ahmetbeyler
New member
Aslında beşere en yakın hayvan olarak bilinen maymunlar şaşırtan derecede emsal özelliklerini vakit zaman sergiliyor. Bunu hem ferdi aktivitelerinde tıpkı vakitte aile yapılarında nazaranbiliyoruz. Lakin bizi biz yapan kimi noktalardaki ayrımlarımız da baş karışıklığına sebep olabiliyor.
Konuşma yetilerinin çabucak hemen bizimki kadar gelişmemiş olması, geçtiğimiz senelera kadar baş karışıklığına sebep olan kelam konusu ayrımlarımızdan bir tanesiydi. Bunu takip eden bir öteki baş karıştırıcı husus ise, bize benzerlikleri olmamasına karşın kimi kuşların bizim çıkardığımız sesleri çıkarabilmesi oldu. Gelin, iki mevzu hakkındaki baş karışıklığını da çözelim.
Bağırdıklarını ve farklı sesler çıkardıklarını biliyoruz. Lakin bu, maymunların niye konuşamadığını öğrenmek için biraz geriye gitmemiz gerek:
Maymunların konuşamamasının niçini, uzun yıllar boyunca boğazlarında gerekli yapılara sahip olmamaları olarak bilindi. 1960 ve 70’li senelerda yapılan deneyler kararında bu kanıya varıldı. Bilim insanları bu deneyde doğal yollarla ölmüş bir maymunun boğaz yapısını inceleyerek hesaplamalarla bilgiler edindiler. Bunun yanında uyuşturulmuş bir maymun da kullanıldı. Bir insanınkine bakılırsa çok küçük olan bu boğaz yapısı, sesli harflerin çıkarılamayacağına işaret ediyordu.
seneler daha sonra, 2016’da yapılan bir araştırmada ise asıl gerçek ortaya çıktı:
Az evvel bahsetmiş olduğumiz deney Philip Lieberman tarafınca yapılmıştı. Bu araştırma da daha gelişmiş tekniklerle birebirini taklit etti diyebiliriz. Kelam konusu deneyde bir daha birebir tıp (makak) maymunlar yer aldı. Ancak bu sefer hepsi canlıydı.
Söz konusu maymunların boğaz yapısı, birbirleriyle irtibat kurarken, bir şeyler yerken ve ses çıkarırken röntgen yardımıyla canlı olarak izlendi. Bunun kararında epeyce sayıda imaj elde edildi ve bu boğaz yapısının 3d modeli ortaya çıkarıldı. çabucak sonrasında buradan geçen hava farklı durumlarda simüle edildi ve sonuç olarak da çıkarabilecekleri sesler teorik olarak ortaya çıktı.
Bir makak maymunu size “Will you marry me?” (Benimle evlenir misin?) deseydi buna emsal bir şey duyacaktınız:
Çünkü sorun boğazlarında değil, beyinlerinde. Kelam konusu beyin, sesleri taklit edebilmelerini sağlayacak kadar gelişmiş değil. İçinde bulundukları durumu muhakkak seslerden anlayabilirler ve buna bakılırsa sesler üretebilirler ancak iş bunu bizim üzere ses tellerini kullanıp bir lisana çevirmeye geldiğinde beyinleri yetersiz kalıyor.
Yani sonuç olarak konuşabilmek için tüm sete sahipler lakin beyinleri tarafınca sınırlanıyorlar. 2016’daki araştırmanın baş muharriri W. Tecumseh Fitch, eğer onlarınki yerine bir insan beyni olsaydı maymunların konuşabileceklerini belirtmişti.
Papağanlar konuşmasa bile hoş sesler çıkarabiliyor. Pekala burada farklı olan ne?
Papağınınız küfretmeyi öğrenebilir, selam vermeyi öğrenebilir ve daima maruz kaldığı farklı sözcükleri de hafızasında tutabilir. Ancak unutmayın, onlar bu sözcüklerin fazlaca büyük bir kısmının manasını hiç bir vakit bilmez. Yani sadece taklit ederler.
‘P’ ve ‘b’ seslerini dudaklarımızı kapatmadan çıkaramayız. Pekala dudağı olmayan bu papağanlar nasıl çıkarıyor?
Vox
Papağanlar konuşacakları vakit ciğerlerinden gelen havayla oynar ve bu sayede aşikâr sesler çıkarırlar. Teneffüs sistemini aykırı bir sapan üzere düşündüğünüzde bizim ses tellerimiz boğazımızda, gırtlak boşluğundadır. Ancak papağanın ses üretmesini sağlayan kısım ciğerlere açılan çatalın orada yer alır.
Biz ses tellerimizdeki hareketlerle havaya istikamet verir ve ses çıkarırız. Papağanlar ise bahsetmiş olduğumiz ayrım noktasında kaslara sahiptir. Bu sayede o ayrımdaki bir yolu kapatarak belirli bir sesi, öteki yolu kapatarak da farklı bir sesi çıkarabilirler. Bu bağlamda ‘p’ ve ‘b’ seslerini, havayı sıkıştırıp bir anda bırakarak oluşturduklarını söyleyebiliriz. Buna ek olarak gaga ve lisan durumunu ayarlayarak da sese biçim verebiliyorlar.
Doğuştan toplumsal hayvanlar olduklarını unutmayalım:
Vahşi tabiatta kuş sesinden ileri gidemeyeceklerini söyleyebiliriz. Konutta olduklarında ise sahipleriyle bağ kurdukları için onları taklit edeceklerdir. Bu da elbette papağanınızla aranızdaki bağa bakılırsa muhakkak olur. bir daha de her papağan konuşacak diye bir kural olmadığını belirtelim.
Düşüncelerinizi yorum kısmında belirtebilirsiniz.
Kaynaklar: Science ABC, Vox, Science, National Post, SciShow, Washington Post,
Konuşma yetilerinin çabucak hemen bizimki kadar gelişmemiş olması, geçtiğimiz senelera kadar baş karışıklığına sebep olan kelam konusu ayrımlarımızdan bir tanesiydi. Bunu takip eden bir öteki baş karıştırıcı husus ise, bize benzerlikleri olmamasına karşın kimi kuşların bizim çıkardığımız sesleri çıkarabilmesi oldu. Gelin, iki mevzu hakkındaki baş karışıklığını da çözelim.
Bağırdıklarını ve farklı sesler çıkardıklarını biliyoruz. Lakin bu, maymunların niye konuşamadığını öğrenmek için biraz geriye gitmemiz gerek:
Maymunların konuşamamasının niçini, uzun yıllar boyunca boğazlarında gerekli yapılara sahip olmamaları olarak bilindi. 1960 ve 70’li senelerda yapılan deneyler kararında bu kanıya varıldı. Bilim insanları bu deneyde doğal yollarla ölmüş bir maymunun boğaz yapısını inceleyerek hesaplamalarla bilgiler edindiler. Bunun yanında uyuşturulmuş bir maymun da kullanıldı. Bir insanınkine bakılırsa çok küçük olan bu boğaz yapısı, sesli harflerin çıkarılamayacağına işaret ediyordu.
seneler daha sonra, 2016’da yapılan bir araştırmada ise asıl gerçek ortaya çıktı:
Az evvel bahsetmiş olduğumiz deney Philip Lieberman tarafınca yapılmıştı. Bu araştırma da daha gelişmiş tekniklerle birebirini taklit etti diyebiliriz. Kelam konusu deneyde bir daha birebir tıp (makak) maymunlar yer aldı. Ancak bu sefer hepsi canlıydı.
Söz konusu maymunların boğaz yapısı, birbirleriyle irtibat kurarken, bir şeyler yerken ve ses çıkarırken röntgen yardımıyla canlı olarak izlendi. Bunun kararında epeyce sayıda imaj elde edildi ve bu boğaz yapısının 3d modeli ortaya çıkarıldı. çabucak sonrasında buradan geçen hava farklı durumlarda simüle edildi ve sonuç olarak da çıkarabilecekleri sesler teorik olarak ortaya çıktı.
Bir makak maymunu size “Will you marry me?” (Benimle evlenir misin?) deseydi buna emsal bir şey duyacaktınız:
- Yeterince farklı sesli harf içerdiği için bu cümle seçilmiş.
Çünkü sorun boğazlarında değil, beyinlerinde. Kelam konusu beyin, sesleri taklit edebilmelerini sağlayacak kadar gelişmiş değil. İçinde bulundukları durumu muhakkak seslerden anlayabilirler ve buna bakılırsa sesler üretebilirler ancak iş bunu bizim üzere ses tellerini kullanıp bir lisana çevirmeye geldiğinde beyinleri yetersiz kalıyor.
Yani sonuç olarak konuşabilmek için tüm sete sahipler lakin beyinleri tarafınca sınırlanıyorlar. 2016’daki araştırmanın baş muharriri W. Tecumseh Fitch, eğer onlarınki yerine bir insan beyni olsaydı maymunların konuşabileceklerini belirtmişti.
Papağanlar konuşmasa bile hoş sesler çıkarabiliyor. Pekala burada farklı olan ne?
Papağınınız küfretmeyi öğrenebilir, selam vermeyi öğrenebilir ve daima maruz kaldığı farklı sözcükleri de hafızasında tutabilir. Ancak unutmayın, onlar bu sözcüklerin fazlaca büyük bir kısmının manasını hiç bir vakit bilmez. Yani sadece taklit ederler.
‘P’ ve ‘b’ seslerini dudaklarımızı kapatmadan çıkaramayız. Pekala dudağı olmayan bu papağanlar nasıl çıkarıyor?
Vox
Papağanlar konuşacakları vakit ciğerlerinden gelen havayla oynar ve bu sayede aşikâr sesler çıkarırlar. Teneffüs sistemini aykırı bir sapan üzere düşündüğünüzde bizim ses tellerimiz boğazımızda, gırtlak boşluğundadır. Ancak papağanın ses üretmesini sağlayan kısım ciğerlere açılan çatalın orada yer alır.
Biz ses tellerimizdeki hareketlerle havaya istikamet verir ve ses çıkarırız. Papağanlar ise bahsetmiş olduğumiz ayrım noktasında kaslara sahiptir. Bu sayede o ayrımdaki bir yolu kapatarak belirli bir sesi, öteki yolu kapatarak da farklı bir sesi çıkarabilirler. Bu bağlamda ‘p’ ve ‘b’ seslerini, havayı sıkıştırıp bir anda bırakarak oluşturduklarını söyleyebiliriz. Buna ek olarak gaga ve lisan durumunu ayarlayarak da sese biçim verebiliyorlar.
Doğuştan toplumsal hayvanlar olduklarını unutmayalım:
Vahşi tabiatta kuş sesinden ileri gidemeyeceklerini söyleyebiliriz. Konutta olduklarında ise sahipleriyle bağ kurdukları için onları taklit edeceklerdir. Bu da elbette papağanınızla aranızdaki bağa bakılırsa muhakkak olur. bir daha de her papağan konuşacak diye bir kural olmadığını belirtelim.
Düşüncelerinizi yorum kısmında belirtebilirsiniz.
Kaynaklar: Science ABC, Vox, Science, National Post, SciShow, Washington Post,