ahmetbeyler
New member
yaşamımız boyunca bir fazlaca kez resmi bayram kutlamalarında, konserlerde, düğünlerde ve öteki özel günlerde hazırlanan havai fişek şovlarına şahit olduk. Her havai fişek gösterisinde de güya birinci defa bu biçimde bir şey görüyormuşuz üzere büyülenmiş bir biçimde izliyoruz. Şayet açık alanda değilsek evvel sesiyle irkilip daha sonra da heyecanla cama, balkona koşturup gökyüzüne yansıyan ışık patlamalarını izlemek istiyoruz.
Peki bu fevkalade parıltılı şeylerin nasıl çalıştığını ve arka arda düzgün biçimlerde patladığını hiç merak ettiniz mi? Gelin, havai fişeklerin tarihçesine ve bu sorunun yanıtına daima birlikte yakından göz atalım.
Her şey bambu filizlerine doldurulan barut tozlarıyla başladı.
Kökeni M.S. 800’lere dayanan havai fişeklerin Asya kıtasında (Çin, Hindistan ve Orta Doğu’da) ortaya çıktığı biliniyor. 1295 yılında Marco Polo aracılığıyla evvel Avrupa’ya taşınıyor. Asırlar daha sonra da Amerika kıtasına yayıldığı biliniyor. Birinci versiyonları bambu filizlerinin içine doldurulan barut tozlarının patlamasıyla ortaya çıkan havai fişekler, vakit ortasında gelişen teknoloji ve bilgi birikimiyle bugünkü versiyonlarına evrildi.
Günümüzde de havai fişeklerin başrolünde barut bulunuyor. Bu siyah minik tozlar, tıpkı ateşli silahlar ve roketlerde olduğu üzere bir düzenekte yer alıyor. Düzeneğin fitili ateşlendiğinde gökyüzüne yükselip patlıyor. Lakin düzenek yalnızca birinci ateşlemeyle bu renk ve ışık cümbüşüne dönüşmüyor. Büyük silindir fünyelerin ortasında katmanlar halinde yer alan barut, etaplı bir biçimde patlıyor.
Havai fişek silindirleri iki fitilden ve barutla doldurulmuş birden çok katmandan oluşuyor.
Bir havai fişek tertibi sırasıyla şu katmanlardan oluşuyor. Silindir düzeneğin alt katmanında sağlam bir biçimde durabilmesi için harç katmanı, bu tabakanın üzerinde barut tozu dolu bir kısım ve dış kısımdan içerdeki barut tozuna ulaşan bir ateşleme fitili bulunuyor. Dış fitil ateşlendikten bir süre daha sonra iç kısımdaki barut tozuyla buluşuyor. İçi barut modülleriyle dolu orta katmandaki yuvarlak bölmede; iç kısımdaki barut tozuna gömülü bir fitil daha bulunuyor. Üzerinde de birden çok karton disk yer alıyor.
Asıl büyük patlama, barut topu gökyüzüne yükseldikten daha sonra gerçekleşiyor.
İç kısımdaki baruta gömülü fitil de ateşlendiği sırada büyük bir itiş gücü orta katmandaki barut topunu üste hakikat hareket ettiriyor. Açığa çıkan bu birinci güçle orta katmanın üstündeki karton diskleri hareket ettiriyor ve barut topu düzenekten ayrılarak gökyüzüne yükseliyor. Birinci patlama sırf asıl havai fişek gösterisini oluşturan barut topunu bir roket üzere üst fırlatmak için gerçekleşiyor. Fitiller bir bakıma vakit içindeyıcı bakılırsavi görüyor. Akabinde fitildeki ateş, barut topunun ortasındaki barutlarla buluştuğunda; birincisinden daha büyük bir güç açığa çıkıyor. bu biçimdece bizim aşina olduğumuz havai fişek gösterisi gerçekleşmiş oluyor.
Orta katmanın ortasındaki barutların dizilimi havai fişeklerin hangi biçimde görüneceğini belirliyor.
Birden çok renk ve biçimde havai fişek görünümü mevcut. Havai fişeklerin biçimi üste fırlatılan barut topundaki barutların ne biçimde dizildiğiyle ilgili. Havai fişeklerin farklı renklerde görünmesi için de barutların etrafına bakır klorür (mavi), kalsiyum klorür (turuncu), baryum klorür (yeşil) üzere kimyasal hususlar ekleniyor. Gökyüzüne yükseldikten daha sonra gerçekleşen patlamayla açığa çıkan güç yardımıyla bu renklendirici kimyasallar ısınıyor ve ısınan moleküller, barutlar hangi biçimde dizildiyse o biçimde; hangi rengi oluşturan kimyasal husus kullanıldıysa o renkte görünüyor. Bir örnekle açıklayalım: Şayet kalp formunda dizilmiş barutlara baryum klorür unsuru eklenirse, barutlar patladığında yeşil bir kalp hali görmüş oluruz.
İşte bu mükemmel görsel şölenin sahne ardında yer alan ayrıntılar bu türlü. Bu yazımızda sizlere havai fişeklerin genel çalışma prensiplerini ve farklı hallerde nasıl göründüğünü anlattık. Daha fazla bu şekil içerikleri görmek isterseniz niyetlerinizi bizimle paylaşmaktan çekinmeyin.
Kaynaklar: HowStuffWorks, Nature.com, Learn from the base, Arkeofili
Peki bu fevkalade parıltılı şeylerin nasıl çalıştığını ve arka arda düzgün biçimlerde patladığını hiç merak ettiniz mi? Gelin, havai fişeklerin tarihçesine ve bu sorunun yanıtına daima birlikte yakından göz atalım.
Her şey bambu filizlerine doldurulan barut tozlarıyla başladı.
Kökeni M.S. 800’lere dayanan havai fişeklerin Asya kıtasında (Çin, Hindistan ve Orta Doğu’da) ortaya çıktığı biliniyor. 1295 yılında Marco Polo aracılığıyla evvel Avrupa’ya taşınıyor. Asırlar daha sonra da Amerika kıtasına yayıldığı biliniyor. Birinci versiyonları bambu filizlerinin içine doldurulan barut tozlarının patlamasıyla ortaya çıkan havai fişekler, vakit ortasında gelişen teknoloji ve bilgi birikimiyle bugünkü versiyonlarına evrildi.
Günümüzde de havai fişeklerin başrolünde barut bulunuyor. Bu siyah minik tozlar, tıpkı ateşli silahlar ve roketlerde olduğu üzere bir düzenekte yer alıyor. Düzeneğin fitili ateşlendiğinde gökyüzüne yükselip patlıyor. Lakin düzenek yalnızca birinci ateşlemeyle bu renk ve ışık cümbüşüne dönüşmüyor. Büyük silindir fünyelerin ortasında katmanlar halinde yer alan barut, etaplı bir biçimde patlıyor.
Havai fişek silindirleri iki fitilden ve barutla doldurulmuş birden çok katmandan oluşuyor.
Bir havai fişek tertibi sırasıyla şu katmanlardan oluşuyor. Silindir düzeneğin alt katmanında sağlam bir biçimde durabilmesi için harç katmanı, bu tabakanın üzerinde barut tozu dolu bir kısım ve dış kısımdan içerdeki barut tozuna ulaşan bir ateşleme fitili bulunuyor. Dış fitil ateşlendikten bir süre daha sonra iç kısımdaki barut tozuyla buluşuyor. İçi barut modülleriyle dolu orta katmandaki yuvarlak bölmede; iç kısımdaki barut tozuna gömülü bir fitil daha bulunuyor. Üzerinde de birden çok karton disk yer alıyor.
Asıl büyük patlama, barut topu gökyüzüne yükseldikten daha sonra gerçekleşiyor.
İç kısımdaki baruta gömülü fitil de ateşlendiği sırada büyük bir itiş gücü orta katmandaki barut topunu üste hakikat hareket ettiriyor. Açığa çıkan bu birinci güçle orta katmanın üstündeki karton diskleri hareket ettiriyor ve barut topu düzenekten ayrılarak gökyüzüne yükseliyor. Birinci patlama sırf asıl havai fişek gösterisini oluşturan barut topunu bir roket üzere üst fırlatmak için gerçekleşiyor. Fitiller bir bakıma vakit içindeyıcı bakılırsavi görüyor. Akabinde fitildeki ateş, barut topunun ortasındaki barutlarla buluştuğunda; birincisinden daha büyük bir güç açığa çıkıyor. bu biçimdece bizim aşina olduğumuz havai fişek gösterisi gerçekleşmiş oluyor.
Orta katmanın ortasındaki barutların dizilimi havai fişeklerin hangi biçimde görüneceğini belirliyor.
Birden çok renk ve biçimde havai fişek görünümü mevcut. Havai fişeklerin biçimi üste fırlatılan barut topundaki barutların ne biçimde dizildiğiyle ilgili. Havai fişeklerin farklı renklerde görünmesi için de barutların etrafına bakır klorür (mavi), kalsiyum klorür (turuncu), baryum klorür (yeşil) üzere kimyasal hususlar ekleniyor. Gökyüzüne yükseldikten daha sonra gerçekleşen patlamayla açığa çıkan güç yardımıyla bu renklendirici kimyasallar ısınıyor ve ısınan moleküller, barutlar hangi biçimde dizildiyse o biçimde; hangi rengi oluşturan kimyasal husus kullanıldıysa o renkte görünüyor. Bir örnekle açıklayalım: Şayet kalp formunda dizilmiş barutlara baryum klorür unsuru eklenirse, barutlar patladığında yeşil bir kalp hali görmüş oluruz.
İşte bu mükemmel görsel şölenin sahne ardında yer alan ayrıntılar bu türlü. Bu yazımızda sizlere havai fişeklerin genel çalışma prensiplerini ve farklı hallerde nasıl göründüğünü anlattık. Daha fazla bu şekil içerikleri görmek isterseniz niyetlerinizi bizimle paylaşmaktan çekinmeyin.
Kaynaklar: HowStuffWorks, Nature.com, Learn from the base, Arkeofili