ahmetbeyler
New member
Güneş’in gün ortasında doğu tarafınca kendini gösterip batıya hakikat ilerlediğini ve öğlen saatlerinde zirve noktasında olduğunu biliyoruz. Mevzuyu bununla noktaladığımızda ise doğal olarak yıl boyunca Güneş sabir bir çizgide ilerliyormuş üzere bir algı oluşuyor. Lakin aslında bu bahis düşünülenden epey farklı.
Aslında Güneş, bir yıl ortasında sekiz (8) işareti çizerek ilerliyor. Yılın sonunda bu çizimin tamamlanmasıyla karşılaşılan biçim ise Analemma olarak isimlendiriliyor. Birden fazla kişinin farkında olmadığı bu durumu gorebilmek için daha geniş çaplı düşünerek iki etkeni bahse dâhil etmemiz gerekiyor.
Birbirine bağlı olan bu etkenlerin birincisi, gezegenimizin Güneş’in etrafında izlediği yörünge:
Dünya, yılın muhakkak vakit içinderında Güneş’e yaklaşarak bir nebze daha süratli, başka vakit içinderda ise daha yavaş ilerliyor. Bu da Güneş’in etrafında çemberden çok eliptik bir yörünge izlemesinden kaynaklanıyor. Analemma’nın genişliği bu hareket kararında oluşuyor. Dünya hızlandığı vakit içinderda daha büyük kısmın ortaya çıktığını görüyoruz.
İkinci etkenimiz ise eksen eğikliği:
Bunun ne olduğunu özetlemek gerekirse açıklayalım. Dünya’nın hem Güneş’in etrafında dönerken sahip olduğu bir dönme ekseni tıpkı vakitte yörünge ekseni bulunuyor. Bu ikisinin içindeki açıya ise eksen eğikliği diyoruz. Dünya’mızın eksen eğikliği yaklaşık 23,5 derece olduğundan üstteki imajda olduğu üzere dik değil, yavaşça yamuk bir biçimde kendi etrafında dönüyor.
Bu eksen eğikliği yardımıyla de mevsimler değişiyor, günler uzayıp kısalıyor ve Güneş’in gökyüzünde ulaşabileceği pozisyon vakit içinde farklılaşıyor. 21 Haziran ve 21 Aralık günlerini hepimiz duymuşuzdur. Sırasıyla Kuzey ve Güney yarım kürede en uzun gündüzlerin başladığı bu günlerde Güneş, ulaşabileceği en yüksek noktaya ulaşır ve zıt istikamete gerçek harekete geçer.
Yani aşağıda gördüğünüz görselde uçlardaki noktalar, kabaca bu iki güne denk geliyor. Kuzey yarım küredekiler daha küçük olan kısmın üstte olduğunu görürken güney yarım küredekiler bunun tam zıddını görüyor:
Artık koşullarla biraz oynayalım: Yörüngemiz eliptikten çok çember halinde olsaydı Analemma nasıl görünürdü?
Yörüngeyi kusursuz bir çembere çevirip eksen eğikliğini olduğu üzere bıraktığımız bu durumda, gökyüzünde oluşan sekiz sayısının bir kısmı büyük olurken başkası küçük olmazdı. Onun yerine ikisi de eşit boyutta olurdu.
Yörüngemizi eliptik biçimde bıraktık diyelim. Eksen eğikliği olmasaydı, yani Dünya eğik değil de düz ilerleseydi Analemma nasıl olurdu?
Bu senaryoda ise sekiz biçimine büsbütün veda etmiş olurduk. Onun yerine Güneş, gökyüzünde elips halinde bir yol izlerdi.
Son olarak, hem Dünya’nın eksen eğikliği olmasaydı tıpkı vakitte Güneş’in etrafındaki yörüngesi çember halinde olsaydı Analemma nasıl görünürdü?
Bu senaryo ise en sıkıcısı diyebiliriz. Çünkü yıl ortasında Güneş’in belirli bir vakitteki pozisyonu daima tıpkı olurdu. Yani bu anı yakalamak isteyen fotoğrafçılar, yıl sonunda bir noktadan fazlasını elde edemezdi.
Pekala başka gezegenlerde durum nasıl:
Mevzu hakkındaki niyetlerinizi yorum kısmında paylaşabilirsiniz.
Kaynaklar: Matematiksel, Evrim Ağacı, Forbes, Love the Night Sky
Aslında Güneş, bir yıl ortasında sekiz (8) işareti çizerek ilerliyor. Yılın sonunda bu çizimin tamamlanmasıyla karşılaşılan biçim ise Analemma olarak isimlendiriliyor. Birden fazla kişinin farkında olmadığı bu durumu gorebilmek için daha geniş çaplı düşünerek iki etkeni bahse dâhil etmemiz gerekiyor.
Birbirine bağlı olan bu etkenlerin birincisi, gezegenimizin Güneş’in etrafında izlediği yörünge:
Dünya, yılın muhakkak vakit içinderında Güneş’e yaklaşarak bir nebze daha süratli, başka vakit içinderda ise daha yavaş ilerliyor. Bu da Güneş’in etrafında çemberden çok eliptik bir yörünge izlemesinden kaynaklanıyor. Analemma’nın genişliği bu hareket kararında oluşuyor. Dünya hızlandığı vakit içinderda daha büyük kısmın ortaya çıktığını görüyoruz.
İkinci etkenimiz ise eksen eğikliği:
Bunun ne olduğunu özetlemek gerekirse açıklayalım. Dünya’nın hem Güneş’in etrafında dönerken sahip olduğu bir dönme ekseni tıpkı vakitte yörünge ekseni bulunuyor. Bu ikisinin içindeki açıya ise eksen eğikliği diyoruz. Dünya’mızın eksen eğikliği yaklaşık 23,5 derece olduğundan üstteki imajda olduğu üzere dik değil, yavaşça yamuk bir biçimde kendi etrafında dönüyor.
Bu eksen eğikliği yardımıyla de mevsimler değişiyor, günler uzayıp kısalıyor ve Güneş’in gökyüzünde ulaşabileceği pozisyon vakit içinde farklılaşıyor. 21 Haziran ve 21 Aralık günlerini hepimiz duymuşuzdur. Sırasıyla Kuzey ve Güney yarım kürede en uzun gündüzlerin başladığı bu günlerde Güneş, ulaşabileceği en yüksek noktaya ulaşır ve zıt istikamete gerçek harekete geçer.
Yani aşağıda gördüğünüz görselde uçlardaki noktalar, kabaca bu iki güne denk geliyor. Kuzey yarım küredekiler daha küçük olan kısmın üstte olduğunu görürken güney yarım küredekiler bunun tam zıddını görüyor:
Artık koşullarla biraz oynayalım: Yörüngemiz eliptikten çok çember halinde olsaydı Analemma nasıl görünürdü?
Yörüngeyi kusursuz bir çembere çevirip eksen eğikliğini olduğu üzere bıraktığımız bu durumda, gökyüzünde oluşan sekiz sayısının bir kısmı büyük olurken başkası küçük olmazdı. Onun yerine ikisi de eşit boyutta olurdu.
Yörüngemizi eliptik biçimde bıraktık diyelim. Eksen eğikliği olmasaydı, yani Dünya eğik değil de düz ilerleseydi Analemma nasıl olurdu?
Bu senaryoda ise sekiz biçimine büsbütün veda etmiş olurduk. Onun yerine Güneş, gökyüzünde elips halinde bir yol izlerdi.
Son olarak, hem Dünya’nın eksen eğikliği olmasaydı tıpkı vakitte Güneş’in etrafındaki yörüngesi çember halinde olsaydı Analemma nasıl görünürdü?
Bu senaryo ise en sıkıcısı diyebiliriz. Çünkü yıl ortasında Güneş’in belirli bir vakitteki pozisyonu daima tıpkı olurdu. Yani bu anı yakalamak isteyen fotoğrafçılar, yıl sonunda bir noktadan fazlasını elde edemezdi.
Pekala başka gezegenlerde durum nasıl:
- Mars
- Merkür: 1 gün 2 yıla eşit olduğundan tek nokta
- Venüs: Elips
- Dünya: 8 ya da sonsuzluk işareti
- Mars: Pena hali
- Jüpiter: Elips
- Satürn: Gözyaşı
- Uranüs: Sekiz
- Neptün: Sekiz
- Plüton: Devasa bir sekiz
Mevzu hakkındaki niyetlerinizi yorum kısmında paylaşabilirsiniz.
Kaynaklar: Matematiksel, Evrim Ağacı, Forbes, Love the Night Sky