ahmetbeyler
New member
Yeraltı kentleri denince aklınıza ülkemizde de örnekleri bulunan antik yeraltı şehirleri gelmiş olabilir. Bu kentler çoklukla düşman taarruzlarından kaçmak ya da doğal afetlerden korunmak için inşa edilen ömür alanlarıydı. Kimi örneklerde ise bu kentler ‘kutsal’ bölgelerdi.
Fakat hiç biri kalıcı olamadı ve beşerler yerin altında değil yer üstünde yaşamaya, büyük kentlerini yerin üstüne kurmaya devam ettiler. Pekala insanı yerin altında yaşamaktan geri tutan neydi? Şayet gerekirse yer üstünü büsbütün terk edip yer altında da devasa kentler kurarak yaşamımızı gökyüzünü görmeden devam ettirebilir miyiz?
Şimdi insan çeşidinin yer altında yaşamak zorunda olduğu bir senaryo hayal edin.
Diyelim ki o denli bir şey oldu ki gezegene büyük bir tehlikenin yaklaştığını fark ettik, 50 yıl daha sonra yerin üstü kıyamet yerine dönecek ve tek kaçışımız yerin altına taşınmak… Aslında bu senaryonun bir kısmı gerçek zira muhtemelen 50 yıl daha sonra yerin üstünde yaşamak dehşetli olacak lakin olsun, biz o kısma da ‘diyelim ki’ diyelim…
Hadi bir de bu senaryoyu ülkeleri, hudutları ve ekonomik eşitsizlikleri göz arkası ederek değerlendirelim. Çünkü aksi takdirde düşük nüfuslu ve güçlü gelişmiş ülkeler bu sorunu kendileri için gorece daha kolay biçimde çözüp dünyanın geri kalanını pek alışılmış mevte terk edebilir…
Yer altında nefes almak da karın doyurmak da hayli para demek…
İlk münasebetlerimizi en ‘eğer olmazsa olmaz’ gereksinimlerimizin yer üstünde karşılanmasına bağlayabiliriz. Bir kez beşerler olarak nefes almamız gerekiyor ve zahmetli ve masraflı gelişmiş havalandırma sistemleri olmadan yer altında bu mümkün olmazdı. Nefes alabilmek için bile harika teknolojilerle özel havalandırma sistemleri kurup bunlara dudak uçuklatan paralar harcamak gerekirdi… Ayrıca inmemiz gereken derinlik de hesaplanıp basınç ve ısı üzere meseleler da hesaba katılarak önemli çalışmalar yapılması gerekirdi…
Ayrıca bir daha beşerler olarak besinlerimizi yer üzerindeki kaynaklardan elde ediyoruz. Yani yer altında yaşamak demek besinler için de ekstra masraflı bir müddetç manasına geliyor. Tahminen yer altında da tarım yapmanın bir yolunu kesinlikle bulurduk, lakin yine, yeni bir masraf kalemi demek olurdu. Ya da hayvancılık faaliyetlerini düşünün… Yani beslenmek yer altında hiç de kolay değil…
Bundan yüzlerce yıl evvel saldırgan düşmanlarından kaçmak için inşa ettikleri yeraltı kentlerinde yaşayan beşerler muhtemelen akşam yemekleri hakkında daha az seçici davranıyor, ‘konfor’ konusunda bizlerden apayrı bir yerde duruyorlardı. Tahminen de onları daha az zorlayan şey zorunlulukların yanında bizim üzere olmayışlarıydı. Doğal bir de bu senaryoda, onlar dışarı yine çıkabileceklerini biliyorlardı…
Güneş ışığını ve doğal ortamımızı geride bırakmak da fazlaca kolay değil…
Üstelik burada bahsetmiş olduğumiz sırf romantik bir ‘güneş ışığının cildimizi ısıtmasından, yemyeşil ağaçların içinde yürümekten vazgeçemeyiz’ senaryosu değil. Güneş ışığı, pak hava ve ‘manzara’ insanların sıhhati için hayli şey tabir ediyor.
Yetersiz güneş ışığı, uzun müddet kapalı alanlarda kalmak üzere durumlar, insan sıhhati üzerinde önemli olumsuz tesirler bırakıyor. Uyku bozukluklarından hormon dengelerinde bozulmalara kadar ruhsal ve fizikî bir fazlaca hastalığa niye oluyor.
Yani şayet yer altında sağlıklı bir biçimde yaşamak istiyorsak ışık, pak hava, doğal ortam üzere meselelere kalıcı tahliller bulmamız gerekiyor.
Psikolojimiz sadece güneş ve pak hava eksikliğinden etkilenmeyecek…
Yerin altında olma niyetinin birçok insan için söz ettiği birinci şey ‘ölüm’. Yer altı zihnimizde karanlık, tekinsiz, tehlikeli bir yer. Ya birden üzerimizdeki yüzlerce metre kalınlıktaki toprağın ve duvarın altında kalırsak? Ya yeraltı kentini sel basarsa? Nasıl kurtulabiliriz ki?
Bu soruların her birinin mühendislik mükemmeli yapıların gücünden alınacak net yanıtları olabilir. Lakin son derece ilkel içgüdülere dayanan ve bilinçaltımızı oldukçatan ele geçirmiş bu endişeleri büsbütün ortadan kaldırmak ne kadar mümkün olabilir? Ya da milyonlarca klostrofobisi olan insanı yerin altında nasıl huzurlu tutabiliriz ki?
Yerin altında kent inşa etmek mümkün olabilir ancak süreç fazlaca zorlu
Biraz da teknik zorluklara göz atalım. ”Bunu yüzlerce yıl evvel hayli daha ilkel bir bakış açısıyla bile başarmışız, artık mi yapamayacağız?” diyebilirsiniz.
Fakat bu çeşitten devasa bir proje, başa çıkılması gereken hayli fazla zorluk ve çözülmesi gereken epey fazla soru demek. Yalnızca su ve kanalizasyon üzere tesisatları düşünün. Tam aykırı istikamette ilerleyen bir işleyiş inşa edilmesi gerekecek.
Ayrıca kilometrelerce hafriyat yapmak, kayaları oymak, binalar inşa edecek malzemeleri ve iş makinelerini yerin altında kullanabilmek gibi akıl almaz görünen zorlukları da saymak gerek…
Tabii bir de su konusu var. Gezegenin yer altı su kaynakları büyük bir süratle tükenirken yerin altındaki bir kente pak su sağlamak kulağa çözülmesi hayli güç bir sorun üzere geliyor. Tüm bunları düşününce, Matrix’in Zion’u üzere bir kent kurmak ve ömrümüze orada devam etmek epeyce da mümkün değilmiş üzere geliyor. her neyse ki makinelerin ele geçirdiği korkutucu bir distopyanın ortasında değiliz. en azından şimdilik… Şaka!
Dünya üzerinde günümüzde de farklı münasebetlerle yer altında yaşanılan yerler var
Her ne kadar yazının girişinde söylemiş olduğimiz üzere insanlık tamamen yer üstünü terk edip yer altına yerleşecek olmasa da, yer altında yaşama konsepti günümüz dünyasında uygulamaları da olan bir gerçek.
Özellikle her geçen gün kalabalıklaşan büyük şehirlerde yer üstünde daha fazla yer kalmaması sebebiyle yer altına yöneldiği biliniyor. Bu husustaki en büyük örneklerden biri Pekin.
Yüksek nüfus ve ‘normal’ bir konutta yaşamanın artan maliyetiyle Pekin’de beşerler seneler evvel nükleer savaş riski için inşa edilmiş sığınakları konutları haline getirmiş. Bu bölgelerdeki camsız, çıplak betondan ‘evlerde’ yaşamak geçmiş senelerda tartışma konusu olarak yasaklanmış lakin bir fazlaca insanın ekonomik münasebetlerle sığınaklarda kaldığı söyleniyor.
Bir öteki örnek ise Avustralya’da bulunan Coober Pedy. Burada durum biraz daha farklı. Beşerler ‘yarı yeraltı’ diyebileceğimiz, toprağın birkaç metre altına gelecek biçimde inşa edilmiş meskenlerde yaşıyorlar. niçini ise sıcaklık. Bölge o kadar sıcak ki beşerler tahlili yerin altında yaşamakta bulmuşlar. Ama bölge esasen bir maden bölgesi olduğu için yerin altında yaşamaya geçiş yapmak bu bölgede epey da masraflı olmamış. Alışılmış bir de bu kasabaya tam olarak bir ‘yeraltı kasabası’ demek mümkün değil.
Bu çeşitten mecburi yer altı göçlerinin yanında, mimarlar, mühendisler ve kent planlamacıları insanların büyük kentlerde yaşama ısrarı devam ederse dünyanın bir epeyce büyük kentinde yer altının daha fazla kullanılmasının gerekeceğini düşünüyor. niçini ise sıradan; yer üstünde yer kalmayacak.
Örneğin Singapur’da kentin kalabalıklığı ve alan kıtlığı o kadar yüksek düzeyde ki bu probleme tahlil olarak yer altına yönelen projeler fazlacatan başlamış bile. Bu mevzudaki birinci araştırmalar 2001 yılında yayınlanmış ve Underground Science City isimli bu küçük yeraltı kentinin çalışmaları uzun yıllardır devam ediyor.
Bu cinsten projelerin aldığı vakit ve gerektirdiği devasa bütçe bile, bunu ‘tüm insanlığın yer üstünü terk edip yer altında yaşamaya başlamasının’ ne kadar sıkıntı olduğunu gösteriyor.
Gelecek senelerda yerin metrelerce altına inşa edilmiş zıt gökdelenlerde yaşayabilir, tahminen bir asansörle yerin altına inip alışverişimizi bir yer altı avm’sinde yapabiliriz. Ancak tüm hayatımızı yerin altında geçirebilmemiz pek de mümkün görünmüyor…
Fakat hiç biri kalıcı olamadı ve beşerler yerin altında değil yer üstünde yaşamaya, büyük kentlerini yerin üstüne kurmaya devam ettiler. Pekala insanı yerin altında yaşamaktan geri tutan neydi? Şayet gerekirse yer üstünü büsbütün terk edip yer altında da devasa kentler kurarak yaşamımızı gökyüzünü görmeden devam ettirebilir miyiz?
Şimdi insan çeşidinin yer altında yaşamak zorunda olduğu bir senaryo hayal edin.
Diyelim ki o denli bir şey oldu ki gezegene büyük bir tehlikenin yaklaştığını fark ettik, 50 yıl daha sonra yerin üstü kıyamet yerine dönecek ve tek kaçışımız yerin altına taşınmak… Aslında bu senaryonun bir kısmı gerçek zira muhtemelen 50 yıl daha sonra yerin üstünde yaşamak dehşetli olacak lakin olsun, biz o kısma da ‘diyelim ki’ diyelim…
Hadi bir de bu senaryoyu ülkeleri, hudutları ve ekonomik eşitsizlikleri göz arkası ederek değerlendirelim. Çünkü aksi takdirde düşük nüfuslu ve güçlü gelişmiş ülkeler bu sorunu kendileri için gorece daha kolay biçimde çözüp dünyanın geri kalanını pek alışılmış mevte terk edebilir…
Yer altında nefes almak da karın doyurmak da hayli para demek…
İlk münasebetlerimizi en ‘eğer olmazsa olmaz’ gereksinimlerimizin yer üstünde karşılanmasına bağlayabiliriz. Bir kez beşerler olarak nefes almamız gerekiyor ve zahmetli ve masraflı gelişmiş havalandırma sistemleri olmadan yer altında bu mümkün olmazdı. Nefes alabilmek için bile harika teknolojilerle özel havalandırma sistemleri kurup bunlara dudak uçuklatan paralar harcamak gerekirdi… Ayrıca inmemiz gereken derinlik de hesaplanıp basınç ve ısı üzere meseleler da hesaba katılarak önemli çalışmalar yapılması gerekirdi…
Ayrıca bir daha beşerler olarak besinlerimizi yer üzerindeki kaynaklardan elde ediyoruz. Yani yer altında yaşamak demek besinler için de ekstra masraflı bir müddetç manasına geliyor. Tahminen yer altında da tarım yapmanın bir yolunu kesinlikle bulurduk, lakin yine, yeni bir masraf kalemi demek olurdu. Ya da hayvancılık faaliyetlerini düşünün… Yani beslenmek yer altında hiç de kolay değil…
Bundan yüzlerce yıl evvel saldırgan düşmanlarından kaçmak için inşa ettikleri yeraltı kentlerinde yaşayan beşerler muhtemelen akşam yemekleri hakkında daha az seçici davranıyor, ‘konfor’ konusunda bizlerden apayrı bir yerde duruyorlardı. Tahminen de onları daha az zorlayan şey zorunlulukların yanında bizim üzere olmayışlarıydı. Doğal bir de bu senaryoda, onlar dışarı yine çıkabileceklerini biliyorlardı…
Güneş ışığını ve doğal ortamımızı geride bırakmak da fazlaca kolay değil…
Üstelik burada bahsetmiş olduğumiz sırf romantik bir ‘güneş ışığının cildimizi ısıtmasından, yemyeşil ağaçların içinde yürümekten vazgeçemeyiz’ senaryosu değil. Güneş ışığı, pak hava ve ‘manzara’ insanların sıhhati için hayli şey tabir ediyor.
Yetersiz güneş ışığı, uzun müddet kapalı alanlarda kalmak üzere durumlar, insan sıhhati üzerinde önemli olumsuz tesirler bırakıyor. Uyku bozukluklarından hormon dengelerinde bozulmalara kadar ruhsal ve fizikî bir fazlaca hastalığa niye oluyor.
Yani şayet yer altında sağlıklı bir biçimde yaşamak istiyorsak ışık, pak hava, doğal ortam üzere meselelere kalıcı tahliller bulmamız gerekiyor.
Psikolojimiz sadece güneş ve pak hava eksikliğinden etkilenmeyecek…
Yerin altında olma niyetinin birçok insan için söz ettiği birinci şey ‘ölüm’. Yer altı zihnimizde karanlık, tekinsiz, tehlikeli bir yer. Ya birden üzerimizdeki yüzlerce metre kalınlıktaki toprağın ve duvarın altında kalırsak? Ya yeraltı kentini sel basarsa? Nasıl kurtulabiliriz ki?
Bu soruların her birinin mühendislik mükemmeli yapıların gücünden alınacak net yanıtları olabilir. Lakin son derece ilkel içgüdülere dayanan ve bilinçaltımızı oldukçatan ele geçirmiş bu endişeleri büsbütün ortadan kaldırmak ne kadar mümkün olabilir? Ya da milyonlarca klostrofobisi olan insanı yerin altında nasıl huzurlu tutabiliriz ki?
Yerin altında kent inşa etmek mümkün olabilir ancak süreç fazlaca zorlu
Biraz da teknik zorluklara göz atalım. ”Bunu yüzlerce yıl evvel hayli daha ilkel bir bakış açısıyla bile başarmışız, artık mi yapamayacağız?” diyebilirsiniz.
Fakat bu çeşitten devasa bir proje, başa çıkılması gereken hayli fazla zorluk ve çözülmesi gereken epey fazla soru demek. Yalnızca su ve kanalizasyon üzere tesisatları düşünün. Tam aykırı istikamette ilerleyen bir işleyiş inşa edilmesi gerekecek.
Ayrıca kilometrelerce hafriyat yapmak, kayaları oymak, binalar inşa edecek malzemeleri ve iş makinelerini yerin altında kullanabilmek gibi akıl almaz görünen zorlukları da saymak gerek…
Tabii bir de su konusu var. Gezegenin yer altı su kaynakları büyük bir süratle tükenirken yerin altındaki bir kente pak su sağlamak kulağa çözülmesi hayli güç bir sorun üzere geliyor. Tüm bunları düşününce, Matrix’in Zion’u üzere bir kent kurmak ve ömrümüze orada devam etmek epeyce da mümkün değilmiş üzere geliyor. her neyse ki makinelerin ele geçirdiği korkutucu bir distopyanın ortasında değiliz. en azından şimdilik… Şaka!
Dünya üzerinde günümüzde de farklı münasebetlerle yer altında yaşanılan yerler var
Her ne kadar yazının girişinde söylemiş olduğimiz üzere insanlık tamamen yer üstünü terk edip yer altına yerleşecek olmasa da, yer altında yaşama konsepti günümüz dünyasında uygulamaları da olan bir gerçek.
Özellikle her geçen gün kalabalıklaşan büyük şehirlerde yer üstünde daha fazla yer kalmaması sebebiyle yer altına yöneldiği biliniyor. Bu husustaki en büyük örneklerden biri Pekin.
Yüksek nüfus ve ‘normal’ bir konutta yaşamanın artan maliyetiyle Pekin’de beşerler seneler evvel nükleer savaş riski için inşa edilmiş sığınakları konutları haline getirmiş. Bu bölgelerdeki camsız, çıplak betondan ‘evlerde’ yaşamak geçmiş senelerda tartışma konusu olarak yasaklanmış lakin bir fazlaca insanın ekonomik münasebetlerle sığınaklarda kaldığı söyleniyor.
Bir öteki örnek ise Avustralya’da bulunan Coober Pedy. Burada durum biraz daha farklı. Beşerler ‘yarı yeraltı’ diyebileceğimiz, toprağın birkaç metre altına gelecek biçimde inşa edilmiş meskenlerde yaşıyorlar. niçini ise sıcaklık. Bölge o kadar sıcak ki beşerler tahlili yerin altında yaşamakta bulmuşlar. Ama bölge esasen bir maden bölgesi olduğu için yerin altında yaşamaya geçiş yapmak bu bölgede epey da masraflı olmamış. Alışılmış bir de bu kasabaya tam olarak bir ‘yeraltı kasabası’ demek mümkün değil.
Bu çeşitten mecburi yer altı göçlerinin yanında, mimarlar, mühendisler ve kent planlamacıları insanların büyük kentlerde yaşama ısrarı devam ederse dünyanın bir epeyce büyük kentinde yer altının daha fazla kullanılmasının gerekeceğini düşünüyor. niçini ise sıradan; yer üstünde yer kalmayacak.
Örneğin Singapur’da kentin kalabalıklığı ve alan kıtlığı o kadar yüksek düzeyde ki bu probleme tahlil olarak yer altına yönelen projeler fazlacatan başlamış bile. Bu mevzudaki birinci araştırmalar 2001 yılında yayınlanmış ve Underground Science City isimli bu küçük yeraltı kentinin çalışmaları uzun yıllardır devam ediyor.
Bu cinsten projelerin aldığı vakit ve gerektirdiği devasa bütçe bile, bunu ‘tüm insanlığın yer üstünü terk edip yer altında yaşamaya başlamasının’ ne kadar sıkıntı olduğunu gösteriyor.
Gelecek senelerda yerin metrelerce altına inşa edilmiş zıt gökdelenlerde yaşayabilir, tahminen bir asansörle yerin altına inip alışverişimizi bir yer altı avm’sinde yapabiliriz. Ancak tüm hayatımızı yerin altında geçirebilmemiz pek de mümkün görünmüyor…