Futbol Alanları Neden Bir Açık Bir Koyu Halinde?

ahmetbeyler

New member
Geçtiğimiz senelerda Galatasaray’ın iç saha maçlarını oynadığı Nef Stadyumu’nda yer, bir türlü istenilen süratli ve paslı oyunu oynamaya elverişli hale getirilememişti. Sarı kırmızılı grup, teknik özelliği yüksek oyunculara sahipti ve yer, onlar için bir sorun oluşturuyordu. Bu sorunun çeşitli niçinleri olsa da en temel sorun çimlerin istenilen biçimde yere tutturulamamasıydı.

Zamanım ve bilete ayıracak bütçem var ise bulduğum her spor tertibini izlerim. Bu tertiplerin büyük kısmını da futbol maçları oluşturur. Stadyum deneyimlerimi karşılaştırdığımda, Galatasaray stadındaki temel sorunun fazla dik ve yüksek olan arena çeşidi tribünler ve stadın pozisyonu olduğunu düşünmüştüm. Atmosfer oluşturmak için ülkü olan arena tarzı, Nef Stadyumu üzere hem tarafı tıpkı vakitte yüksek yapısı ile tabanın güneş almasının güç olduğu, gorece karanlık bir stadyumda çimlerin yeşermesine pek imkan vermiyordu.

bir daha bir arena bulunmasına karşın yamaca oturtulmuş ve farklı bir doğrultuya sahip Vodafone Park ise bu biçimde bir sorun hayatıyordu. Hibrit çimler, kulüp idaresi konser falan yapılmasına müsaade vermezse top oynamaya ve kaliteli ayakların farkını gösterebilmesine elverişli idi. İki kadro içindeki şampiyonluk yarışını siyah beyazlılar lehine çeviren bilinmeyen fakat kıymetli noktalardan biri de bu idi.

Peki, bu kadar değerli olan tabanın, sadece doğal olarak büyüyen çimlerle korunması mümkün olabilir mi? Yanıt alışılmış ki hayır.

Öncelikle çimlerin renkleri niye farklı olur?


yaşamı boyunca çim görmüş olan herkes, çim yapraklarının aya(iç) kısmının daha koyu, yaprakların altta kalan kısmının ise daha açık olduğunu görmüştür. Çimler, dev çim biçme makineleri ile biçilirken farklı taraflarda kesildikleri vakit, tribünden ya da ekrandan baktığımızda çimlerin yükle tek tarafını görürüz. Bu da bize açıklı-koyulu yeşillerden oluşan çizgiler verir.

Peki bu çizgilerin maksadı ne?

Çizgilerin hedeflerinden biri, oyuncuların kendilerini daha kolay konumlandırmasını sağlamak. Ayrıyeten hakemler, bir faul olduğunda faulün olduğu noktayı tam olarak tespit etmek, baraj kuracakları noktayı belirlemek, ofsayt olup olmadığını anlamak gibi konularda da çimlerin oluşturduğu çizgilerden faydalanırlar. Gelin artık bir de bu çimlerin nasıl bu kadar kıymetli hale geldiğine bakalım.

Modern alanların ortaya çıkışı ya da “Buralar eskiden dutluktu”…


Futbolun birinci senelerında bugün gördüğümüz çim alanlar yoktu fakat çimler ve alanlar bir daha de vardı. Öte yandan çoğunlukla maçlar toprak yerde de oynanırdı. Yağmur yağınca alanlar çamur deryasına döner, futbolcular adeta alanla güreşmek zorunda kalırdı. Toprak kışın donar, yazın kuruyup çatlardı.

Sahaları top oynanabilir tutmak için ekipler vaktinde alanları saman kaplamak, toprak donmasın diye alanda sobalar yakmak üzere yollar denedi. Bu yollar pek de başarılı olmadı, hatta 1960’larda Halifax Town, tam vazgeçip iç saha maçlarını oynadıkları Shay Stadı’nı bir buz pateni pisti olarak vatandaşların hizmetine açtı.

Burada Everton’a özel bir parantez gerekiyor.


İngiliz grubu Everton, tahminen hiç bir vakit ülkenin en tanınan grubu olmadı lakin futbol alanları için epeyce kıymetli bir grup oldu. Öncelikle birinci başlarda ekipler, bu biçimde eli yüzü düzgün bir çimenlik alan bulurlarsa orada maç yapıyorlardı. Everton da maçlarını, bugün kullandıkları Goodison Park ile ezeli rakipleri Liverpool’un alanı Anfield içinde kalan Stanley Park’ta oynuyordu. bu biçimde yazınca stadyum ismi üzere dursa da Stanley Park, bildiğimiz insanların çimlerde oturup piknik falan yaptığı, Pendik Sahili’nden farklı olmayan bir yerdi. Ekip üyelerinden birinin yakınlarda bir yeri vardı ve Everton’ın seyirci sayısı artmaya başlayınca grup, o yerde maçlarını oynamaya başladı. bir süre daha sonra maça gelenlerin gürültüsü, arazi sahibinin “kafasını şişirdiği için” kadro oradan çıkarıldı ve Goodison Park’a gitti.

Goodison Park, 1958 yılında futbolda gelişmiş bir stadyumun birinci örneklerinden biri olmuştu. Sahanın altına elektrikli ısıtıcılar ve alandaki suyu dışarı atacak drenaj boruları yerleştirilmişti. bu biçimdece kışın saha sıcak tutulabilecekti.

Sistem bir noktaya kadar işe yarasa da, bilhassa eriyen karlar niçiniyle drenaj sistemi taştı. Isıtma sistemi kullanılamaz hale geldi. Alttan ısıtma sistemi beklenenden düzgündü. Bu yüzden de eski drenaj sistemi değiştirildi.

bu vakitte birinci yapay çimler de ortaya çıkmaya başlamıştı.


Futbolu tam olarak çözememiş olan ABD’de birinci kuşak yapay çimler ortaya çıktı. Bu çimlerin bugün gördüğümüz gerçekçi yapay çimlerle hiç alakası yoktu. Halı alanda kullanılsa “Bu saha epeyce berbatmış, daha sonraki maçı öbür yerde yapalım” denilecek bu çimler, betona ya da asfalta yapıştırılmış naylon ipliklerden ibaretti. Toplar abuk subuk biçimde sekiyor, yalnış gereçten yapılmış kramponlar tabana yapışıyor, sakatlık riski yüksek oluyordu.

Sahayı korumak için Leicester City takımı, sahayı dev bir seraya benzeyen bir naylon kubbeyle kapatıp sıcak hava vererek muhafazayı amaçlıyordu. 1980’lerde ise QPR, Luton Town, Oldham ve Preston ekipleri, ikinci jenerasyon yapay çimleri kullanmaya başladı. Evvelki kuşak ile tıpkı problemleri yaşayan ve 2G olarak isimlendirilen bu yapay tabanlar, 1995 yılında yasaklandı.

Ve daha sonra bir defa daha para konuştu.


Futbolun televizyonlara taşınması ile birlikte gelirler arttı. Gelirlerin artmasının üzerine, esasen uygun yerler isteyen teknik sorumlular, daha güzel çimler için baskıda bulunmaya başladı. Halihazırda çim yetiştirme teknikleri de gelişiyordu. Son olarak yayıncılar da “Sahalar düzgün olsun, kamerada hoş gözüksün” diye kesenin ağzını açınca çimler süratle gelişti.

1990’larda 2G yapay çimler yasaklandı. Halısahada kaydığınız zaman derinizi yakan kauçuklu, makûs kokulu tabanlara benzeyen 2G’nin yerini alacak 3G yapay tabanlar üzerinde çalışılırken, hem futbol hem rugby maçlarına evsahipliği yapan Huddersfield’ın kullandığı yer 2011 yılına kadar dayandı, tıpkı vakitte ağır kullanıma karşın.

2001 yılında FIFA ve UEFA, yer kalitesinin arttırılması için çalışmalara başladı ve bu hususa belirli bir standart getirdi. 2004 yılında saha koşulları oyun kurallarına girdi. Örneğin artık çimlerin uzunluğu 3,5 cm’yi geçemeyecekti.

Mükemmel futbol tabanı nasıl yapılır?


Bugün çimler 4 mevsim yeşil kalabiliyor. Bunu hem çimlerin çeşidi birebir vakitte yeni geliştirilen teknolojiler sağlıyor. Ayrıyeten artık çimler o denli topraktan bitsin diye beklenmiyor, öteki bir yerde yetiştirilip adeta bir halı üzere alana yayılıyorlar. Pekala sahiden uygun bir yer nasıl yapılır? Gelin adım adım gidelim.

Adım 1: Drenaj kanalı ile başlıyoruz.


Sahaya yağmur yağar, seller akar, kar düşer, bir şey olur kesinlikle. O yüzden ne yapıyoruz? En alta hakikat düzgün bir drenaj sistemi kuruyoruz. Bunu da alanımızı düzelttikten daha sonra, drenaj kanalları açıp kanalları kalıcı membran ile kaplayarak yapmamız gerekiyor. Kazdığımız kanallara döşediğimiz drenaj botularını da kum, çakıl taşı ve kimi substratlarla kapatıp, yeri tekrar düzeltiyoruz.

Adım 2: Isıtmayı yerleştirme zamanı


İlk kuşak ısıtma sistemlerinde sırf açma-kapama özelliği bulunuyordu. Yani birebir anda ya bütün yeri ısıtmanız ya da yerin hiç bir noktasını ısıtmamanız lazımdı. Yeni kuşakta ise sahanın istenilen bölgesi ısıtılabiliyor. Yani diyelim ki Şenol Güneş Spor Kompleksi’nde deniz tarafı gölgede kalıyor ve soğuyorsa yalnızca o bölgeyi ısıtmak mümkün oluyor. Sahayı farklı vakit içinderda ve farklı düzeylerde ısıtmak da mümkün.

Isıtma çizgileri döşendikten daha sonra ekseriyetle ortam sıcaklığını algılayan sensörler de alana yerleştiriliyor. İsteğe bağlı olarak sulama kanalları da bu düzeye yerleştirilebiliyor. bu biçimdece, bilhassa kışların güçlü olduğu bölgelerde boruların ya da boruların ortasındaki suyun donması engellenebiliyor.

Adım 3: bu biçimde bir daha substrat atalım.


Bu substratın hedefi hem borularımızı tıpkı vakitte çimi ve oyuncularımızı korumak. İki katman halinde atıyoruz. Birinci katman çakıl taşları ve kalın kumdan oluşuyor. İkinci katmanda ise kumumsu bir dokuya sahip olan yumuşak toprak kullanılıyor. Bu katmanın kalınlığı, bölgeden bölgeye değişmekle birlikte kabaca 20 santimetre civarında oluyor.

Bu kademede artık yerin olabildiğince düz olması gerekiyor. Bu niçinle substratın istikrarlı dağıldığından ve yerin dümdüz hale geldiğinden emin olmak gerekiyor.

Adım 4: Çimlerimizi serelim.


Evet, serelim. Artık kimse alanda çim yetiştirmiyor. Bu çimler, gelen talebe nazaran özel olarak uzman firmalar tarafınca tam 14 aylık bir çalışma ile üretiliyor. daha sonrasında da kesim modül, adeta bir halı üzere alana seriliyor. İsteyen gruplar kendi çimlerini de yetiştirebiliyor olsa da bu formül pek tercih edilmiyor. aslına bakarsan doğal çim, haftada en çok iki aktifliği kaldırabiliyor. daha sonrasında saha adeta dökülmeye ve parçalanmaya başlıyor.

Çim yetiştiricilerinin gruplara sunduğu farklı çim opsiyonları bulunuyor. Yani Corendon Airlines Park Antalya’da kullanılan çim ile Sivas Yeni 4 Eylül Stadyumu’nda kullanılan çim içinde farklar oluyor. Üstelik seçenekler bununla da hudutlu değil. Topun daha süratli gittiği çimler, şutların daha az sektiği çimler, daha süratli toparlanan çimler üzere alternatifler de var. Çimimiz geldiğinde alana serip suluyoruz.

Adım 5: Sahayı bağlayalım.


Çimlerimiz halılar üzere rulolar halinde geldiği için, alanda bir ortada durmalarını sağlamak ismine çimlerimizi yamamamız gerekiyor. Fiber iplikler ve naylon kullanan makineler, alana serilmiş olan çimen kesimlerini birbirine bağlıyor. Bu bağlar, ortalama bir tabanın yüzde üçünü oluşturuyor. Bu yama dikişleri yaklaşık 20 santimetre derine giriyor. Çimen kökleri de bu dikişlerin etrafında büyüyor.

Adım 6: Bakım, zira bakmazsak tarla olur.


Birkaç yüz bin dolar, yerine nazaran milyonlarca dolar verdikten daha sonra çimlerimize bakmazsak epeyce kısa bir müddetde saha bir daha kullanılmaz hale gelecektir. Bu yüzden çimlerimize güzel bakmamız gerekir. Bu noktada stadyumlar, ne yazık ki çimlerin birinci düşmanlarından biri.

Bir kez alandaki çimlerin etrafı tribünlerle sarışmıştır. Bu da hava akışının yavaş bulunmasına, rüzgarlara pek rastlanmamasına yol açar. vakit içinde çimler çökmeye ve yatmaya başlar. Bu yüzden dev vantilatörlerle rüzgar tesiri yaratılmaya çalışılır.

Ayrıca ayaklı ışıklar ile çimlerin ısınması sağlanır. Bu metot her ne kadar gereğince güneş ışığı alamayan çimler için değerli avantajlar sağlasa da, alanda mantar ve yabani ot büyümesini de tetikleyebilir. Biz de hepsini irice çim biçme makineleri ile biçeriz.

Adım 7: İşin en keyifli kısmı olan çim biçme


Bu biçme süreci de o denli ölçüsüz yapılmaz, maç günlerine kadar çimler her gün 2 milimetre kadar budanır. daha sonrasında da alanımızı bir hoş uygun gübreyle gübrelememiz gerekir. Ayrıyeten yılda birkaç sefer da sahanın epey aşınan bölgelerine tohum atılması lazım olacaktır. Hava ve su akışı için de yerde delikler açılması gerekir.

Modern makineler çimenleri milimetrik olarak ayarlanacak biçimde biçebiliyor. esasen çok derinden kesilen çimler vakit içinde sararabiliyor.

Yazının başında da belirttiğimiz üzere çimler, kesilme istikametlerine bakılırsa açık ya da koyu yeşil olarak gözüküyor. Bu farklı renkteki şeritler ya tam dikey ya da tam yatay olmak zorunda. Çünkü FIFA ve UEFA kuralları gereği tabanlarda öbür hallere müsaade verilmiyor. Daha evvel yuvarlak biçimde ya da çapraz olarak çim biçmeyi yeğleyen kadrolar olduğu biliniyor. Saha çizgileri de çizildiği vakit maç oynamaya hazır oluyoruz.

Görüldüğü üzere futbol artık her alanda rekabetin olduğu bir oyun ve oyun alanları da bu rekabetin kesimi olmuş durumda.
 
Üst