ahmetbeyler
New member
Özellikle 2020’den itibaren ömrümüze giren koronavirüs, insanları salgın hastalıklar üzerine daha fazla düşünmeye sevk etti. Tarihte fazlacaça meselai gördüğümüz ölümlerin ebola, kolera, AIDS ve tüberküloz üzere hastalıklardan kaynaklandığını söyleyebiliriz.
Üstelik bu hastalıkların çıkış noktasının da yoksulluğun kol gezdiği Afrika olması, dikkatleri hastalık ile coğrafya alakasına çekebiliyor. Pekala nitekim de hastalıkların coğrafyayla bir bağlantısı var mı? Hastalıklar makul bölgelerden çıkıp dünyayı tesiri altına alan salgınlara dönüşebiliyor mu? Gelin bir arada sıkıntıyı ele alalım.
Çoğalan nüfus ve kentlerin değişen mimarisi, salgınlara davetiye çıkarabiliyor.
Asya ve Afrika üzere ülkelerde insan nüfusunun süratli çoğalması, hastalıkların bu ülkelerde daha fazla ortaya çıkmasına yol açabiliyor. Örneğin Asya ve Pasifik bölgelerinde dünyanın %60’ının yaşadığı kentler daha da gelişmeye devam ediyor. Hatta Dünya Bankası’nın sözlerine bakılırsa 21. yüzyılın birinci on yılı içerisinde yaklaşık 200 milyon insan Doğu Asya’daki kentlere göç etmiş bulunuyor. bu biçimdelikle bölgenin çok kalabalıklaştığını anlayabiliyoruz.
Bu göçler ayrıyeten yeni yerleşim yerlerine yönelik bir gereksinim yaratacağı için ormanlık topraklar, yeni konutlar inşa edebilmek için yok ediliyor. Bu durumda ormanlarda yaşayan vahşi hayvanlar, evcil hayvanların ve insanların ortasına karışmak zorunda kalabiliyor. Sonuç olarak da yabanî hayvanlardan dolayı kent hayatına çeşitli virüslerin yayıldığı gözlemlenebiliyor.
Hayvan pazarları ve geçim odaklı tarım, virüslerin yayılması için uygun ortamı hazırlayan öteki şartlar olarak karşımıza çıkıyor.
Asya ve Afrika’daki tarım sistemi, genelde geçim odaklı tarıma ve hayvancılığa bağlı bir sistem. Bu durumda hayvanların nizamlı olarak hasta olup olmadığı istikametinde bir denetimi sağlamak güç olabiliyor zira hayvanlara yem vermek ve barınacak yer sağlamak konusunda bu tarım sistemi içerisinde sınırlı imkanlar olduğu biliniyor.
örneğin endemik hastalık taşıyıcılığı konusunda riskli hayvanlardan sığır, domuz ve tavukların genelde birbirleriyle birebir barınma ortamını paylaşması kelam konusu. Buna ilaveten bu hayvanların, başka evcil olmayan hayvanlar ve beşerlerle da daima yakın temas halinde olduğu görülüyor. Alışılmış ki yalnızca tarım sistemindeki sorunlar hastalıkların yayılmasına yardımcı olmuyor. hem de Asya ve Afrika’daki canlı hayvan pazarları, beşerler da dahil olmak üzere bir epey canlının bir ortada olduğu çok kalabalık yerlerdir ve çeşitli virüslerin üremesi için uygun ortamlardır.
Özellikle Sahra Altı Afrika’daki yabanî hayvan avcılığı ve kasaplık, kimi hayvan çeşitlerinin yok bulunmasına niye olduğu için ekosistem geri dönülmez bir ziyan uğrayabiliyor.
Sahra Altı Afrika’daki, yırtıcı hayvanları avlama kültürü, zoonotik (hayvanlardan insanlara geçen hastalıklar) hastalıkların bulaşması ve çoğalması için çok tehlikelidir. Hatta bu husustaki öbür bir tehlike Asya’daki klâsik Çin tıbbı kültürü.
Bu kültürde kaplan, ayı, pangolin, gergedan üzere başka yabanî hayvanların bedenlerinin birtakım kısımları Çin tıbbında kullanılan ilaçlara karıştırılıyor. Bu da insan-hayvan etkileşimi yaratıyor ve insanların salgın hastalıklarla daha iç içe yaşamasına niye olabiliyor.
Kaynaklar: 1, 2
Üstelik bu hastalıkların çıkış noktasının da yoksulluğun kol gezdiği Afrika olması, dikkatleri hastalık ile coğrafya alakasına çekebiliyor. Pekala nitekim de hastalıkların coğrafyayla bir bağlantısı var mı? Hastalıklar makul bölgelerden çıkıp dünyayı tesiri altına alan salgınlara dönüşebiliyor mu? Gelin bir arada sıkıntıyı ele alalım.
Çoğalan nüfus ve kentlerin değişen mimarisi, salgınlara davetiye çıkarabiliyor.
Asya ve Afrika üzere ülkelerde insan nüfusunun süratli çoğalması, hastalıkların bu ülkelerde daha fazla ortaya çıkmasına yol açabiliyor. Örneğin Asya ve Pasifik bölgelerinde dünyanın %60’ının yaşadığı kentler daha da gelişmeye devam ediyor. Hatta Dünya Bankası’nın sözlerine bakılırsa 21. yüzyılın birinci on yılı içerisinde yaklaşık 200 milyon insan Doğu Asya’daki kentlere göç etmiş bulunuyor. bu biçimdelikle bölgenin çok kalabalıklaştığını anlayabiliyoruz.
Bu göçler ayrıyeten yeni yerleşim yerlerine yönelik bir gereksinim yaratacağı için ormanlık topraklar, yeni konutlar inşa edebilmek için yok ediliyor. Bu durumda ormanlarda yaşayan vahşi hayvanlar, evcil hayvanların ve insanların ortasına karışmak zorunda kalabiliyor. Sonuç olarak da yabanî hayvanlardan dolayı kent hayatına çeşitli virüslerin yayıldığı gözlemlenebiliyor.
Hayvan pazarları ve geçim odaklı tarım, virüslerin yayılması için uygun ortamı hazırlayan öteki şartlar olarak karşımıza çıkıyor.
Asya ve Afrika’daki tarım sistemi, genelde geçim odaklı tarıma ve hayvancılığa bağlı bir sistem. Bu durumda hayvanların nizamlı olarak hasta olup olmadığı istikametinde bir denetimi sağlamak güç olabiliyor zira hayvanlara yem vermek ve barınacak yer sağlamak konusunda bu tarım sistemi içerisinde sınırlı imkanlar olduğu biliniyor.
örneğin endemik hastalık taşıyıcılığı konusunda riskli hayvanlardan sığır, domuz ve tavukların genelde birbirleriyle birebir barınma ortamını paylaşması kelam konusu. Buna ilaveten bu hayvanların, başka evcil olmayan hayvanlar ve beşerlerle da daima yakın temas halinde olduğu görülüyor. Alışılmış ki yalnızca tarım sistemindeki sorunlar hastalıkların yayılmasına yardımcı olmuyor. hem de Asya ve Afrika’daki canlı hayvan pazarları, beşerler da dahil olmak üzere bir epey canlının bir ortada olduğu çok kalabalık yerlerdir ve çeşitli virüslerin üremesi için uygun ortamlardır.
Özellikle Sahra Altı Afrika’daki yabanî hayvan avcılığı ve kasaplık, kimi hayvan çeşitlerinin yok bulunmasına niye olduğu için ekosistem geri dönülmez bir ziyan uğrayabiliyor.
Sahra Altı Afrika’daki, yırtıcı hayvanları avlama kültürü, zoonotik (hayvanlardan insanlara geçen hastalıklar) hastalıkların bulaşması ve çoğalması için çok tehlikelidir. Hatta bu husustaki öbür bir tehlike Asya’daki klâsik Çin tıbbı kültürü.
Bu kültürde kaplan, ayı, pangolin, gergedan üzere başka yabanî hayvanların bedenlerinin birtakım kısımları Çin tıbbında kullanılan ilaçlara karıştırılıyor. Bu da insan-hayvan etkileşimi yaratıyor ve insanların salgın hastalıklarla daha iç içe yaşamasına niye olabiliyor.
Kaynaklar: 1, 2