ahmetbeyler
New member
Açlık en temel manada bedenimizin güç üretmeye gereksinim duyması ve bunun için de ‘enerji kaynağı’ olarak besin istemesi durumudur diyebiliriz. Yani ortada bir gereklilik sorunu var.
Tok hissetmek ise bedenimiz ‘gerçekten acıktığında’ ona gereken güç kaynağını verdiğimizde, yani yemek yediğimizde hissetmemiz gereken şey. Yani toksak, yemek yemek için istek duymamızın mantıklı bir sebebi yok üzere görünüyor… Ama durum hiç de o denli değil.
Psikolojik, nörolojik ve çevresel faktörler midemize kelam geçirmemize pürüz oluyor.
Yukarıda anlattığımız kısım, açlık ve tokluğun yalnızca biyolojik bir müddetç olduğunu düşündürmüş olabilir. Lakin değil.
seneler ortasında yürütülen bir fazlaca araştırma, açlık ve tokluğun biyolojik bir müddetç olduğu kadar psikolojik de bir müddetç olduğunu gösterdi.
beraberinde çevresel faktörler olarak bir kümede toplayabileceğimiz bir hayli etken, midemizle değil keyfimize nazaran yemek yememize niye oluyor.
Aslında ‘tok’ olmamıza karşın yemek yemeyi istememizin en büyük niçinlerinden biri ‘ödül sistemi’.
Yemek yemek, bilhassa de o yemek lezzetliyse çok keyifli. Nefis bir tatlı ya da fazlaca lezzetli bir burger yiyeceğimiz vakit bundan zevk alacağımızı biliriz.
Bu da beynimizin ödül sisteminin devreye girmesine yol açar. Lezzetli bir yemek yediğimizde memnun olacağımızı biliriz ve yeme davranışımızı tetikleyecek bir uyaranla karşılaştığımızda o mükafatı isteriz…
Şöyle tazecik bir profiterol ya da anne köftesi yanına patates kızartması yediğinizi düşünün… İşte bunu düşündüğünüz an beyninizde yaşanan tepkiler, size o profiterolü ya da köfte patatesi yemenizi söylüyor. Zira sonunda dopamin salgılayacak ve keyifli olacaksınız.
Aynı sistem, bahsi geçen ‘mutluluğun’ daha yüksek olduğu bağımlılık yapan hususlarda hayli daha sıkıntı karşı temalır hale geliyor. Bu da insanları bağımlı olmaya iten temel davranış.
Haliyle mutsuzsak, gerginsek, stresliysek tahlili yemeklerde arıyoruz. Bu kısmı anladık. Pekala her şey yolundayken bir daha de yemek yemeyi istememizin niçini ne bu biçimde?
İşte bu noktada cürmü reklamlara, bilboardlara ve toplumsal medyaya atabiliriz. Zira ruh halimizin nasıl olduğu fark etmeksizin, yemeklere dair rastgele bir imaj görmek ödül sistemini tetikleyerek o zevk için yemek yemeyi istememize niye oluyor.
Yani mutsuz, gergin ya da gerilimli olmamıza gerek yok. Instagram’da her saniye karşınıza çıkan çılgın kebapçı ağabeyler, çiğköfte gösterileri ya da otobüs durağındaki burger reklamları, beyninize ‘Ye!’ buyruğunu verdirmeye yetiyor.
Bu noktada tuzağa düşmeyerek irade gösterip yememek olağan ki sizin sonucunız. Lakin çoğumuz o siparişi veriyor, o yemeği yapıyor, o tatlıyı yiyoruz.
Fakat kendinize kızmanıza gerek yok. Zira bu davranış büsbütün içgüdüsel ve binlerce yıllık evrimsel süreç boyunca yaşayış halimizin bir kararı.
İnsanlar olarak çabucak hemen avcı-toplayıcıyken yüksek güç kaynağı besinler bulmak ve bunları olabildiğince fazla ölçüde tüketmek bir avantajdı. Besinsiz geçecek mümkün kıtlık periyotlarında bizi tok tutarak hayata bağlıyordu.
Haliyle tok olmamıza karşın yemek yememizi sağlayan ödül sistemi bir yandan da bir nevi bizi açlıktan ölmekten kurtarıyordu. Her ne kadar çağdaş toplumlarda ‘bolluk arasında’ yaşasak da içgüdüsel olarak hâlâ aç değilsek bile yeme davranışına sahibiz…
esasen ‘yemeyeceğim’ demek de birtakım araştırmalara bakılırsa epey da işe yaramıyor…
Burada aslında diyetlerden bahsediyoruz. Yürütülen birtakım araştırmalar, diyetteyken daha epeyce yemek istediğimizi gösteriyor.
Canı her vakit çikolata çeken iki insan hayal edin. Bunlardan biri diyette olsun, başkası ömrüne her zamanki üzere devam etsin. İşte bu noktada, araştırmalar gösteriyor ki diyette olanın çikolata isteği, diyette olmayana bakılırsa daha yüksek oluyor.
Bu noktada irademizi geliştirmek, beslenme planımızı yaparken gerçekçi amaçlar koymak ve ‘bunları yemeyeceğim’ üzere ‘yasaklayıcı’ bir bakışla yaklaşmak yerine kararında başarı hissini tadacağımız amaçlar koyma mantığı ile ilerlemek sıhhatimiz için fazlaca daha faydalı.
Tabii ki Instagram algoritmasını ikna edip akışımızdaki yemek görüntülerini azaltmak, marketlerde abur cubur reyonlarına uğramamak, dışarıdan yemek söyleme alışkanlığını geride bırakmaya çalışmak da kesinlikle yardımcı olacaktır…
Bunları uygulayabilmek ve şayet ‘sürekli yemek yemek’ üzere bir davranışımız var ise sebebini bir uzmanın da dayanağıyla öğrenip bu sorunu çözmek hem vücut sıhhatimiz tıpkı vakitte psikolojimiz için çok değerli.
Çünkü durmadan yemek yemeyi istemek, farkında olmasak da psikolojik bir art plana sahip olabilir ve kendi kendimize buna son veremiyor oluşumuz da bu biçimde bir durumda son derece doğal olacaktır. Yeme bozuklukları üzerine çalışan uzman tabipler ve psikologlar, bu bahiste bize yardımcı olacaktır.
Son olarak; yeme bozukluklarının bir hayli kişinin ömrünü farklı açılardan olumsuz etkileyebilen önemli sıkıntılara dönüşebildiğini aklımızdan çıkarmamalı, karşımızdaki insanın ne çeşitten bir problemle baş etmeye çalıştığını bilmeden ona ziyan verecek telaffuzlarda bulunmamaya ihtimam göstermemiz gerektiğini unutmamalıyız.
Tok hissetmek ise bedenimiz ‘gerçekten acıktığında’ ona gereken güç kaynağını verdiğimizde, yani yemek yediğimizde hissetmemiz gereken şey. Yani toksak, yemek yemek için istek duymamızın mantıklı bir sebebi yok üzere görünüyor… Ama durum hiç de o denli değil.
Psikolojik, nörolojik ve çevresel faktörler midemize kelam geçirmemize pürüz oluyor.
Yukarıda anlattığımız kısım, açlık ve tokluğun yalnızca biyolojik bir müddetç olduğunu düşündürmüş olabilir. Lakin değil.
seneler ortasında yürütülen bir fazlaca araştırma, açlık ve tokluğun biyolojik bir müddetç olduğu kadar psikolojik de bir müddetç olduğunu gösterdi.
beraberinde çevresel faktörler olarak bir kümede toplayabileceğimiz bir hayli etken, midemizle değil keyfimize nazaran yemek yememize niye oluyor.
Aslında ‘tok’ olmamıza karşın yemek yemeyi istememizin en büyük niçinlerinden biri ‘ödül sistemi’.
Yemek yemek, bilhassa de o yemek lezzetliyse çok keyifli. Nefis bir tatlı ya da fazlaca lezzetli bir burger yiyeceğimiz vakit bundan zevk alacağımızı biliriz.
Bu da beynimizin ödül sisteminin devreye girmesine yol açar. Lezzetli bir yemek yediğimizde memnun olacağımızı biliriz ve yeme davranışımızı tetikleyecek bir uyaranla karşılaştığımızda o mükafatı isteriz…
Şöyle tazecik bir profiterol ya da anne köftesi yanına patates kızartması yediğinizi düşünün… İşte bunu düşündüğünüz an beyninizde yaşanan tepkiler, size o profiterolü ya da köfte patatesi yemenizi söylüyor. Zira sonunda dopamin salgılayacak ve keyifli olacaksınız.
Aynı sistem, bahsi geçen ‘mutluluğun’ daha yüksek olduğu bağımlılık yapan hususlarda hayli daha sıkıntı karşı temalır hale geliyor. Bu da insanları bağımlı olmaya iten temel davranış.
Haliyle mutsuzsak, gerginsek, stresliysek tahlili yemeklerde arıyoruz. Bu kısmı anladık. Pekala her şey yolundayken bir daha de yemek yemeyi istememizin niçini ne bu biçimde?
İşte bu noktada cürmü reklamlara, bilboardlara ve toplumsal medyaya atabiliriz. Zira ruh halimizin nasıl olduğu fark etmeksizin, yemeklere dair rastgele bir imaj görmek ödül sistemini tetikleyerek o zevk için yemek yemeyi istememize niye oluyor.
Yani mutsuz, gergin ya da gerilimli olmamıza gerek yok. Instagram’da her saniye karşınıza çıkan çılgın kebapçı ağabeyler, çiğköfte gösterileri ya da otobüs durağındaki burger reklamları, beyninize ‘Ye!’ buyruğunu verdirmeye yetiyor.
Bu noktada tuzağa düşmeyerek irade gösterip yememek olağan ki sizin sonucunız. Lakin çoğumuz o siparişi veriyor, o yemeği yapıyor, o tatlıyı yiyoruz.
Fakat kendinize kızmanıza gerek yok. Zira bu davranış büsbütün içgüdüsel ve binlerce yıllık evrimsel süreç boyunca yaşayış halimizin bir kararı.
İnsanlar olarak çabucak hemen avcı-toplayıcıyken yüksek güç kaynağı besinler bulmak ve bunları olabildiğince fazla ölçüde tüketmek bir avantajdı. Besinsiz geçecek mümkün kıtlık periyotlarında bizi tok tutarak hayata bağlıyordu.
Haliyle tok olmamıza karşın yemek yememizi sağlayan ödül sistemi bir yandan da bir nevi bizi açlıktan ölmekten kurtarıyordu. Her ne kadar çağdaş toplumlarda ‘bolluk arasında’ yaşasak da içgüdüsel olarak hâlâ aç değilsek bile yeme davranışına sahibiz…
esasen ‘yemeyeceğim’ demek de birtakım araştırmalara bakılırsa epey da işe yaramıyor…
Burada aslında diyetlerden bahsediyoruz. Yürütülen birtakım araştırmalar, diyetteyken daha epeyce yemek istediğimizi gösteriyor.
Canı her vakit çikolata çeken iki insan hayal edin. Bunlardan biri diyette olsun, başkası ömrüne her zamanki üzere devam etsin. İşte bu noktada, araştırmalar gösteriyor ki diyette olanın çikolata isteği, diyette olmayana bakılırsa daha yüksek oluyor.
Bu noktada irademizi geliştirmek, beslenme planımızı yaparken gerçekçi amaçlar koymak ve ‘bunları yemeyeceğim’ üzere ‘yasaklayıcı’ bir bakışla yaklaşmak yerine kararında başarı hissini tadacağımız amaçlar koyma mantığı ile ilerlemek sıhhatimiz için fazlaca daha faydalı.
Tabii ki Instagram algoritmasını ikna edip akışımızdaki yemek görüntülerini azaltmak, marketlerde abur cubur reyonlarına uğramamak, dışarıdan yemek söyleme alışkanlığını geride bırakmaya çalışmak da kesinlikle yardımcı olacaktır…
Bunları uygulayabilmek ve şayet ‘sürekli yemek yemek’ üzere bir davranışımız var ise sebebini bir uzmanın da dayanağıyla öğrenip bu sorunu çözmek hem vücut sıhhatimiz tıpkı vakitte psikolojimiz için çok değerli.
Çünkü durmadan yemek yemeyi istemek, farkında olmasak da psikolojik bir art plana sahip olabilir ve kendi kendimize buna son veremiyor oluşumuz da bu biçimde bir durumda son derece doğal olacaktır. Yeme bozuklukları üzerine çalışan uzman tabipler ve psikologlar, bu bahiste bize yardımcı olacaktır.
Son olarak; yeme bozukluklarının bir hayli kişinin ömrünü farklı açılardan olumsuz etkileyebilen önemli sıkıntılara dönüşebildiğini aklımızdan çıkarmamalı, karşımızdaki insanın ne çeşitten bir problemle baş etmeye çalıştığını bilmeden ona ziyan verecek telaffuzlarda bulunmamaya ihtimam göstermemiz gerektiğini unutmamalıyız.
- Kaynaklar: ‘Liking’ and ‘wanting’ food rewards: Brain substrates and roles in eating disorders, Dieting and food craving. A descriptive, quasi-prospective study, The psychology of food craving, Enhanced affective brain representations of chocolate in cravers vs. non-cravers