ahmetbeyler
New member
İki yıldır pençesinde olduğumuz pandeminin ömrümüze girdiği birinci günleri bir düşünün; “en çok 1000 kişiyi öldürür” dediğimiz koronavirüsün iki yılda ülkemizde yüz binlerce, dünyada 6 milyon insanı hayattan koparacağını söyleseler gülüp geçerdik. bu biçimdesine büyük ölümcül salgınların tarihin tozlu sayfalarında kaldığını sanan bizler için bütün bu süreç büyük bir şok oldu. halbuki bu berbat senaryonun gerçekleşme mümkünlüğü daima vardı lakin bu mevzuda gereğince şuurlu değildik. İnsanlık için kolay bir rutin olan bu salgın, yeni jenerasyonlar için bayağı olmanın kenarından bile geçmiyordu.
Özlediğimiz o eski normalimize dönmemiz ne kadar sürecek? Maskelerden büsbütün ne vakit kurtulacağız? Toplu taşımalardaki “maskenizi takınız” anonslarından, Sıhhat Bakanı’nın açıklamalarını duymaktan, HES kodundan, burnumuzu yakan testlerden, aşı terslerinin saykodelik teorilerinden ne vakit büsbütün kurtulacağız? Bu soruların çabucak hemen kesin bir yanıtı yok lakin aşağıdaki açıklamaların tamamını okuduğunuzda pandeminin mümkün bitiş tarihi başınızda şekillenmiş olacak.
Virüse karşı bir epey aşı geliştirildi. Bilim insanları ilaç için de çalışmalar yürütüyor. Bunlar yardımıyla tünelin ucundaki ışığı görmeye başladık. Pekala tünelden ne vakit çıkacağız?
Bunu tam manasıyla anlayabilmek için “ne vakit biter tahminleri”nin en başlarına gitmek gerekiyor. Zira birinci iddialar pandeminin bitiş tarihini öngörme konusunda çok başarısızdı.
25 Nisan 2020 – Koronavirüs Bilim Şurası Üyesi İlhami Çelik, 2020 Haziran’ında olağan hayata dönülebileceğini düşündüklerini söylemişti ama insanları umutlandıran bu öngörünün üzerinden neredeyse iki yıl geçmesine karşın olağana dönüş sağlanamadı. her neyse ki kesin bir lisan kullanmayıp “Bunun bilimsel delili yok, öngörümüz bu türlü.” demişti.
26 Nisan 2020 – Singapur’da bilim insanları, yaptıkları bir modellemeyle hem dünyada birebir vakitte Türkiye’de salgının son bulacağı tarihleri varsayım ettiklerini tez etmişlerdi. Tedbirlere uyulduğu takdirde salgının aşağıdaki tarihlerde sonlanacağını söylemişlerdi ama ya modellemeleri kusurlu olduğu için ya da tedbirlere gereğince uyulmadığı için kestirimler tutmadı.
%97 ihtimalle 29 Mayıs 2020
%99 ihtimalle 16 Haziran 2020
%100 ihtimalle 8 Aralık 2020
15 Haziran 2021 – Sıhhat Bakanlığı Bilim Heyeti Üyesi Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, her şey yolunda giderse toplumun %60’ının bağışıklık kazanmış ya da bir diğer tabir ile aşılanmış olmasının Eylül 2021 başında günlük yaşama dönmemizi sağlayabileceğini söylemişti. İlhan’ın öngörüsünün tutmama sebebi ise belirttiği kuralların gerçekleşmemiş olması.
27 Eylül 2021 – Pfizer CEO’su Albert Bourla, “Bir yıl ortasında olağan hayata dönebileceğimizi düşünüyorum. Bu, yeni varyantların ortaya çıkmayacağı ve hayatımızı aşı olmadan yaşayabileceğimiz manasına gelmiyor.” tabirlerini kullanmıştı. Bu açıklama, salgının devam edeceğini lakin yaşantımızı direkt etkilemeyeceği manasına geliyor. Şu an için en muhtemel varsayım olarak görünüyor.
10 Ekim 2021 – İnsan davranışının iddia edilemeyişinin bir tehlike oluşturduğunu söyleyen CDC Yöneticisi Dr. Rochelle Walensky, pandemi devrinde insan davranışının âlâ bir tavır sergilemediğini ve pandeminin sonlanmasının insan davranışlarına bağlı olduğunu söz ederek kıymetli bir noktaya değinmişti. Yani varsayımların genelde tutmamasının sebebi, insan davranışlarının öngörülemez oluşuyla ilgili.
25 Ekim 2021 – Dünya Sıhhat Örgütü Genel Yöneticisi Dr. Tedros, global boyutta aşılamada eşitsizlik olduğu için salgının sona ermekten epeyce uzak olduğunu tabir etmişti. “Salgın ne vakit bitecek?” sorusuna “Cevabım, ‘Dünya, bitmiş oldurmeyi seçtiğinde salgın sona erecek’. Bu bizim elimizde. Muhtaçlığımız olan tüm araçlara sahibiz, tesirli halk sıhhati araçları ve tesirli tıbbi araçlar. Lakin dünya bu araçları kullanmadı, haftada neredeyse 50 bin dozla salgın bitmekten çok uzak.” sözlerini kullanmıştı. G20 ve %40 aşılamaya ulaşan ülkelerin, COVID-19 aşı sırasında yerlerini öbür aşı gereksinimi olan ülkelere verdiği takdirde salgının üstesinden gelinebileceğini tabir etmişti.
7 Kasım 2021 – Koranavirüs Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü ise, “Yakın vakitte bunu durduracak bir şeyi ben ufukta bakılırsamiyorum. Aşılanmalar epey fayda sağladı şu açıdan, ağır olaylar azaldı. Dünyada vefatlar çabucak hemen daha istenilen seviyede önlenebilmiş değil. Aşılanma da dünyada epey âlâ gitmiyor. Şayet aşılanmayı süratli bir biçimde yapabilirsek, ağır hastalığı ve vefatı önleyebilirsek, bunu grip üzere bayağı mevsimsel bir hastalık haline getirebilirsek, bu biçimde yine ömrümüze olağana dönebiliriz.” demişti.
18 Kasım 2021 – Bill Gates’in kestirimi daha gerçekçi görünüyor. “Gelecek yılın ortasında tehlikeli varyantların ortaya çıkacağını sanmıyorum” diyen Gates, 2022’nin ortalarında COVID-19’a bağlı vefat ve enfeksiyon oranlarının mevsimsel grip düzeyine ulaşacağına inandığını belirtmişti.
24 Kasım 2021 – DSÖ Genel Yöneticisinin COVID-19 Özel Temsilcisi Dr. David Nabarro, “COVID-19 pandemisi çok uzun bir süre, aylar, tahminen de yıllar sürecek üzere görünüyor, zira yüksek oranda bulaşıcı bir virüs, insanlara kolay kolay ve süratle bulaşabilir” demişti.
1 Aralık 2021 – Prof. Dr. Alper Şener, aşı adaletsizliği ve aşıya ulaşamamanın tesirli olduğu Güney Afrika, Hindistan ya da Brezilya üzere ülkelerde yeni varyantların ortaya çıkmasının bir tesadüf olmadığını belirtmişti. Şener, “Hâlâ aşılanmakta direnen bir küme var. Bu küme varyantın en epey sevdiği popülasyon. Aşılanma yüksek olsa kendi içimizde varyant çıkma potansiyelini düşüreceğiz. %95’i aşılanmamış ülkelerde bu varyantların ortaya çıktığını görüyoruz. Bilhassa Afrika aşılanmadan pandeminin dünya genelinde biteceğini düşünmek bence bir hayal.” diyerek pandeminin bu derece uzamasının değerli bir sebebine dikkat çekmişti.
11 Ocak 2022 – Avrupa İlaç Ajansı (EMA) yetkilileri, Omicron varyantının süratle yayılmasını olumlu değerlendirmemelerine karşın bunun pandemiden endemiye giden sürece yol açabileceğini söylemişti. EMA’nın aşı stratejisinden sorumlu yetkilisi Marco Cavaleri, “Tünelin sonundaki ışığa ne vakit ulaşacağız?” sorusunu “Bunu bilmiyoruz ancak değerli olan ve gördüğümüz şey, virüsün daha endemik hale geldiği. Lakin şu anda endemi durumuna geldiğimizi söyleyemeyiz. Koronavirüs şu anda hala pandemik virüs üzere davranıyor. Bunu Omicron kaynaklı acil olaylar bize gösteriyor.” formunda yanıtlamıştı. Cavaleri, halk içinde bağışıklığın artmasıyla ve Omicron varyantının yayılmasıyla aşılara ek olarak doğal bağışıklığın fazlalaşacağını, bu biçimdece pandemiden endemiye daha yakın bir senaryoya hakikat süratle ilerleme görülebileceğini lisana getirmişti.
15 Ocak 2022 – Liverpool Üniversitesi’nden Profesör Julian Hiscox, “2022’de hayat neredeyse pandemi öncesi üzere olacak” görüşünde: Değişen şey, virüse olan bağışıklığımız. İki yıl evvel Wuhan’da ortaya çıkan virüse karşı kırılgandık. Bağışıklık sistemimiz için büsbütün yeni bir virüstü; ilaç ve aşımız da yoktu. daha sonrasında olanları havai fişek fabrikasına bir molotof kokteyli atmaya benzetebiliriz. Covid tüm dünyaya patlayıcı bir süratle yayıldı fakat birebir ateş sonsuza kadar birebir şiddette yanamaz. İki seçenek vardı; ya COVID yangınını biz söndürecektik ya da uzun vadede kendisi sönecekti. Grip, HIV, tüberküloz, sıtma üzere başka endemik hastalıklar ortasına karışacaktı. Biroldukca uzmana nazaran hava yoluyla, kişi farkına varmadan bulaşan bir virüs için bundan farklı bir son olamaz. Bu olumlu gidişatı değiştirebilecek tek şey; Omicron’un hakimiyetini kıracak ve daha ağır hastalığa yol açacak yeni bir varyant olabilir.
17 Şubat 2022 – BioNTech CEO’su Uğur Şahin, dünyanın daha uzun yıllar koronavirüs ile yaşayacağını söylemiş oldu. Şahin, “Önümüzdeki on yıl boyunca virüsle yaşamak zorunda kalacağımızı kabul etmeliyiz” dedi.
19 Şubat 2022 – Prof. Dr. Osman Müftüoğlu: olağanüstü bir süratle bulaşan, yayılan lakin tesiri ve hastalık mühleti evvelki varyantlardan daha kısa ve zayıf olan Omicron, natürel ki COVID-19’u tarihe gömmeyecektir ancak onu en azından “evcilleşmiş bir virüs” haline getirme potansiyeli yüksektir. Bu da pandeminin endemiye dönüşmesi, COVID-19 sıkıntısının endemik bir kış enfeksiyonu haline gelmesi demektir. Birtakım değerli uzmanlar, bu kadar fazlaca olaydan çıkabilecek yeni bir varyantla başımızın daha hayli belaya girebileceğini de ileri sürüyorlar.
19 Şubat 2022 – Bill Gates, son devirde COVID-19 risklerinin azaldığını lakin dünyanın öbür bir pandemi bakılırsaceğinin neredeyse kesin olduğunu söylemiş oldu. Gates’e nazaran, potansiyel yeni bir pandeminin koronavirüs ailesinin farklı bir patojeninden kaynaklanacak.
Bütün bunlardan bir çıkarım yapacak olursak;
Aşı zıtlığının yayılması, fakir ülkelerdeki insanların aşılanamaması üzere faktörlerden dolayı pandemi beklenenden epey daha uzun sürdü. Dünya nüfusunun %70’ini aşılama amacına ulaşılamadı. Bu yüzden koronavirüs epey daha uzun yıllar ömrümüzde olacak ancak daha endemik olacak. Bundan daha sonra pandemi yerine duyacağımız söz “endemi” olacak. Bu da COVID-19’un ömrümüzde kalıcı olacağı manasına geliyor. Maskesiz hayata ise bu yaz geçebiliriz üzere görünüyor. Danimarka, Norveç, İsveç’te olduğu üzere diğer ülkelerde de kısıtlamalar kalkmaya başlayabilir.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15
Özlediğimiz o eski normalimize dönmemiz ne kadar sürecek? Maskelerden büsbütün ne vakit kurtulacağız? Toplu taşımalardaki “maskenizi takınız” anonslarından, Sıhhat Bakanı’nın açıklamalarını duymaktan, HES kodundan, burnumuzu yakan testlerden, aşı terslerinin saykodelik teorilerinden ne vakit büsbütün kurtulacağız? Bu soruların çabucak hemen kesin bir yanıtı yok lakin aşağıdaki açıklamaların tamamını okuduğunuzda pandeminin mümkün bitiş tarihi başınızda şekillenmiş olacak.
Virüse karşı bir epey aşı geliştirildi. Bilim insanları ilaç için de çalışmalar yürütüyor. Bunlar yardımıyla tünelin ucundaki ışığı görmeye başladık. Pekala tünelden ne vakit çıkacağız?
Bunu tam manasıyla anlayabilmek için “ne vakit biter tahminleri”nin en başlarına gitmek gerekiyor. Zira birinci iddialar pandeminin bitiş tarihini öngörme konusunda çok başarısızdı.
25 Nisan 2020 – Koronavirüs Bilim Şurası Üyesi İlhami Çelik, 2020 Haziran’ında olağan hayata dönülebileceğini düşündüklerini söylemişti ama insanları umutlandıran bu öngörünün üzerinden neredeyse iki yıl geçmesine karşın olağana dönüş sağlanamadı. her neyse ki kesin bir lisan kullanmayıp “Bunun bilimsel delili yok, öngörümüz bu türlü.” demişti.
26 Nisan 2020 – Singapur’da bilim insanları, yaptıkları bir modellemeyle hem dünyada birebir vakitte Türkiye’de salgının son bulacağı tarihleri varsayım ettiklerini tez etmişlerdi. Tedbirlere uyulduğu takdirde salgının aşağıdaki tarihlerde sonlanacağını söylemişlerdi ama ya modellemeleri kusurlu olduğu için ya da tedbirlere gereğince uyulmadığı için kestirimler tutmadı.
%97 ihtimalle 29 Mayıs 2020
%99 ihtimalle 16 Haziran 2020
%100 ihtimalle 8 Aralık 2020
15 Haziran 2021 – Sıhhat Bakanlığı Bilim Heyeti Üyesi Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, her şey yolunda giderse toplumun %60’ının bağışıklık kazanmış ya da bir diğer tabir ile aşılanmış olmasının Eylül 2021 başında günlük yaşama dönmemizi sağlayabileceğini söylemişti. İlhan’ın öngörüsünün tutmama sebebi ise belirttiği kuralların gerçekleşmemiş olması.
27 Eylül 2021 – Pfizer CEO’su Albert Bourla, “Bir yıl ortasında olağan hayata dönebileceğimizi düşünüyorum. Bu, yeni varyantların ortaya çıkmayacağı ve hayatımızı aşı olmadan yaşayabileceğimiz manasına gelmiyor.” tabirlerini kullanmıştı. Bu açıklama, salgının devam edeceğini lakin yaşantımızı direkt etkilemeyeceği manasına geliyor. Şu an için en muhtemel varsayım olarak görünüyor.
10 Ekim 2021 – İnsan davranışının iddia edilemeyişinin bir tehlike oluşturduğunu söyleyen CDC Yöneticisi Dr. Rochelle Walensky, pandemi devrinde insan davranışının âlâ bir tavır sergilemediğini ve pandeminin sonlanmasının insan davranışlarına bağlı olduğunu söz ederek kıymetli bir noktaya değinmişti. Yani varsayımların genelde tutmamasının sebebi, insan davranışlarının öngörülemez oluşuyla ilgili.
25 Ekim 2021 – Dünya Sıhhat Örgütü Genel Yöneticisi Dr. Tedros, global boyutta aşılamada eşitsizlik olduğu için salgının sona ermekten epeyce uzak olduğunu tabir etmişti. “Salgın ne vakit bitecek?” sorusuna “Cevabım, ‘Dünya, bitmiş oldurmeyi seçtiğinde salgın sona erecek’. Bu bizim elimizde. Muhtaçlığımız olan tüm araçlara sahibiz, tesirli halk sıhhati araçları ve tesirli tıbbi araçlar. Lakin dünya bu araçları kullanmadı, haftada neredeyse 50 bin dozla salgın bitmekten çok uzak.” sözlerini kullanmıştı. G20 ve %40 aşılamaya ulaşan ülkelerin, COVID-19 aşı sırasında yerlerini öbür aşı gereksinimi olan ülkelere verdiği takdirde salgının üstesinden gelinebileceğini tabir etmişti.
7 Kasım 2021 – Koranavirüs Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü ise, “Yakın vakitte bunu durduracak bir şeyi ben ufukta bakılırsamiyorum. Aşılanmalar epey fayda sağladı şu açıdan, ağır olaylar azaldı. Dünyada vefatlar çabucak hemen daha istenilen seviyede önlenebilmiş değil. Aşılanma da dünyada epey âlâ gitmiyor. Şayet aşılanmayı süratli bir biçimde yapabilirsek, ağır hastalığı ve vefatı önleyebilirsek, bunu grip üzere bayağı mevsimsel bir hastalık haline getirebilirsek, bu biçimde yine ömrümüze olağana dönebiliriz.” demişti.
18 Kasım 2021 – Bill Gates’in kestirimi daha gerçekçi görünüyor. “Gelecek yılın ortasında tehlikeli varyantların ortaya çıkacağını sanmıyorum” diyen Gates, 2022’nin ortalarında COVID-19’a bağlı vefat ve enfeksiyon oranlarının mevsimsel grip düzeyine ulaşacağına inandığını belirtmişti.
24 Kasım 2021 – DSÖ Genel Yöneticisinin COVID-19 Özel Temsilcisi Dr. David Nabarro, “COVID-19 pandemisi çok uzun bir süre, aylar, tahminen de yıllar sürecek üzere görünüyor, zira yüksek oranda bulaşıcı bir virüs, insanlara kolay kolay ve süratle bulaşabilir” demişti.
1 Aralık 2021 – Prof. Dr. Alper Şener, aşı adaletsizliği ve aşıya ulaşamamanın tesirli olduğu Güney Afrika, Hindistan ya da Brezilya üzere ülkelerde yeni varyantların ortaya çıkmasının bir tesadüf olmadığını belirtmişti. Şener, “Hâlâ aşılanmakta direnen bir küme var. Bu küme varyantın en epey sevdiği popülasyon. Aşılanma yüksek olsa kendi içimizde varyant çıkma potansiyelini düşüreceğiz. %95’i aşılanmamış ülkelerde bu varyantların ortaya çıktığını görüyoruz. Bilhassa Afrika aşılanmadan pandeminin dünya genelinde biteceğini düşünmek bence bir hayal.” diyerek pandeminin bu derece uzamasının değerli bir sebebine dikkat çekmişti.
11 Ocak 2022 – Avrupa İlaç Ajansı (EMA) yetkilileri, Omicron varyantının süratle yayılmasını olumlu değerlendirmemelerine karşın bunun pandemiden endemiye giden sürece yol açabileceğini söylemişti. EMA’nın aşı stratejisinden sorumlu yetkilisi Marco Cavaleri, “Tünelin sonundaki ışığa ne vakit ulaşacağız?” sorusunu “Bunu bilmiyoruz ancak değerli olan ve gördüğümüz şey, virüsün daha endemik hale geldiği. Lakin şu anda endemi durumuna geldiğimizi söyleyemeyiz. Koronavirüs şu anda hala pandemik virüs üzere davranıyor. Bunu Omicron kaynaklı acil olaylar bize gösteriyor.” formunda yanıtlamıştı. Cavaleri, halk içinde bağışıklığın artmasıyla ve Omicron varyantının yayılmasıyla aşılara ek olarak doğal bağışıklığın fazlalaşacağını, bu biçimdece pandemiden endemiye daha yakın bir senaryoya hakikat süratle ilerleme görülebileceğini lisana getirmişti.
15 Ocak 2022 – Liverpool Üniversitesi’nden Profesör Julian Hiscox, “2022’de hayat neredeyse pandemi öncesi üzere olacak” görüşünde: Değişen şey, virüse olan bağışıklığımız. İki yıl evvel Wuhan’da ortaya çıkan virüse karşı kırılgandık. Bağışıklık sistemimiz için büsbütün yeni bir virüstü; ilaç ve aşımız da yoktu. daha sonrasında olanları havai fişek fabrikasına bir molotof kokteyli atmaya benzetebiliriz. Covid tüm dünyaya patlayıcı bir süratle yayıldı fakat birebir ateş sonsuza kadar birebir şiddette yanamaz. İki seçenek vardı; ya COVID yangınını biz söndürecektik ya da uzun vadede kendisi sönecekti. Grip, HIV, tüberküloz, sıtma üzere başka endemik hastalıklar ortasına karışacaktı. Biroldukca uzmana nazaran hava yoluyla, kişi farkına varmadan bulaşan bir virüs için bundan farklı bir son olamaz. Bu olumlu gidişatı değiştirebilecek tek şey; Omicron’un hakimiyetini kıracak ve daha ağır hastalığa yol açacak yeni bir varyant olabilir.
17 Şubat 2022 – BioNTech CEO’su Uğur Şahin, dünyanın daha uzun yıllar koronavirüs ile yaşayacağını söylemiş oldu. Şahin, “Önümüzdeki on yıl boyunca virüsle yaşamak zorunda kalacağımızı kabul etmeliyiz” dedi.
19 Şubat 2022 – Prof. Dr. Osman Müftüoğlu: olağanüstü bir süratle bulaşan, yayılan lakin tesiri ve hastalık mühleti evvelki varyantlardan daha kısa ve zayıf olan Omicron, natürel ki COVID-19’u tarihe gömmeyecektir ancak onu en azından “evcilleşmiş bir virüs” haline getirme potansiyeli yüksektir. Bu da pandeminin endemiye dönüşmesi, COVID-19 sıkıntısının endemik bir kış enfeksiyonu haline gelmesi demektir. Birtakım değerli uzmanlar, bu kadar fazlaca olaydan çıkabilecek yeni bir varyantla başımızın daha hayli belaya girebileceğini de ileri sürüyorlar.
19 Şubat 2022 – Bill Gates, son devirde COVID-19 risklerinin azaldığını lakin dünyanın öbür bir pandemi bakılırsaceğinin neredeyse kesin olduğunu söylemiş oldu. Gates’e nazaran, potansiyel yeni bir pandeminin koronavirüs ailesinin farklı bir patojeninden kaynaklanacak.
Bütün bunlardan bir çıkarım yapacak olursak;
Aşı zıtlığının yayılması, fakir ülkelerdeki insanların aşılanamaması üzere faktörlerden dolayı pandemi beklenenden epey daha uzun sürdü. Dünya nüfusunun %70’ini aşılama amacına ulaşılamadı. Bu yüzden koronavirüs epey daha uzun yıllar ömrümüzde olacak ancak daha endemik olacak. Bundan daha sonra pandemi yerine duyacağımız söz “endemi” olacak. Bu da COVID-19’un ömrümüzde kalıcı olacağı manasına geliyor. Maskesiz hayata ise bu yaz geçebiliriz üzere görünüyor. Danimarka, Norveç, İsveç’te olduğu üzere diğer ülkelerde de kısıtlamalar kalkmaya başlayabilir.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15