ahmetbeyler
New member
Matematik, tabiat, toplumsal ya da yapay bilimler üzere bilimin hangi alanında çalışıyor olursanız olun muhakkak araştırmaları yapmak ve argümanlarınızın nitekim var olduğunu ispatlamak için deneyler yapmalısınız. Bir deneyin şayet olmazsa olmazları ise bağımsız değişken ve bağımlı değişkendir. Bağımlı ve bağımsız değişken tabirleri ile pek çoğumuz matematik dersinde tanıştık lakin bunlar, tüm bilim alanlarında kullanılan kavramlardır.
Bağımlı da olsa bağımsız da olsa ismi üzerinde bunlar değişken. Zira hem kendileri tıpkı vakitte etkileşime girdiklerini değiştirme marifetine sahiptirler. Birtakımı etkileşim kararı değişirken birtakımı deneyi yapan bilim insanı tarafınca değiştirilmektedir. Hedef ise sıradantir, bir tezin bu değişkenler üzerinden ispatlanması. Bağımlı ve bağımsız değişken nedir, nasıl bulunur gibi merak edilen soruları gelin örnekler üzerinden inceleyelim.
Bağımsız ve bağımlı değişken nedir, nasıl bulunur?
Bağımsız değişken nedir?
Bağımsız değişken tipleri nelerdir?
Deher neysel bağımsız değişkenler
Deher neysel bağımsız değişkenler örneği
Bağımsız bahis değişkenleri
Bağımsız bahis değişkenleri örneği
Bağımsız değişken nasıl bulunur?
Bağımlı değişken nedir?
Bağımlı değişken örneği
Bağımlı değişken nasıl bulunur?
Bağımlı ve bağımsız değişken örnekleri
Bağımsız değişken nedir?
Deher neysel bir araştırma çalışmasında tesirlerini araştırmak için eklenen değişkendir. Bağımsız değişken, çalışmaya eklenen öteki değişkenlerden etkilenmediği için bağımsız olarak isimlendirilir. Bir olayı ya da kararı açıklayan açıklayıcı değişkenler, bağımlı değişkenin kıymetini iddia etmek için kullanılan varsayım değişkenleri ve bir regresyon denkleminin sağında kullanılan değişkenler; bağımsız değişkenlere örnek olarak gösterilebilir.
Bağımsız değişken tipleri nelerdir?
Deher neysel bağımsız değişkenler:
Deher neysel bir araştırma çalışması sırasında direkt bilim insanı tarafınca manipüle edilen bağımsız değişkenler, deher neysel bağımsız değişken olarak isimlendirilir. Doğrudan yapılan bu manipülasyon yardımıyla bağımlı değişken üstündeki değişiklikler gözlemlenir. Bağımlı değişkenin, bağımsız değişkene göre nasıl farklılıklar gösterdiğini görmek için birden epeyce düzeyde uygulanabilir.
Yapılan bir deneyde en gerçek sonuçları almak için iştirakçilerin deher neysel bağımsız değişken kümelerine rastgele atanmaları gerekir. Yapılan rastgele atamalar kararında iştirakçi özelliklerini epeyce daha sağlıklı bir biçimde denetim edebilirsiniz. Deher neysel bağımsız değişkene maruz kalacak bağımlı değişken de son derece değerlidir.
Deher neysel bağımsız değişkenler örneği:
Yeni bir ilaç bulundu ve bunun yüksek tansiyon hastaları üstündeki tesiri test edilmek isteniyor. Deher neysel bağımsız değişken, gruplar içindeki değişikliği ortaya çıkaracaktır. Bu örnekteki deher neysel bağımsız değişkene maruz bırakılacak kümeler düşük doz deney kümesi, yüksek doz deney kümesi ve plasebo kümesidir.
Bağımsız mevzu değişkenleri:
Deher neysel bağımsız değişken ile bağımsız mevzu değişkenleri içindeki en temel fark, bağımsız bahis değişkenlerinin araştırmayı yapan bilim insanı tarafınca manipüle edilemiyor olmasıdır. Örneğin bir toplumsal araştırma deneyindeki iştirakçilerin cinsiyeti, etnik kökeni, ırkı, gelir düzeyi ve eğitim durumu manipüle edilemez olduğu için bunlar bağımsız bahis değişkenleri olarak kabul edilir.
Bağımsız husus değişkenlerinden oluşan kümelere iştirakçileri rastgele atamak mümkün değildir. Çünkü her iştirakçinin ve ötürüsıyla kümenin özellikleri muhakkaktır. Bağımsız bahis değişkenleri kullanılarak yapılan bir çalışmada farklı bir yol izlenmeli ve var olan özellikler üzerinden bir kıymetlendirme yapılmalıdır.
Bağımsız bahis değişkenleri örneği:
Rastgele atama olmadığı için yarı deher neysel tasarım olarak isimlendirilen bir deney yapıyorsunuz ve hedefiniz cinsiyetlerin bebek ağlaması üstündeki tesirlerini görmek. Kadın ve erkek olarak iki bağımsız mevzu değişkenleri kümeniz var. Bağımlı değişkeni bu kümelere maruz bırakır ve tesirlerini, esasen belirli olan özellikler üzerinden değerlendirirsiniz. Yani bir bebek ağlarken bayan tesiri mi daha düzgün yoksa erkek tesiri mi? Değerlendirmeler kararında bu sorunun cevabı aranır.
Bağımsız değişken nasıl bulunur?
Bağımsız değişkeni bulmak için evvela araştırma deneyindeki bağımlı ve bağımsız tüm değişkenleri bulmalı ve listelemelisiniz. Tüm değişkenleri tespit ettikten daha sonra şu soruları sorarak hangisinin bağımsız değişken olduğunu bulabilirsiniz;
Deher neysel bir araştırma çalışmasında bağımsız değişkenin tesirleri kararında farklılık gösteren değişken, bağımlı değişken olarak isimlendirilir. Bağımsız değişkene bağlı olduğu için bağımlı değişken olarak isimlendirilir ve deney kararında istenilen kararı verecek olan değişkendir.
Başka bir değişkendeki değişikliğe reaksiyon veren reaksiyon değişkenleri, ölçmek istenilen kararı gösteren sonuç değişkenleri, bir regregrasyon denklemenin sol tarafında kullanılan değişkenler; bağımlı değişkenlere örnek olarak gösterilebilir.
Bağımsız değişken üzerinde değişiklikler yaptıktan daha sonra kaydettiğiniz şey tam olarak bağımlı değişkendir. Kaydedilen tüm bu ölçüm bilgileri üzerinden istatiksel tahliller yapılır ve kararında bağımsız değişkenin bağımlı değişkeni etkileyip etkilemediği, etkilediyse nasıl ve ne ölçüde etkilediği ortaya çıkar.
Elinizde gereğince bulgu olduğu durumlarda farklı bağımsız değişken versiyonlarının aynı bağımsız değişkeni nasıl ve ne ölçüde etkilediğini açık bir biçimde nazaranbilirsiniz. Bağımsız değişken versiyonları zenginleştikçe bağımlı değişkenin gösterdiği farklılıklar da bir o kadar zenginleşecektir.
Bağımlı değişken örneği:
Öğrencilerin matematik testi puanları ile oda sıcaklığının bağlantısını gösteren bir deney yapıyorsunuz. Bu deneydeki bağımsız değişken oda sıcaklığıdır. Öğrencilerin bir kısmı soğuk, bir kısmı sıcak odaya yerleştirilir. Bağımlı değişken ise matematik testi puanlarıdır. Tüm iştirakçilerin farklı bağımsız değişkenlere yani sıcaklığa nazaran verdikleri performans ölçülerek bağımlı değişken yani notlar üstündeki tesiri denetim edilir.
Bağımlı değişken nasıl bulunur?
Bağımlı değişkeni bulmak için evvela araştırma deneyindeki bağımlı ve bağımsız tüm değişkenleri bulmalı ve listelemelisiniz. Tüm değişkenleri tespit ettikten daha sonra şu soruları sorarak hangisinin bağımlı değişken olduğunu bulabilirsiniz;
Bağımlı da olsa bağımsız da olsa ismi üzerinde bunlar değişken. Zira hem kendileri tıpkı vakitte etkileşime girdiklerini değiştirme marifetine sahiptirler. Birtakımı etkileşim kararı değişirken birtakımı deneyi yapan bilim insanı tarafınca değiştirilmektedir. Hedef ise sıradantir, bir tezin bu değişkenler üzerinden ispatlanması. Bağımlı ve bağımsız değişken nedir, nasıl bulunur gibi merak edilen soruları gelin örnekler üzerinden inceleyelim.
Bağımsız ve bağımlı değişken nedir, nasıl bulunur?
Bağımsız değişken nedir?
Bağımsız değişken tipleri nelerdir?
Deher neysel bağımsız değişkenler
Deher neysel bağımsız değişkenler örneği
Bağımsız bahis değişkenleri
Bağımsız bahis değişkenleri örneği
Bağımsız değişken nasıl bulunur?
Bağımlı değişken nedir?
Bağımlı değişken örneği
Bağımlı değişken nasıl bulunur?
Bağımlı ve bağımsız değişken örnekleri
Bağımsız değişken nedir?
Deher neysel bir araştırma çalışmasında tesirlerini araştırmak için eklenen değişkendir. Bağımsız değişken, çalışmaya eklenen öteki değişkenlerden etkilenmediği için bağımsız olarak isimlendirilir. Bir olayı ya da kararı açıklayan açıklayıcı değişkenler, bağımlı değişkenin kıymetini iddia etmek için kullanılan varsayım değişkenleri ve bir regresyon denkleminin sağında kullanılan değişkenler; bağımsız değişkenlere örnek olarak gösterilebilir.
Bağımsız değişken tipleri nelerdir?
Deher neysel bağımsız değişkenler:
Deher neysel bir araştırma çalışması sırasında direkt bilim insanı tarafınca manipüle edilen bağımsız değişkenler, deher neysel bağımsız değişken olarak isimlendirilir. Doğrudan yapılan bu manipülasyon yardımıyla bağımlı değişken üstündeki değişiklikler gözlemlenir. Bağımlı değişkenin, bağımsız değişkene göre nasıl farklılıklar gösterdiğini görmek için birden epeyce düzeyde uygulanabilir.
Yapılan bir deneyde en gerçek sonuçları almak için iştirakçilerin deher neysel bağımsız değişken kümelerine rastgele atanmaları gerekir. Yapılan rastgele atamalar kararında iştirakçi özelliklerini epeyce daha sağlıklı bir biçimde denetim edebilirsiniz. Deher neysel bağımsız değişkene maruz kalacak bağımlı değişken de son derece değerlidir.
Deher neysel bağımsız değişkenler örneği:
Yeni bir ilaç bulundu ve bunun yüksek tansiyon hastaları üstündeki tesiri test edilmek isteniyor. Deher neysel bağımsız değişken, gruplar içindeki değişikliği ortaya çıkaracaktır. Bu örnekteki deher neysel bağımsız değişkene maruz bırakılacak kümeler düşük doz deney kümesi, yüksek doz deney kümesi ve plasebo kümesidir.
Bağımsız mevzu değişkenleri:
Deher neysel bağımsız değişken ile bağımsız mevzu değişkenleri içindeki en temel fark, bağımsız bahis değişkenlerinin araştırmayı yapan bilim insanı tarafınca manipüle edilemiyor olmasıdır. Örneğin bir toplumsal araştırma deneyindeki iştirakçilerin cinsiyeti, etnik kökeni, ırkı, gelir düzeyi ve eğitim durumu manipüle edilemez olduğu için bunlar bağımsız bahis değişkenleri olarak kabul edilir.
Bağımsız husus değişkenlerinden oluşan kümelere iştirakçileri rastgele atamak mümkün değildir. Çünkü her iştirakçinin ve ötürüsıyla kümenin özellikleri muhakkaktır. Bağımsız bahis değişkenleri kullanılarak yapılan bir çalışmada farklı bir yol izlenmeli ve var olan özellikler üzerinden bir kıymetlendirme yapılmalıdır.
Bağımsız bahis değişkenleri örneği:
Rastgele atama olmadığı için yarı deher neysel tasarım olarak isimlendirilen bir deney yapıyorsunuz ve hedefiniz cinsiyetlerin bebek ağlaması üstündeki tesirlerini görmek. Kadın ve erkek olarak iki bağımsız mevzu değişkenleri kümeniz var. Bağımlı değişkeni bu kümelere maruz bırakır ve tesirlerini, esasen belirli olan özellikler üzerinden değerlendirirsiniz. Yani bir bebek ağlarken bayan tesiri mi daha düzgün yoksa erkek tesiri mi? Değerlendirmeler kararında bu sorunun cevabı aranır.
Bağımsız değişken nasıl bulunur?
Bağımsız değişkeni bulmak için evvela araştırma deneyindeki bağımlı ve bağımsız tüm değişkenleri bulmalı ve listelemelisiniz. Tüm değişkenleri tespit ettikten daha sonra şu soruları sorarak hangisinin bağımsız değişken olduğunu bulabilirsiniz;
- Değişken araştırmacı tarafınca manipüle ediliyor mu?
- Değişken denetim ediliyor mu?
- Değişken denek gruplandırma prosedürü olarak mı kullanılıyor?
- Değişken, zamansal olarak bir daha sonraki değişkendilk evvel mi geliyor?
- Araştırmacı, değişkenin öteki bir değişkeni etkileyip etkilemediğine bakıyor mu?
- Araştırmacı, değişkenin öbür bir değişkeni nasıl etkilediğine bakıyor mu?
Deher neysel bir araştırma çalışmasında bağımsız değişkenin tesirleri kararında farklılık gösteren değişken, bağımlı değişken olarak isimlendirilir. Bağımsız değişkene bağlı olduğu için bağımlı değişken olarak isimlendirilir ve deney kararında istenilen kararı verecek olan değişkendir.
Başka bir değişkendeki değişikliğe reaksiyon veren reaksiyon değişkenleri, ölçmek istenilen kararı gösteren sonuç değişkenleri, bir regregrasyon denklemenin sol tarafında kullanılan değişkenler; bağımlı değişkenlere örnek olarak gösterilebilir.
Bağımsız değişken üzerinde değişiklikler yaptıktan daha sonra kaydettiğiniz şey tam olarak bağımlı değişkendir. Kaydedilen tüm bu ölçüm bilgileri üzerinden istatiksel tahliller yapılır ve kararında bağımsız değişkenin bağımlı değişkeni etkileyip etkilemediği, etkilediyse nasıl ve ne ölçüde etkilediği ortaya çıkar.
Elinizde gereğince bulgu olduğu durumlarda farklı bağımsız değişken versiyonlarının aynı bağımsız değişkeni nasıl ve ne ölçüde etkilediğini açık bir biçimde nazaranbilirsiniz. Bağımsız değişken versiyonları zenginleştikçe bağımlı değişkenin gösterdiği farklılıklar da bir o kadar zenginleşecektir.
Bağımlı değişken örneği:
Öğrencilerin matematik testi puanları ile oda sıcaklığının bağlantısını gösteren bir deney yapıyorsunuz. Bu deneydeki bağımsız değişken oda sıcaklığıdır. Öğrencilerin bir kısmı soğuk, bir kısmı sıcak odaya yerleştirilir. Bağımlı değişken ise matematik testi puanlarıdır. Tüm iştirakçilerin farklı bağımsız değişkenlere yani sıcaklığa nazaran verdikleri performans ölçülerek bağımlı değişken yani notlar üstündeki tesiri denetim edilir.
Bağımlı değişken nasıl bulunur?
Bağımlı değişkeni bulmak için evvela araştırma deneyindeki bağımlı ve bağımsız tüm değişkenleri bulmalı ve listelemelisiniz. Tüm değişkenleri tespit ettikten daha sonra şu soruları sorarak hangisinin bağımlı değişken olduğunu bulabilirsiniz;
- Değişken çalışmanın bir kararı olarak mı ölçülüyor?
- Değişken, çalışmadaki bir öteki değişkene mi bağlı?
- Değişken, çalışmadaki tüm değişkenler değiştirildikten daha sonra mı ölçülüyor?
- Deney: Domatesler hangi ışık çeşidi altında daha süratli büyür.
- Bağımsız değişken: Domatesin yetiştirildiği ışık çeşidi.
- Bağımlı değişken: Domatesin büyüme suratı.
- Deney: Aralıklı orucun kan şekeri üstündeki tesiri nedir?
- Bağımsız değişken: Aralık orucun varlığı ve yokluğu.
- Bağımlı değişken: Kan şekeri düzeyi.
- Deney: Uzaktan çalışma, çalışanları mutlu ediyor mu?
- Bağımsız değişken: Çalışma ortamı.
- Bağımlı değişken: Çalışanların memnuniyeti