi kente, hangi ülkeye gidebiliyorsa hepsini yok ederdi.
En optimist ihtimalle bu sel sularının birazı gölleri, ırmakları doldurur; kalanı da kasabalara, yerleşim merkezlerine akardı. Yerli halk ise muhtemelen ”aniden ortaya çıkan farklı sel olayı” başlığıyla gündeme gelen haberlerde röportaj veriyor olurdu.
Hani derler ya yağmurdan kaçarken doluya yakalandık diye. E işte ya o denli olursa? Bu devasa damladan kaçamayıp onun tam altında durursanız ne olur?
Eğer damlanın tüm etrafı birbirine orantılı yani bir öteki tabirle simetrikse su, yalnızca bedeninizin etrafına düşer. Fakat bir daha de bu, sular altında kalmayacağınız manasına gelmiyor.
Düşen sular, resmen kocaman bir deniz oluştururdu ve siz büyük ihtimalle, 1,6 km’lik (başta belirtmiştik yağmur damlasının genişliği bu oranda olabilir diye) bir baskı hissederek nefesinizi tutmak zorunda kalırdınız.
Film: The Passengers (2016)
Bu basınç, esasen 155 atmosfere (deniz düzeyinde ve olağan hava koşullarında atmosfer basıncını tabir eden birim) eşit. Yani deniz düzeyinde hissedilen basıncın 155 katı. bu biçimde bir durumda hayatta kalabileceğinizi düşünüyor musunuz?
Çünkü yapılan araştırmalar, bir kişinin dayanabileceği azamî basıncın 71 atmosfer kadar olduğunu söylüyor. E olağan ki de bu durumda hayatta kalmayı bırakın, üstünüze dev damla düştüğünde bile yaşamanız bir mucize olurdu.
Devasa su damlasının tam altında değil, yanında dursaydınız da bir şey değişmezdi. niye mi? Zira dayanılmaz bir süratte gelen bu su kütlesi üzerinize çarptığı üzere sizi oradan oraya savururdu.
Hadi diyelim hala hayattasınız ve kurtulmak için deva arıyorsunuz. bu biçimde da bu su birikintisi ortasında yüzmeye başlardınız ve karaya çıkmaya çalışırdınız.
Ancak bunun için de kâfi seviyede nefesinizi tutabilmeniz ve akciğerlerinizin bu tempoya dayanması gerekirdi. Bu esnada epeyce zorlandığınızı, kulak zarlarınızın patlayacak derecede basınçla dolmasından anlayabilirdiniz.
Bu, bedenin hava direncinden kaynaklanan basınç artışına verdiği bir reaksiyondur. Kısacası bu durumda yaşamaya devam etmeye çalışmak, boşa kürek çekmek üzere. Her ihtimalde bunun sonu tahtalı köyde bitiyor.
Siz bunları anlatınca sıradan bir yağmurdan dahi korkmaya başladım diyenlere:
bu biçimde size yağmurun oluşumundan özetlemek gerekirse bahsedelim. Hayalet yağmuru daha evvel duymuş muydunuz? Bu, yağmur damlalarının dünyanın yüzebir daha yaklaştıklarında, buharlaşmaları kararında oluşur. Yani bizi pek ilgilendirmeyen, kendi kendine yaşanan zararsız bir tabiat olayı gibi düşünebilirsiniz bunu.
örneğin yağmur damlası da birden fazla kişinin zannettiğinin tersine gözyaşına benzemez. Atmosferde oluşan yağmur damlalarının metotları, zaten küre üzeredir, yani yuvarlaktır. Damla gökten düşmeye başladığında, hava direnci niçiniyle gözyaşına banzeyen bir hale bürünür sadece.
Ayrıca yağmur, evvel kar olur zira bulutlar, düz kristallerden ve dondurucu sulardan oluşurlar. Yağmur suyu, buz kristallerine yapışır ve buz topları yani kar halinde yere düşer.
Ancak bu kar taneleri kendilerinden daha sıcak olan dünyanın yüzebir daha yaklaştıkça eriyip yağmura dönüşür. Gördüğünüz üzere, çok olağan bir tabiat hadisesinin meydana gelişi hiç de korkutucu değil.
her neyse ki içerikte bahsetmiş olduğumiz devasa yağmur damlası hiç bir vakit nazaranmeyeceğimiz bir durum. Şayet başımıza bu biçimde bir felaket gelse bunu, bilim bile açıklayamazdı zira. Pekala siz ne düşünüyorsunuz? Devasa bir yağmur damlasıyla karşılaştığınızda ne yapardınız? Fikirlerinizi bizimle paylaşın.
Peki bu zamana kadar hiç bundan daha büyük yağmur damlaları görülmedi mi? Natürel ki de görüldü. 1995’te Brezilya’da ve 1999 yılında Marshall Adaları’nda gerçekleşen yağmurlardaki damlaların her biri 0.85 cm boyutlarındaydı. İşte biz de artık size ”olsaydı ne olurdu?” diyebileceğiniz fazlaca olağandışı bir durumdan kelam edeceğiz: Yağmur damlaları kocaman tek bir damlaya dönüşüp o biçimde üzerimize yağsaydı başımıza neler gelirdi?
Bu dev damla, iddiası olarak yüz milyonlarca yükte ve 1,6 km genişliğinde olurdu. Gökyüzünden aşağıya gerçek yavaş yavaş inmeye hazırlanırken, büyük ihtimalle herkes endişeden bulduğu en inançlı yere saklanmak isterdi.
var iseyımsal öykümüzde beşerler saklanadururken, bu dev yağmur damlası, saatte 322 km süratle yere düşüyor. Yere düşerken de dış yüzeyi sprey üzere bir forma dönüşüyor. daha sonra damla, hava ile birleşip köpük haline geliyor.
Bu damla şayet yeryüzünden uzak olsaydı rüzgar tarafınca milyonlarca damlaya ayrılırdı. Ama ortalığı talan etmek için yüzeye yakın bir biçimde yağmayı bekleyen dev damlayı göz önüne aldığımızda, rüzgarın maalesef ki kesimlere ayırma yetkisi kalmıyor artık.
Dev damlayı gökyüzünde gördüyseniz aslına bakarsan muhtelemen 10 saniye daha sonra yere çarpabilir. Suyun çarpma anındaki suratı ise saatte 724 km… Gördüğünüz üzere bu, olağan yağmur yağış suratından neredeyse 20 kat daha fazla.
ilk vakit içinderda dev damla yüzeye ‘dann’ diye düşmeden önce yerdeki çimler alev almaya başlar…
Bunun niçini havanın, damlanın altından çekilme suratının, damlanın yere düşme suratından daha küçük olmasıdır. Ayrıyeten sıkıştırma kuvvetinin havayı çok derecede ısıtması buna yol açar. Lakin endişelenecek bir şey yok çünkü aslına bakarsan göklerden süzülen bu dev damla, alev alan çimleri bir anda söndürür.
Bir de su kütlesinin düştüğü toprak, bir anda aksiyon sinemalarında izlediğiniz o patlama sahneleri üzere patlayarak havaya uçardı o kadar. Ancak bir daha de yer altındaki ana kaya zarar görmezdi ve suyun yayılarak her şeye çarpmasına yol açardu.
Suyun bu yayılımını bir sel üzere düşünebilirsiniz fakat bu vakte kadar gördüğünüz yahut haberlerde izlediğiniz seller, bu bahsetmiş olduğumizin yanında hiç kalırdı.
Birleşik Krallık’ta yaşanan sellerden bir imaj – 2007
örneğin Birleşik Krallık’ta her yıl toplamda 291 metreküp alanı kaplayacak biçimde yağmurlar yağıyor. Ki Birleşik Krallık’ın bu yağmur sularını kanalize edebileceği, göl ve rezervuarların hacminden neredeyse 4 kat daha fazla bir oran bu.
İşte bu niçinle orada daima sel üzere sorunlar yaşanabiliyor. Misal bir de bu bahsetmiş olduğumiz devasa yağmur damlasıyla karşılaşsalardı herbiçimde ülke talan olurdu.
Biz yenidendan mevzumuza dönecek olursak, bu devasa suların yarattığı sel km’lerce alana yayılıp tüm yerleşim yerlerini yıkıp geçerken, bir yandan toprağı da birlikteinde sürükleyebilir. Bu da ana karadan geriye kalan tek şeyin, çamur banyosu yapabileceğiniz alanlar bulunmasına niye olur.
Ha bir de bu sel durmaksızın devam ederek saatte 32 km boyunca hangi kente, hangi ülkeye gidebiliyorsa hepsini yok ederdi.
En optimist ihtimalle bu sel sularının birazı gölleri, ırmakları doldurur; kalanı da kasabalara, yerleşim merkezlerine akardı. Yerli halk ise muhtemelen ”aniden ortaya çıkan farklı sel olayı” başlığıyla gündeme gelen haberlerde röportaj veriyor olurdu.
Hani derler ya yağmurdan kaçarken doluya yakalandık diye. E işte ya o denli olursa? Bu devasa damladan kaçamayıp onun tam altında durursanız ne olur?
Eğer damlanın tüm etrafı birbirine orantılı yani bir öteki tabirle simetrikse su, yalnızca bedeninizin etrafına düşer. Fakat bir daha de bu, sular altında kalmayacağınız manasına gelmiyor.
Düşen sular, resmen kocaman bir deniz oluştururdu ve siz büyük ihtimalle, 1,6 km’lik (başta belirtmiştik yağmur damlasının genişliği bu oranda olabilir diye) bir baskı hissederek nefesinizi tutmak zorunda kalırdınız.
Film: The Passengers (2016)
Bu basınç, esasen 155 atmosfere (deniz düzeyinde ve olağan hava koşullarında atmosfer basıncını tabir eden birim) eşit. Yani deniz düzeyinde hissedilen basıncın 155 katı. bu biçimde bir durumda hayatta kalabileceğinizi düşünüyor musunuz?
Çünkü yapılan araştırmalar, bir kişinin dayanabileceği azamî basıncın 71 atmosfer kadar olduğunu söylüyor. E olağan ki de bu durumda hayatta kalmayı bırakın, üstünüze dev damla düştüğünde bile yaşamanız bir mucize olurdu.
Devasa su damlasının tam altında değil, yanında dursaydınız da bir şey değişmezdi. niye mi? Zira dayanılmaz bir süratte gelen bu su kütlesi üzerinize çarptığı üzere sizi oradan oraya savururdu.
Hadi diyelim hala hayattasınız ve kurtulmak için deva arıyorsunuz. bu biçimde da bu su birikintisi ortasında yüzmeye başlardınız ve karaya çıkmaya çalışırdınız.
Ancak bunun için de kâfi seviyede nefesinizi tutabilmeniz ve akciğerlerinizin bu tempoya dayanması gerekirdi. Bu esnada epeyce zorlandığınızı, kulak zarlarınızın patlayacak derecede basınçla dolmasından anlayabilirdiniz.
Bu, bedenin hava direncinden kaynaklanan basınç artışına verdiği bir reaksiyondur. Kısacası bu durumda yaşamaya devam etmeye çalışmak, boşa kürek çekmek üzere. Her ihtimalde bunun sonu tahtalı köyde bitiyor.
Siz bunları anlatınca sıradan bir yağmurdan dahi korkmaya başladım diyenlere:
bu biçimde size yağmurun oluşumundan özetlemek gerekirse bahsedelim. Hayalet yağmuru daha evvel duymuş muydunuz? Bu, yağmur damlalarının dünyanın yüzebir daha yaklaştıklarında, buharlaşmaları kararında oluşur. Yani bizi pek ilgilendirmeyen, kendi kendine yaşanan zararsız bir tabiat olayı gibi düşünebilirsiniz bunu.
örneğin yağmur damlası da birden fazla kişinin zannettiğinin tersine gözyaşına benzemez. Atmosferde oluşan yağmur damlalarının metotları, zaten küre üzeredir, yani yuvarlaktır. Damla gökten düşmeye başladığında, hava direnci niçiniyle gözyaşına banzeyen bir hale bürünür sadece.
Ayrıca yağmur, evvel kar olur zira bulutlar, düz kristallerden ve dondurucu sulardan oluşurlar. Yağmur suyu, buz kristallerine yapışır ve buz topları yani kar halinde yere düşer.
Ancak bu kar taneleri kendilerinden daha sıcak olan dünyanın yüzebir daha yaklaştıkça eriyip yağmura dönüşür. Gördüğünüz üzere, çok olağan bir tabiat hadisesinin meydana gelişi hiç de korkutucu değil.
her neyse ki içerikte bahsetmiş olduğumiz devasa yağmur damlası hiç bir vakit nazaranmeyeceğimiz bir durum. Şayet başımıza bu biçimde bir felaket gelse bunu, bilim bile açıklayamazdı zira. Pekala siz ne düşünüyorsunuz? Devasa bir yağmur damlasıyla karşılaştığınızda ne yapardınız? Fikirlerinizi bizimle paylaşın.
- Kaynaklar: YouTube, Science Focus, Bilim Genç Tübitak