ahmetbeyler
New member
Oyunlarda ve sinemalarda yaygın olarak savaş sahnelerinde yahut havalı bulduğumuz çatışma sahnelerinde karşımıza çıkan ‘kafadan vurulma’ senaryolarının ani ölümlerle sonuçlandığını biliyoruz. Gerçek hayatta da birebir ölümcüllüğü taşıyan bu senaryolar, alınan kayıtlara göre yüzde 95 oranında öldürme oranına sahip. Biz de bu yazımızda, kalan yüzde 5 oranı hangi kaidelere borçlu olduğumuza değineceğiz.
Fizik ya da biyoloji üzere bahislere ucundan değinmemiz gerekecek olsa da yazıda farklı araştırmalardan ve içeriklerden topladığımız ayrıntıları, her insanın anlayabileceği cinste harmanladık. Lafı fazla uzatmadan gelin baştan vurulma senaryolarının niye bu kadar ölümcül olduğuna ve niye birtakım durumlarda kesin mevtle sonuçlanmadığına yakından bakalım.
Baştan vurulduğunuzda ne olur?
Öncelikle silah konusunda konuşmamız gerekiyor. Pompalı tüfeklerin ya da yüksek ve geniş çaplı tesire sahip silahları dışarıda tutacağız. Bunlar baş yapısını tabir yerindeyse ‘tuzla buz’ ettiğinden yaşamaya talihiniz olmayacağı için yalnızca tüfekleri ve tabancaları değerlendireceğiz.
niye tüfekler tabancalardan daha ölümcül?
Tüfeklerin tabancalardan daha ölümcül olma niçinini düşündüğünüzde aklınıza mermi boyutunun büyümesi üzere etkenler gelebilir. Lakin bunun asıl niçini merminin aldığı ‘hız’dır. Tüfek namlusunda dönerek ilerleyen mermi, namlu ucundan çıkmadan evvel daha uzun aralık gittiğinden, namludan çıkınca daha süratli ilerler ve temas ettiği bölgede daha büyük bir tesir bırakır.
Tabancalarda da bu senaryo ölümcüldür ama verilen hasar, mermi namlu ortasında daha kısa ara katettiği için tüfeklere nazaran daha azdır. Yani başa temas eden bir mermi ne kadar süratliyse verdiği hasar da o kadar can sıkıcı olacaktır.
Bunun yanında merminin boyutu ve yükü da hasarı artıracaktır ama ortalarında en epey etkileyen etkenin sürat olduğunu söyleyebiliriz.
Vurulma anında merminin baştan çıkması yahut çıkmaması neyi değiştirir?
Mermi baş kısmına girdiğinde karşılaşılabilecek birden çok senaryo bulunuyor. Bunların birinde mermi, aldığı süratle başın gerisinden çıkabilir, başkasında kâfi suratı yakalayamaz ve başın ortasında kalır ve sonuncusunda da sekmeye emsal bir tesirle başın üst kısmına hakikat ilerler.
Lakin bu durumda beynimiz yalnızca mermiden etkilenmez:
Bu sırada mermi, başınıza girdiği anda kafatasınızı içe yanlışsız genişleyen bir biçimde deldiğinden, küçük modüller içeri dağılır. Bunu bir bombanın patlaması esnasında etrafa yayılan şarapnel modülleri üzere düşünebilirsiniz. Birebir o durumda olduğu üzere, bu modüllerden kaynaklanacak olan sorunlar de duruma bakılırsa farklılık gösterecektir. bir daha de hiç birinin keyifli etmeyeceğini düşünmek çok kolay.
Ön taraftan başa giren bir mermi, şayet başın gerisinden çıkarsa giriş noktasının küçük, çıkış noktasının bakılırsace daha büyük olduğu görülür. Bunun niçiniyse mermi ilerlediği sırada ön tarafında gitgide genişleyen bir dalganın olmasıdır. Baş bölgesine girdiği sırada önünde daha küçük bir dalga bulunan mermi ilerlediği sırada bu dalga da genişler ve çıkış noktasında daha büyük bir tesir alanı görülür.
Silahın başa temas edilerek ateşlenmesi niye en ölümcül senaryo?
Merminin vereceği hasarın süratiyle hakikat orantılı olduğunu söylemiştik. Pekala merminin katetmesi gereken ara yalnızca namlu kadarsa ne olur? Bunu anlamak için de özetlemek gerekirse beyin yapısından bahsedelim.
Beynimizin yapısının erişkinliğe ulaştıkça kullanılmış bir sünger misali sertleştiği söylenir. Ama bu, sağlam olduğu manasına gelmez. aslına bakarsan beyni müdafaa fonksiyonunu kafatasımız gerçekleştiriyor. O da daha az evvel bir mermiyle delindiğinden içerde büsbütün savunmasız, pek yumuşak bir cismin silah mermisiyle baş başa olduğunu söyleyebiliriz.
Silahlar ateşlendiği sırada namlu uçlarından kuvvetli bir dalganın çıktığını görürüz. Merminin çabucak akabinde çıkan bu dalgalar, silah başa temas ettiğinde içeri yanlışsız yöneliyor.
Başınızda şu biçimde canlandırın: Mermi, namlu çıkışına gerçek giderken onu takip eden kuvvetli ve pek sıcak bir hava dalgası var. Bu durumda mermi, namludan çıkar çıkmaz başınızın ortasında o dalganın takip edebileceği bir yol açıyor. Beyninize aslına bakarsan kâfi ziyanı vermiş olan bu mermiyi bir de çok sıcak olan bir hava dalgası takip ediyor ve içeriyi adeta yakıyor.
Beynin de çok hassas bir organ olduğunu düşünürsek silahın başa temas edildiği durumların niye en ölümcül olanlar olduklarını anlayabiliriz.
Birtakım şahıslar başlarından, az evvel bahsetmiş olduğumiz hallerde vurulup hayatta kaldı, pekala bu nasıl oldu?
Hepsindilk evvel: Vurulduktan daha sonra hayatta kalmak için gereksiniminiz olacak olan birinci şey nedir?
Tıbbi müdahaledir elbette. Şayet gerekli vakitte tıbbi bir müdahalede bulunulmazsa, ölümcül olmadığı düşünülen topuk kısmından vurulmalar bile şahısları öldürebilir. Mermi içerde kalsa da çıkış yapsa da kan kaybı önlenmediği sürece her senaryo, bireyleri vefata götürecektir.
Artık, bu senaryoları atlatan insanlara bakalım.
Vefatın kıyısından dönmüş olsa da gayesinden vazgeçmeyen Malala Yusufzay:
Pakistanlı bir aktivist olan ve 2014 yılında Nobel Barış Ödülü’ne layık görülen Malala Yusufzay, 2009 yılında Taliban tesiri altında olan Pakistan’da kızların eğitimine yönelik gayretleriyle tanınmaya başladı. Tehlikeli bir durumda olan genç kız, 2012 yılında gerçekleştirilen bir taarruz esnasında, başından boynuna gerçek ilerleyen bir mermiyle vuruldu.
Gerçekleştirilen süratli müdahaleyle Malala’nın beyninde tümöre yol açan bu olay sebebiyle kafatasının kimi yerlerinin alınması gerekse de farklı yerlerde gerçekleştirilen operasyonlarla hayata tutunmayı başardı ve hâlâ da savunduğu dava konusundaki çalışmalarda ismi geçiyor.
Eski ABD Temsilciler Meclisi Üyesi olan Gabby Giffords’ın mucizevi senaryosu:
8 Haziran 2011’de gerçekleştirilen Tucson saldırısı sırasında bu biçimdelarda ABD Temsilciler Meclisi Üyesi olan Gabby Giffords’ın da ortasında bulunduğu 19 kişi vuruldu. 6 kişinin hayatını yitirdiği akında Giffords, başından vurulmuş ve kritik durumda hastaneye kaldırılmıştı.
her neyse ki mermi, beynin en kritik faydalanmaları ortaya çıkaran orta kısmından değil, bir yarım küresinden geçmişti. Bu bağlamda kafatasının yalnızca bir kısmını kaldırarak tümörün önüne geçmek ismine ameliyatı gerçekleştirdi. Bunun akabinde Giffords, çok yavaş bir biçimde olsa da mucizevi bir biçimde, gitgide bilişsel aktivitelerini geri kazandı ve en sonunda neredeyse büsbütün eski haline dönmeyi başardı.
Ek olarak Giffords’ın yanındaki Daniel Hernandez Jr. tarafınca yapılan kalp masajı, kendisinin hayatta kalmasını sağladığından birinci yardım şuurunun ehemmiyetini bir sefer daha gösteriyor.
Son sınıfının başlamasına üç gün kala ömrü büsbütün değişen Rachel Barezinsky:
22 Ağustos 2006 tarihinde arkadaşlarıyla kırsal alanda olan Rachel Barezinsky, terk edilmiş bir ahırın yakınlarındayken kelam konusu yerin sahibi, karanlıkta onların sesini duymuş ve tüfekle ateş etmeye başlamıştı. Mermilerden biri, Barezinsky’nin başının art kısmından girmiş ve beynin sağ lobundan sol lobuna hakikat bir yol izleyip sol göz bölgesinde durdu.
bir daha tıbbi müdahalenin kritikliğini anladığımız bir senaryoyla Barezinsky, süratlice hastaneye yetiştirildi. Burada, dört beyin lobu da hasar alan Barezinsky’nin başından mermi ve kemik kalıntıları çıkarılmış olsa da merminin kendisi kurtarılamadı. Ek olarak dört lobdan biri olan temporal lobun bir kısmının alınması gerekti.
Barezinsky, bu durumdan büsbütün kurtulmuş olsa da hâlâ hafıza meseleleri yaşıyor ve fizik terapisi görüyor.
“Baştan vurulduğunuzda ne olur?” temalı içeriğimizin bu noktada sonuna geldik. Senaryolardan da anlayabileceğiniz üzere birinci yardım ve erken tıbbi müdahale üzere etkenler, hangi noktadan vurulursanız vurulun hayatta kalmanızda en büyük rolü üstleniyor.
Ayrıyeten bir silah tetiğinin insanların hayatlarını nasıl etkilediğini de bu senaryolarla görmüş olduk. Sonuç olarak baştan vurulma senaryolarının hiç biri güzel bir yere hakikat ilerlemiyor olsa da kimi durumlarda kurtulmak mümkündür diyebiliriz.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4, 5, 6
Fizik ya da biyoloji üzere bahislere ucundan değinmemiz gerekecek olsa da yazıda farklı araştırmalardan ve içeriklerden topladığımız ayrıntıları, her insanın anlayabileceği cinste harmanladık. Lafı fazla uzatmadan gelin baştan vurulma senaryolarının niye bu kadar ölümcül olduğuna ve niye birtakım durumlarda kesin mevtle sonuçlanmadığına yakından bakalım.
Baştan vurulduğunuzda ne olur?
Öncelikle silah konusunda konuşmamız gerekiyor. Pompalı tüfeklerin ya da yüksek ve geniş çaplı tesire sahip silahları dışarıda tutacağız. Bunlar baş yapısını tabir yerindeyse ‘tuzla buz’ ettiğinden yaşamaya talihiniz olmayacağı için yalnızca tüfekleri ve tabancaları değerlendireceğiz.
niye tüfekler tabancalardan daha ölümcül?
Tüfeklerin tabancalardan daha ölümcül olma niçinini düşündüğünüzde aklınıza mermi boyutunun büyümesi üzere etkenler gelebilir. Lakin bunun asıl niçini merminin aldığı ‘hız’dır. Tüfek namlusunda dönerek ilerleyen mermi, namlu ucundan çıkmadan evvel daha uzun aralık gittiğinden, namludan çıkınca daha süratli ilerler ve temas ettiği bölgede daha büyük bir tesir bırakır.
Tabancalarda da bu senaryo ölümcüldür ama verilen hasar, mermi namlu ortasında daha kısa ara katettiği için tüfeklere nazaran daha azdır. Yani başa temas eden bir mermi ne kadar süratliyse verdiği hasar da o kadar can sıkıcı olacaktır.
Bunun yanında merminin boyutu ve yükü da hasarı artıracaktır ama ortalarında en epey etkileyen etkenin sürat olduğunu söyleyebiliriz.
Vurulma anında merminin baştan çıkması yahut çıkmaması neyi değiştirir?
Mermi baş kısmına girdiğinde karşılaşılabilecek birden çok senaryo bulunuyor. Bunların birinde mermi, aldığı süratle başın gerisinden çıkabilir, başkasında kâfi suratı yakalayamaz ve başın ortasında kalır ve sonuncusunda da sekmeye emsal bir tesirle başın üst kısmına hakikat ilerler.
Lakin bu durumda beynimiz yalnızca mermiden etkilenmez:
Bu sırada mermi, başınıza girdiği anda kafatasınızı içe yanlışsız genişleyen bir biçimde deldiğinden, küçük modüller içeri dağılır. Bunu bir bombanın patlaması esnasında etrafa yayılan şarapnel modülleri üzere düşünebilirsiniz. Birebir o durumda olduğu üzere, bu modüllerden kaynaklanacak olan sorunlar de duruma bakılırsa farklılık gösterecektir. bir daha de hiç birinin keyifli etmeyeceğini düşünmek çok kolay.
Ön taraftan başa giren bir mermi, şayet başın gerisinden çıkarsa giriş noktasının küçük, çıkış noktasının bakılırsace daha büyük olduğu görülür. Bunun niçiniyse mermi ilerlediği sırada ön tarafında gitgide genişleyen bir dalganın olmasıdır. Baş bölgesine girdiği sırada önünde daha küçük bir dalga bulunan mermi ilerlediği sırada bu dalga da genişler ve çıkış noktasında daha büyük bir tesir alanı görülür.
Silahın başa temas edilerek ateşlenmesi niye en ölümcül senaryo?
Merminin vereceği hasarın süratiyle hakikat orantılı olduğunu söylemiştik. Pekala merminin katetmesi gereken ara yalnızca namlu kadarsa ne olur? Bunu anlamak için de özetlemek gerekirse beyin yapısından bahsedelim.
Beynimizin yapısının erişkinliğe ulaştıkça kullanılmış bir sünger misali sertleştiği söylenir. Ama bu, sağlam olduğu manasına gelmez. aslına bakarsan beyni müdafaa fonksiyonunu kafatasımız gerçekleştiriyor. O da daha az evvel bir mermiyle delindiğinden içerde büsbütün savunmasız, pek yumuşak bir cismin silah mermisiyle baş başa olduğunu söyleyebiliriz.
Silahlar ateşlendiği sırada namlu uçlarından kuvvetli bir dalganın çıktığını görürüz. Merminin çabucak akabinde çıkan bu dalgalar, silah başa temas ettiğinde içeri yanlışsız yöneliyor.
Başınızda şu biçimde canlandırın: Mermi, namlu çıkışına gerçek giderken onu takip eden kuvvetli ve pek sıcak bir hava dalgası var. Bu durumda mermi, namludan çıkar çıkmaz başınızın ortasında o dalganın takip edebileceği bir yol açıyor. Beyninize aslına bakarsan kâfi ziyanı vermiş olan bu mermiyi bir de çok sıcak olan bir hava dalgası takip ediyor ve içeriyi adeta yakıyor.
Beynin de çok hassas bir organ olduğunu düşünürsek silahın başa temas edildiği durumların niye en ölümcül olanlar olduklarını anlayabiliriz.
Birtakım şahıslar başlarından, az evvel bahsetmiş olduğumiz hallerde vurulup hayatta kaldı, pekala bu nasıl oldu?
Hepsindilk evvel: Vurulduktan daha sonra hayatta kalmak için gereksiniminiz olacak olan birinci şey nedir?
Tıbbi müdahaledir elbette. Şayet gerekli vakitte tıbbi bir müdahalede bulunulmazsa, ölümcül olmadığı düşünülen topuk kısmından vurulmalar bile şahısları öldürebilir. Mermi içerde kalsa da çıkış yapsa da kan kaybı önlenmediği sürece her senaryo, bireyleri vefata götürecektir.
Artık, bu senaryoları atlatan insanlara bakalım.
Vefatın kıyısından dönmüş olsa da gayesinden vazgeçmeyen Malala Yusufzay:
Pakistanlı bir aktivist olan ve 2014 yılında Nobel Barış Ödülü’ne layık görülen Malala Yusufzay, 2009 yılında Taliban tesiri altında olan Pakistan’da kızların eğitimine yönelik gayretleriyle tanınmaya başladı. Tehlikeli bir durumda olan genç kız, 2012 yılında gerçekleştirilen bir taarruz esnasında, başından boynuna gerçek ilerleyen bir mermiyle vuruldu.
Gerçekleştirilen süratli müdahaleyle Malala’nın beyninde tümöre yol açan bu olay sebebiyle kafatasının kimi yerlerinin alınması gerekse de farklı yerlerde gerçekleştirilen operasyonlarla hayata tutunmayı başardı ve hâlâ da savunduğu dava konusundaki çalışmalarda ismi geçiyor.
Eski ABD Temsilciler Meclisi Üyesi olan Gabby Giffords’ın mucizevi senaryosu:
8 Haziran 2011’de gerçekleştirilen Tucson saldırısı sırasında bu biçimdelarda ABD Temsilciler Meclisi Üyesi olan Gabby Giffords’ın da ortasında bulunduğu 19 kişi vuruldu. 6 kişinin hayatını yitirdiği akında Giffords, başından vurulmuş ve kritik durumda hastaneye kaldırılmıştı.
her neyse ki mermi, beynin en kritik faydalanmaları ortaya çıkaran orta kısmından değil, bir yarım küresinden geçmişti. Bu bağlamda kafatasının yalnızca bir kısmını kaldırarak tümörün önüne geçmek ismine ameliyatı gerçekleştirdi. Bunun akabinde Giffords, çok yavaş bir biçimde olsa da mucizevi bir biçimde, gitgide bilişsel aktivitelerini geri kazandı ve en sonunda neredeyse büsbütün eski haline dönmeyi başardı.
Ek olarak Giffords’ın yanındaki Daniel Hernandez Jr. tarafınca yapılan kalp masajı, kendisinin hayatta kalmasını sağladığından birinci yardım şuurunun ehemmiyetini bir sefer daha gösteriyor.
Son sınıfının başlamasına üç gün kala ömrü büsbütün değişen Rachel Barezinsky:
22 Ağustos 2006 tarihinde arkadaşlarıyla kırsal alanda olan Rachel Barezinsky, terk edilmiş bir ahırın yakınlarındayken kelam konusu yerin sahibi, karanlıkta onların sesini duymuş ve tüfekle ateş etmeye başlamıştı. Mermilerden biri, Barezinsky’nin başının art kısmından girmiş ve beynin sağ lobundan sol lobuna hakikat bir yol izleyip sol göz bölgesinde durdu.
bir daha tıbbi müdahalenin kritikliğini anladığımız bir senaryoyla Barezinsky, süratlice hastaneye yetiştirildi. Burada, dört beyin lobu da hasar alan Barezinsky’nin başından mermi ve kemik kalıntıları çıkarılmış olsa da merminin kendisi kurtarılamadı. Ek olarak dört lobdan biri olan temporal lobun bir kısmının alınması gerekti.
Barezinsky, bu durumdan büsbütün kurtulmuş olsa da hâlâ hafıza meseleleri yaşıyor ve fizik terapisi görüyor.
“Baştan vurulduğunuzda ne olur?” temalı içeriğimizin bu noktada sonuna geldik. Senaryolardan da anlayabileceğiniz üzere birinci yardım ve erken tıbbi müdahale üzere etkenler, hangi noktadan vurulursanız vurulun hayatta kalmanızda en büyük rolü üstleniyor.
Ayrıyeten bir silah tetiğinin insanların hayatlarını nasıl etkilediğini de bu senaryolarla görmüş olduk. Sonuç olarak baştan vurulma senaryolarının hiç biri güzel bir yere hakikat ilerlemiyor olsa da kimi durumlarda kurtulmak mümkündür diyebiliriz.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4, 5, 6