ahmetbeyler
New member
Primatlar ailesinde şempanzeler günlerinin ortalama 9,5 saatini, tamarinler 13 saatini, hatta gece maymunları tam 17 saatini uyuyarak geçiriyorlar. Pekala, bilimin primatlar ailesinde kabul ettiği beşerler niye maymun ya da şempanzelere kıyasla daha az uyuyor? Gelin, bu sorunun yanıtını arayan bilim dünyasının fikirlerine bakalım.
Uykunun bağışıklık, hafıza ve öteki tüm sıhhat şartlarımız için bir kaide olduğu bilinirken, Toronto Mississauga Üniversitesi’nden evrimsel antropolog David Samson tarafınca yapılan araştırma, insanların niye öteki primatlara göre daha az uyuduğuna alternatif bir yanıt buldu. Yanıtın bulunması için, en uygun ispatların bulunabileceği ‘çağdaş endüstriyel olmayan toplumlar’ incelendi.
Beşerler, vakit içinde az uyumaya adapte olmuş olabilir
Samson, çalışması kapsamında Tanzanya’daki Hadza avcı-toplayıcılarının yanı sıra Madagaskar ve Guatemala üzere yerlerdeki çeşitli insan topluluklarını inceleme altına aldı. 2018 yılında yayımladığı araştırmayla birlikte insanların vakit içinde en derin uyku durumu olan REM haricindeki uyku vaktini azalttığını gösterdi. 2021 yılında yayımladığı araştırmadaysa bunun niye gerekli olduğunu gösteren bir hipotez sundu.
Annual Review of Anthropology’de yayımlanan araştırmada Samson, insan uykusunun güvenlik münasebetleri niçiniyle kısaldığını öne sürdü. Çünkü beşerler, primatlardan farklı olarak ağaçlarda değil, yerde uyuyorlardı. Küçük sığınaklarda kalan insanların bir kısmı uyurken, bir kısmıysa avcı canlılara karşı teyakkuzda olmak için nöbet tutuyordu.
Ancak primatlar içindeki fark çabucak hemen tam olarak açıklanamıyor:
Queen’s Üniversitesi’nden evrimsel ekolojist Isabella Capellini de bu fikre katıldığını tabir etti. Capellini, 2008’deki araştırmasında av olma riskinde olan memelilerin ortalama olarak daha az uyuduğunu ortaya koymuştu. Ancak Capellini, insanların uykusunun primatlardan fazlaca da farklı olduğu konusunda hemfikir değil.
Capellini’nin Samson’a karşı çıkmasının temel sebebiyse primatların uyku mühletinin çoklukla tutsak olanlar üzerinde yapılan incelemelerle derlenmesinden kaynaklanıyor. Ekolojist, hayvanların yabanî tabiatta ne kadar uyuduklarına dair çabucak hemen net bilginin olmadığını söylüyor. Öte yandan tutsak hayvanların, gerilim altında olmaları niçiniyle daha az uyuyabildiği ya da yalnızca sıkıldıklarından daha fazla uyuyabildiklerini tabir ediyor.
Yani insanların primatlardan niye daha az uyuduğu konusu hala tartışılmaya devam ediyor. Bu tartışmanın sonlanması içinse yabanî tabiatta bulunan primatlar üzerinde daha fazla inceleme yapılmasının gerekli olduğuna vurgu yapılıyor. Pekala, bireyler olarak aslında ne kadar uyumak istiyoruz?
Her şeyi geçelim, gereğince uyuyor muyuz?
David Samson, günümüzde ilkel metotlarla hayatını sürdüren Hadza insanları üstündeki araştırmasında 2017 yılında 37 bireye uykuları konusunda nasıl hissettiğini sordu. 37 bireyden 35’i, bu soruya ‘yeterince’ uyuduğu karşılığını verdi. Bu toplulukta ortalama uyku süresiyse 6,25 saat olarak ölçüldü. Ama yatakta daima uyanmalarla geçirilen toplam mühlet 9 saatten çokydı.
2016 yılında Chicago’da 500 iştirakçiyle yapılan bir araştırmaysa şahısların yatakta geçirdiği müddetin uyku müddetiyle eşit olduğunu, toplam da en az Hadza insanları kadar uyuduğunu ortaya koymuştu. 2020 yılında yapılan bir diğer anketse ABD’deki yetişkinlerin %87’sinin haftanın en az bir günü ‘dinlenmemiş’ hissettiğini gösterdi.
Pekala bu düzensizlik ve uyku yetersizliği niye kaynaklanıyordu? Samson ve Kaliforniya Üniversitesi’nden çalışma arkadaşı Gandhi Yetish, uyku sıkıntılarımızın kaynağı olarak gerilim ve sistemini kaybeden biyolojik saate bağladı. Bunun yanı sıra Samson, ilkel vakit içinderda bir topluluk olarak birlikte uyuduğumuzdan dolayı günümüz nizamının alışkanlığımıza test olduğunu da alternatif bir niye olarak sundu.
Uykunun bağışıklık, hafıza ve öteki tüm sıhhat şartlarımız için bir kaide olduğu bilinirken, Toronto Mississauga Üniversitesi’nden evrimsel antropolog David Samson tarafınca yapılan araştırma, insanların niye öteki primatlara göre daha az uyuduğuna alternatif bir yanıt buldu. Yanıtın bulunması için, en uygun ispatların bulunabileceği ‘çağdaş endüstriyel olmayan toplumlar’ incelendi.
Beşerler, vakit içinde az uyumaya adapte olmuş olabilir
Samson, çalışması kapsamında Tanzanya’daki Hadza avcı-toplayıcılarının yanı sıra Madagaskar ve Guatemala üzere yerlerdeki çeşitli insan topluluklarını inceleme altına aldı. 2018 yılında yayımladığı araştırmayla birlikte insanların vakit içinde en derin uyku durumu olan REM haricindeki uyku vaktini azalttığını gösterdi. 2021 yılında yayımladığı araştırmadaysa bunun niye gerekli olduğunu gösteren bir hipotez sundu.
Annual Review of Anthropology’de yayımlanan araştırmada Samson, insan uykusunun güvenlik münasebetleri niçiniyle kısaldığını öne sürdü. Çünkü beşerler, primatlardan farklı olarak ağaçlarda değil, yerde uyuyorlardı. Küçük sığınaklarda kalan insanların bir kısmı uyurken, bir kısmıysa avcı canlılara karşı teyakkuzda olmak için nöbet tutuyordu.
Ancak primatlar içindeki fark çabucak hemen tam olarak açıklanamıyor:
Queen’s Üniversitesi’nden evrimsel ekolojist Isabella Capellini de bu fikre katıldığını tabir etti. Capellini, 2008’deki araştırmasında av olma riskinde olan memelilerin ortalama olarak daha az uyuduğunu ortaya koymuştu. Ancak Capellini, insanların uykusunun primatlardan fazlaca da farklı olduğu konusunda hemfikir değil.
Capellini’nin Samson’a karşı çıkmasının temel sebebiyse primatların uyku mühletinin çoklukla tutsak olanlar üzerinde yapılan incelemelerle derlenmesinden kaynaklanıyor. Ekolojist, hayvanların yabanî tabiatta ne kadar uyuduklarına dair çabucak hemen net bilginin olmadığını söylüyor. Öte yandan tutsak hayvanların, gerilim altında olmaları niçiniyle daha az uyuyabildiği ya da yalnızca sıkıldıklarından daha fazla uyuyabildiklerini tabir ediyor.
Yani insanların primatlardan niye daha az uyuduğu konusu hala tartışılmaya devam ediyor. Bu tartışmanın sonlanması içinse yabanî tabiatta bulunan primatlar üzerinde daha fazla inceleme yapılmasının gerekli olduğuna vurgu yapılıyor. Pekala, bireyler olarak aslında ne kadar uyumak istiyoruz?
Her şeyi geçelim, gereğince uyuyor muyuz?
David Samson, günümüzde ilkel metotlarla hayatını sürdüren Hadza insanları üstündeki araştırmasında 2017 yılında 37 bireye uykuları konusunda nasıl hissettiğini sordu. 37 bireyden 35’i, bu soruya ‘yeterince’ uyuduğu karşılığını verdi. Bu toplulukta ortalama uyku süresiyse 6,25 saat olarak ölçüldü. Ama yatakta daima uyanmalarla geçirilen toplam mühlet 9 saatten çokydı.
2016 yılında Chicago’da 500 iştirakçiyle yapılan bir araştırmaysa şahısların yatakta geçirdiği müddetin uyku müddetiyle eşit olduğunu, toplam da en az Hadza insanları kadar uyuduğunu ortaya koymuştu. 2020 yılında yapılan bir diğer anketse ABD’deki yetişkinlerin %87’sinin haftanın en az bir günü ‘dinlenmemiş’ hissettiğini gösterdi.
Pekala bu düzensizlik ve uyku yetersizliği niye kaynaklanıyordu? Samson ve Kaliforniya Üniversitesi’nden çalışma arkadaşı Gandhi Yetish, uyku sıkıntılarımızın kaynağı olarak gerilim ve sistemini kaybeden biyolojik saate bağladı. Bunun yanı sıra Samson, ilkel vakit içinderda bir topluluk olarak birlikte uyuduğumuzdan dolayı günümüz nizamının alışkanlığımıza test olduğunu da alternatif bir niye olarak sundu.