ahmetbeyler
New member
Kasırga, okyanusların gücünü en net biçimde gösteren tabiat olaylarının başında geliyor. Kasırga ortasında oluşan, dikey olarak yükselen ve dönerek hareket eden rüzgâr dalgası ise hortum olarak isimlendiriliyor. Birbiriyle bütün olan bu iki hava olayı, belirli mevsimlerde dünyanın biroldukça bölgesinde görülüyor.
Ancak oluşum çoğunluklarına baktığımız vakit hortum ve kasırga en çok Amerika’da yaşanıyor. Çabucak her şeyin çok uçlarda yaşandığı Amerika’da hava olayları da uçlarda yaşanıyor. Hortumların suratı 120 kilometreyi bulurken, kasırgaların suratı ise 120 kilometreyi aşıyor. Geride bıraktığı tahribat ise milyon dolarlarla ölçülüyor.
Peki, dünyanın birden fazla bölgesinde ve hatta ülkemizde bile vakit zaman yaşanan kasırgaların ve hortumların Amerika’da bu kadar sık yaşanmasının sebebi ne?
Hepimizin varsayım edebileceği üzere en büyük niçin coğrafik konum ve özellikler. İki olayın da oluşabilmesi için sıcak hava ve ılık deniz suyu gerekiyor. Amerika’da da her ikisinden bol bol bulunuyor.
Özellikle kıyı şeridi, yazları sıcak ve nemli olduğu için Amerika’daki bu bölgelerde sık sık kasırga ve hortumlar meydana geliyor. Sıcaklık, nem, hava akışı, atmosferdeki sıcaklık farklı üzere birfazlaca durum kasırga ve hortumun oluşmasında tesirli.
Evet, coğrafya derslerinden esasen bunları biliyoruz. Lakin kasırga ve hortumların oluşumunda tesirli olan rüzgârlar hakkında tahminen de bilmediğimiz bir sır var:
O da rüzgârların birinci vakit içinderda nerede ortaya çıktığıdır. Haritada da gördüğünüz üzere kasırgalar direkt ABD’de ortaya çıkmıyor. Kilometrelerce uzaklıkta bulunan Batı Afrika’da rüzgâr biçiminde başlıyor ve büyüklüklerine nazaran bir-iki hafta içerisinde kasırga halini alıyor.
Biraz daha temele inelim ve Batı Afrika’daki rüzgârların nasıl oluştuğuna bakalım.
Buradaki rüzgârların temelini, Sahra Çölü’nün sıcak ve kuru havası ile Gine Körfezi’ndeki soğuk ve nemli hava içindeki etkileşim oluşturuyor. Batıdan doğuya yanlışsız esen bu rüzgârlara Afrika doğu jeti ismi veriliyor.
Bu etkileşim kararında fırtınalar meydana geliyor ve şiddetine göre ya Avrupa’ya gidiyor ya da Amerika’ya. Avrupa’ya giden rüzgâr ya da fırtına, suların sıcaklık durumundan dolayı ya gücünü kaybedip yok oluyor ya da tesiri Amerika’daki kadar kuvvetli olmuyor.
Amerika’ya yüzlerce hatta binlerce kilometre uzaklıktaki Sahra Çölü’ndeki rüzgârlar, Atlantik Okyanusu’nun sıcak suları ile etkileşime girdiğinde ise fırtınaların kasırga ve hortumlara dönüşmesini sağlayan üç etkenden ikisi gerçekleşmiş oluyor.
Bunlar da Atlantik’i geçtikten daha sonra topladığı güçle daha kuvvetli hale geliyor ve Amerika’yı etkiliyor. Geride bıraktığı tesire baktığımızda bu sayı pek fazla.
Küresel ısınmayla bir arada istikrarı şaşan dünyamızda hortum ve kasırgaların daha sık yaşandığı da aşikâr.
Peki, 1953’ten beri kasırgalara niye bayan ve erkek isimleri veriliyor?
Bu durumun niçini, istatistiklerinin daha kolay tutulabilmesi. Dünya Meteoroloji Örgütü’nün daha önce hazırladığı listeye bakılırsa belirlenen isimler, alfabetik sıraya nazaran ilerliyor. Listede Q, U, X, Y ve Z harfleriyle başlayan isimler yer almıyor.
Her 6 yılda bir başına dönülen listedeki isimlerden, hayli sayıda can ve mal kaybına sebep olan kasırga, ‘efsane’ kabul edilerek, ismi listeden siliniyor. Örneğin, 2005 yılında fazlaca büyük felakete yol açan Katrina kasırgasının ismi listeden çıkarılmış.
Ancak oluşum çoğunluklarına baktığımız vakit hortum ve kasırga en çok Amerika’da yaşanıyor. Çabucak her şeyin çok uçlarda yaşandığı Amerika’da hava olayları da uçlarda yaşanıyor. Hortumların suratı 120 kilometreyi bulurken, kasırgaların suratı ise 120 kilometreyi aşıyor. Geride bıraktığı tahribat ise milyon dolarlarla ölçülüyor.
Peki, dünyanın birden fazla bölgesinde ve hatta ülkemizde bile vakit zaman yaşanan kasırgaların ve hortumların Amerika’da bu kadar sık yaşanmasının sebebi ne?
Hepimizin varsayım edebileceği üzere en büyük niçin coğrafik konum ve özellikler. İki olayın da oluşabilmesi için sıcak hava ve ılık deniz suyu gerekiyor. Amerika’da da her ikisinden bol bol bulunuyor.
Özellikle kıyı şeridi, yazları sıcak ve nemli olduğu için Amerika’daki bu bölgelerde sık sık kasırga ve hortumlar meydana geliyor. Sıcaklık, nem, hava akışı, atmosferdeki sıcaklık farklı üzere birfazlaca durum kasırga ve hortumun oluşmasında tesirli.
Evet, coğrafya derslerinden esasen bunları biliyoruz. Lakin kasırga ve hortumların oluşumunda tesirli olan rüzgârlar hakkında tahminen de bilmediğimiz bir sır var:
O da rüzgârların birinci vakit içinderda nerede ortaya çıktığıdır. Haritada da gördüğünüz üzere kasırgalar direkt ABD’de ortaya çıkmıyor. Kilometrelerce uzaklıkta bulunan Batı Afrika’da rüzgâr biçiminde başlıyor ve büyüklüklerine nazaran bir-iki hafta içerisinde kasırga halini alıyor.
Biraz daha temele inelim ve Batı Afrika’daki rüzgârların nasıl oluştuğuna bakalım.
Buradaki rüzgârların temelini, Sahra Çölü’nün sıcak ve kuru havası ile Gine Körfezi’ndeki soğuk ve nemli hava içindeki etkileşim oluşturuyor. Batıdan doğuya yanlışsız esen bu rüzgârlara Afrika doğu jeti ismi veriliyor.
Bu etkileşim kararında fırtınalar meydana geliyor ve şiddetine göre ya Avrupa’ya gidiyor ya da Amerika’ya. Avrupa’ya giden rüzgâr ya da fırtına, suların sıcaklık durumundan dolayı ya gücünü kaybedip yok oluyor ya da tesiri Amerika’daki kadar kuvvetli olmuyor.
Amerika’ya yüzlerce hatta binlerce kilometre uzaklıktaki Sahra Çölü’ndeki rüzgârlar, Atlantik Okyanusu’nun sıcak suları ile etkileşime girdiğinde ise fırtınaların kasırga ve hortumlara dönüşmesini sağlayan üç etkenden ikisi gerçekleşmiş oluyor.
- Bu üç etken; nemli hava, yüksek okyanus sıcaklıkları ve Dünya’nın dönüşü.
Bunlar da Atlantik’i geçtikten daha sonra topladığı güçle daha kuvvetli hale geliyor ve Amerika’yı etkiliyor. Geride bıraktığı tesire baktığımızda bu sayı pek fazla.
Küresel ısınmayla bir arada istikrarı şaşan dünyamızda hortum ve kasırgaların daha sık yaşandığı da aşikâr.
Peki, 1953’ten beri kasırgalara niye bayan ve erkek isimleri veriliyor?
Bu durumun niçini, istatistiklerinin daha kolay tutulabilmesi. Dünya Meteoroloji Örgütü’nün daha önce hazırladığı listeye bakılırsa belirlenen isimler, alfabetik sıraya nazaran ilerliyor. Listede Q, U, X, Y ve Z harfleriyle başlayan isimler yer almıyor.
Her 6 yılda bir başına dönülen listedeki isimlerden, hayli sayıda can ve mal kaybına sebep olan kasırga, ‘efsane’ kabul edilerek, ismi listeden siliniyor. Örneğin, 2005 yılında fazlaca büyük felakete yol açan Katrina kasırgasının ismi listeden çıkarılmış.
- Gelecek senelerdaki kasırga isimlerine buradaki listeden bakabilirsiniz.