ahmetbeyler
New member
Bilim dünyası, birbirinden farklı alanlarda gerçekleştirilen sayısız çalışmayla birlikte insanlığa katkı sağlamaya devam ediyor. Gündelik hayatımızı olumlu tarafta ve pek derinden etkileyen bu çalışmaların birden fazla vakit fareler üzerinde gerçekleştiğini görüyoruz. Bunun arkasında kimi küçük kimi büyük birbirinden farklı sebepler bulunuyor.
Bu sebepler, farelerin küçük canlılar olması üzere sebeplerden fazla beşerlerle olan benzerliklerine dayalı. Lafı fazla uzatmadan gelin, başta Elizabeth Bryda’nın akademik makalesinden yararlanarak niye bu hayvanların ağır olarak tercih edildiğine bakalım.
Laboratuvar ortamında sundukları çarçabuk başlayalım:
Fareler küçük hayvanlar olduklarından laboratuvarda tutulmaları pek kolay. Buna ek olarak ortama süratli ayak uydurmaları da gerilim faktörünün büyük ölçüde önüne geçiyor. Satın alınacakları vakit içinderda ise ucuza satıldıklarından araştırmacılar güç durumda kalmamış oluyor.
Lakin 2-3 yıllık ömürleri olsa da her vakit satın alınmaları gerekmiyor. Zira bunlar çabuk üreyen hayvanlar. O denli ki farelerde 19 ile 21 gün içinde bir gebelik devri var. Bu müddetin akabinde doğan yavrular, 5 ya da 6 hafta ortasında üreyebilecek duruma gelebiliyorlar.
Doğurdukları vakit ise 5 ile 13 içinde yavru dünyaya geliyor:
Fare bakımının epey da zahmetli olmaması hem eldeki farelerin birebir vakitte yavruların bakımı açısından bir avantaj.
Laboratuvar için özel olarak üretilen bu farelerin, saydıklarımızdan epeyce daha değerli özellikleri var:
Biz insanların ve farelerin genleri büyük ölçüde birbirine emsal. Bu sebeple fareler, insanlardaki rahatsızlıklar için yapılan deneyler için pek fazla tercih edilir. Bilhassa olağana göre karışık rahatsızlıklara tahlil bulunmasında pek kritik bir rol oynarlar. Bunu daha net kılabilmek için örnek verelim.
Bryda’nın makalesine göre duyma kaybı durumunda 100’den çok gen kelam konusudur. Ama bunun miras alınan bir genle mi yoksa yüksek ses üzere çevresel bir sebeple mi ilgili olduğunu bulmak, beşerlerle deney yapılmak istendiğinde çok zahmetli olur. Çünkü bu biçimde bir deney için aile ağacındaki başka duyma kaybı yaşayanları da incelemek gerekecektir. Bu noktada fareler devreye girer:
Fareler, bu genlerin incelenmesinde pek büyük rol oynamıştır:
Farklı farelerin çiftleşmesiyle farklı genlerin kombinasyonunun incelenebildiği bu deneylerde, kısa müddette hem genin duruma tesiri tıpkı vakitte hayatın farklı evrelerinde (gençlik, yaşlılık vb.) gösterdiği tesir incelenebilir. Laboratuvar ortamında etraf denetim edilebildiğinden çıkacak olan kararın genlerle ilgili olduğu büyük ölçüde kesin olur. Bunun yanında hangi genin hangi rahatsızlıkta rol oynadığı da görülür.
Günümüzde devası bulunan büyük hastalıklarda farelerin büyük rol oynadığı su götürmez bir gerçek.
niye en çok beyaz fareleri görürüz?
Araştırmacılar fareleri renklerine göre seçmez. Daha fazlaca karakteristikleri ön planda olur. Bizim televizyondan görmeye aşina olduğumuz beyaz renkli ve kırmızı gözlü fareler albino. Bu sebeple de kendilerine mahsus genetik özellikler bu çeşit farelerde takip ediliyor. olağan olarak beyaz renkli bir fare her vakit albinodur diye bir kural yok.
Farelere pek benzeyen ve vakit zaman karıştırılan hamster ve ginepigler de deneylerde kullanılır:
Kobay olarak bilinen bu hayvanlar da farelerde olduğu üzere, biz beşerlerle benzerlik gösteriyor. Kanserden metabolizma hastalıklarına, bulaşıcı hastalıklardan etrafta görmeye alıştığımız birfazlaca genel sıhhat sıkıntısına bulduğumuz tahliller, büyük ölçüde bu hayvanlar yardımıyla günümüzde var.
Yani fareler genetik çeşitlilik açısından çok güçlü, genlerini gereksinime nazaran yönetmek çok kolay, beden işlevleri bakımından insanlara çok benziyorlar ve bakımları güç olmasa gerek:
Evet, özetlemek gerekirse bu türlü özetleyebiliriz. Farelerin ne vakit bu deneyler için gereksiz görüleceği bilinmiyor lakin şu an için, insan rahatsızlıkları konusunda çok kritik bir rol oynadıkları ortada.
Deneyler sırasında maalesef hayatta kalamayan kemirgenler için yapılan ve Rusya’nın Akademgorodok kentinde bulunan fare anıtı: Milyonlarca insan hayatının kurtulmasına vesile oldular
Bu içeriği sunarken hayvanların deneylerde kullanılmasına yönelik etik tartışmaları dışarıda tuttuğumuzu belirtelim. Burada bahsettiklerimiz yalnızca, bilim dünyasının fareleri bu kadar sevme sebepleri.
Kaynaklar: Live Science, Your Genome, Canadian Blood Services, Bilim Fili, NCBI
Bu sebepler, farelerin küçük canlılar olması üzere sebeplerden fazla beşerlerle olan benzerliklerine dayalı. Lafı fazla uzatmadan gelin, başta Elizabeth Bryda’nın akademik makalesinden yararlanarak niye bu hayvanların ağır olarak tercih edildiğine bakalım.
Laboratuvar ortamında sundukları çarçabuk başlayalım:
Fareler küçük hayvanlar olduklarından laboratuvarda tutulmaları pek kolay. Buna ek olarak ortama süratli ayak uydurmaları da gerilim faktörünün büyük ölçüde önüne geçiyor. Satın alınacakları vakit içinderda ise ucuza satıldıklarından araştırmacılar güç durumda kalmamış oluyor.
Lakin 2-3 yıllık ömürleri olsa da her vakit satın alınmaları gerekmiyor. Zira bunlar çabuk üreyen hayvanlar. O denli ki farelerde 19 ile 21 gün içinde bir gebelik devri var. Bu müddetin akabinde doğan yavrular, 5 ya da 6 hafta ortasında üreyebilecek duruma gelebiliyorlar.
Doğurdukları vakit ise 5 ile 13 içinde yavru dünyaya geliyor:
Fare bakımının epey da zahmetli olmaması hem eldeki farelerin birebir vakitte yavruların bakımı açısından bir avantaj.
Laboratuvar için özel olarak üretilen bu farelerin, saydıklarımızdan epeyce daha değerli özellikleri var:
Biz insanların ve farelerin genleri büyük ölçüde birbirine emsal. Bu sebeple fareler, insanlardaki rahatsızlıklar için yapılan deneyler için pek fazla tercih edilir. Bilhassa olağana göre karışık rahatsızlıklara tahlil bulunmasında pek kritik bir rol oynarlar. Bunu daha net kılabilmek için örnek verelim.
Bryda’nın makalesine göre duyma kaybı durumunda 100’den çok gen kelam konusudur. Ama bunun miras alınan bir genle mi yoksa yüksek ses üzere çevresel bir sebeple mi ilgili olduğunu bulmak, beşerlerle deney yapılmak istendiğinde çok zahmetli olur. Çünkü bu biçimde bir deney için aile ağacındaki başka duyma kaybı yaşayanları da incelemek gerekecektir. Bu noktada fareler devreye girer:
Fareler, bu genlerin incelenmesinde pek büyük rol oynamıştır:
Farklı farelerin çiftleşmesiyle farklı genlerin kombinasyonunun incelenebildiği bu deneylerde, kısa müddette hem genin duruma tesiri tıpkı vakitte hayatın farklı evrelerinde (gençlik, yaşlılık vb.) gösterdiği tesir incelenebilir. Laboratuvar ortamında etraf denetim edilebildiğinden çıkacak olan kararın genlerle ilgili olduğu büyük ölçüde kesin olur. Bunun yanında hangi genin hangi rahatsızlıkta rol oynadığı da görülür.
Günümüzde devası bulunan büyük hastalıklarda farelerin büyük rol oynadığı su götürmez bir gerçek.
niye en çok beyaz fareleri görürüz?
Araştırmacılar fareleri renklerine göre seçmez. Daha fazlaca karakteristikleri ön planda olur. Bizim televizyondan görmeye aşina olduğumuz beyaz renkli ve kırmızı gözlü fareler albino. Bu sebeple de kendilerine mahsus genetik özellikler bu çeşit farelerde takip ediliyor. olağan olarak beyaz renkli bir fare her vakit albinodur diye bir kural yok.
Farelere pek benzeyen ve vakit zaman karıştırılan hamster ve ginepigler de deneylerde kullanılır:
Kobay olarak bilinen bu hayvanlar da farelerde olduğu üzere, biz beşerlerle benzerlik gösteriyor. Kanserden metabolizma hastalıklarına, bulaşıcı hastalıklardan etrafta görmeye alıştığımız birfazlaca genel sıhhat sıkıntısına bulduğumuz tahliller, büyük ölçüde bu hayvanlar yardımıyla günümüzde var.
Yani fareler genetik çeşitlilik açısından çok güçlü, genlerini gereksinime nazaran yönetmek çok kolay, beden işlevleri bakımından insanlara çok benziyorlar ve bakımları güç olmasa gerek:
Evet, özetlemek gerekirse bu türlü özetleyebiliriz. Farelerin ne vakit bu deneyler için gereksiz görüleceği bilinmiyor lakin şu an için, insan rahatsızlıkları konusunda çok kritik bir rol oynadıkları ortada.
Deneyler sırasında maalesef hayatta kalamayan kemirgenler için yapılan ve Rusya’nın Akademgorodok kentinde bulunan fare anıtı: Milyonlarca insan hayatının kurtulmasına vesile oldular
Bu içeriği sunarken hayvanların deneylerde kullanılmasına yönelik etik tartışmaları dışarıda tuttuğumuzu belirtelim. Burada bahsettiklerimiz yalnızca, bilim dünyasının fareleri bu kadar sevme sebepleri.
Kaynaklar: Live Science, Your Genome, Canadian Blood Services, Bilim Fili, NCBI