Büyük Hadron Çarpıştırıcısı Üç Yıllık Uykusundan Uyandı

ahmetbeyler

New member
Dünyanın en büyük ve kuvvetli parçacık çarpıştırıcısı olan Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC), hem de dünyanın en büyük makinesi olarak da biliniyor. Maddeyi çok sıcaklıkta ve yoğunlukta incelemek ismine, 100’den çok ülkeden 10 bin bilim beşerinin iştirakiyle 20 yıllık bir süre içerisinde inşa edilen çarpıştırıcı; yerin 175 metre altında, 27 kilometre uzunluğundaki bir tünel boyunca uzanıyor.

Şimdiyse Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nın üç yıllık uykusundan ‘uyandığı’ bildiriliyor. Atomları daha evvel olduğundan fazlaca daha sert bir biçimde çarpıştırmaya hazırlanan devasa makinenin, kozmosun niye var olduğu gizemine ışık tutabileceği tabir ediliyor.

Çarpıştırıcı, yeni deneylere haziran ayında başlayacak


Üç yıllık planlı bakım, güncellemeler ve pandemi kaynaklı gecikmelerin akabinde Büyük Hadron Çarpıştırıcısı, üçüncü ve şimdiye kadarki en kuvvetli deher neysel devrine hazırlanıyor. Bu ay başlayan tüm birinci testler ve denetimlerin olumlu sonuçlanması durumunda uzmanlar, deneylerin haziran ayında başlayacağını ve makinenin temmuz ayı sonuna kadar yavaş yavaş tam güce ulaşacağını kaydediyor.

Bu yeni deney devrinin sonunda çarpıştırıcının nötrino ismi verilen hayaletimsi parçacıkların uzun müddettir aranan öbür versiyonlarını ortaya çıkarabileceği, yerçekimi uygulayan lakin ışıkla etkileşime girmeyen karanlık maddeyi oluşturan anlaşılması son derece sıkıntı parçacıkları keşfedebileceği ve hatta kainatın niye var olduğunu açıklamaya yardımcı olabileceği söz ediliyor.

LHC’yi çalıştıran Avrupa Nükleer Araştırma Örgütü’nde (CERN) fizikçi olan Stephane Fartoukh, bahse dair yaptığı açıklamada, “Başlangıçta iki yıl olarak planlanan fakat COVID-19 salgını niçiniyle bir yıl uzatılan Uzun Kapatma 2’nin tamamlanması, 27 kilometre uzunluğundaki karmaşık bir makineyi çalıştırmak için gerekli olan hem önleyici tıpkı vakitte düzeltici sayısız bakım operasyonunu devreye sokma fırsatı sağladı. ” halinde kaydediyor.

LHC, inşasının tamamlandığı 2008’den bu yana cihanda karar süren temel kuvvetleri ve parçacıkları bulmak için atomları inanılmaz bir sürat ve kuvvet ile çarpıştırmış ve bunun kararında Standart Model’deki son eksik modül olan Higgs bozonu üzere bir fazlaca yeni parçacığın keşfinde büyük rol oynamıştı. Bu yaklaşmakta olan üçüncü çalışma periyodunda ise, çarpıştırıcının yükseltilmiş yetenekleri ile Higgs bozonu da dahil olmak üzere Standart Model’deki parçacıkların özelliklerini keşfetmeye ve karanlık husus delillerini aramaya odaklanılacak.

Fizikteki en büyük bulmacalardan kimileri çözülebilir


Öbür vazifelere ek olarak, LHC’deki en büyük parçacık detektörü olan ATLAS deneyi, bilim insanlarını onlarca yıldır şaşırtan, nötrinolarla ilgili değerli soruları da cevaplamaya çalışacak. tıpkı vakitte yaklaşmakta olan LHC çalışması ile Saçılma ve Nötrino Dedektörü (SND) ve İleri Arama Deneyi (FASER) olmak üzere iki yeni deney de yürürlüğe konacak. Buna ait olarak Fartoukh, “Bu iki deney, karanlık unsurun tabiatı, nötrino kütlelerinin kökeni ve günümüz cihanında husus ve antimadde içindeki dengesizlik üzere fizikteki en büyük bulmacalardan kimilerini çözmeye çalışıyor.” sözlerini kullanıyor.

Yeni araştırmanın bir hayli sürprize hamile olduğunu ve yeni datalar elde etme potansiyeli sebebiyle pek heyecanlı olduğunu belirten ATLAS İş Birliği için eğitim ve toplumsal yardım koordinatörü ve İsveç’teki Uppsala Üniversitesi’nde doçent olan CERN fizikçisi Rebeca Gonzalez Suarez ise, “LHC saniyede 1,7 milyar çarpışma üretiyor. Tüm bu bilgileri tutmak imkansız, bu yüzden enteresan olduğunu düşündüğümüz olayları seçmek için bir stratejimiz olmalı.” diyor ve “Bunun için, bir şey farklı göründüğünde sinyal gönderen donanımımızın muhakkak modüllerini kullanıyoruz.” diye de kelamlarına ekliyor.

Üçüncü çalıştırmanın 2025’in sonuna kadar sürmesi planlanıyor. Öte yandan bilim insanlarının, LHC’nin Yüksek Parlaklık evresi için 3. çalışmadan daha sonra uygulanacak ve eşzamanlı çarpışmaların ve güçlerin sayısını daha da artıracak ve enstrüman hassasiyetlerini güzelleştirecek bir daha sonraki yükseltme çeşidini tartışmaya başladığı belirtiliyor.
 
Üst