ahmetbeyler
New member
“Güneş tutulması, zelzeleleri tetikleyebilir mi?” üzere tezler konuşuladursun, sarsıntıların asıl tetikleyicilerinden birinin ne olabileceği üzerine 2017 yılında kapsamlı bir çalışma yapılmıştı.
Geophysical Research Letters mecmuasında yayımlanan bu çalışmaya bakılırsa, Dünya’nın dönüş suratındaki epey küçük değişiklikler bile büyük sarsıntıların sıklığını etkileyebiliyor.
1900-2017 yılları içinde gerçekleşen 7.0 ve üzeri zelzelelerin sayısı ve tarihleri incelenince değişik bir şey fark edildi:
Bu sarsıntılar garip bir biçimde birtakım vakit içinderda ağırlaşıp birtakım vakit içinderda seyrekleşiyordu. Ayrıyeten 32 yıllık vakit aralıklarında büyük zelzelelerin sayısı en yüksek noktaya ulaşıyordu.
Peki ne oluyorda da bu biçimde bir tesir gerçekleşiyordu?
Hayır, Merkür retrosu değil! Asıl hatalı, Dünya’nın ta kendisiydi. Her ne kadar Dünya’nın 24 saatte kendi etrafında döndüğünü sansak da bu dönüş suratı aslında sabit değildir.
Bir günün uzunluğunun mikrosaniyelik farklılıklar göstermesinin sebebi, gezegenimizin kütle dağılımındaki değişikliklerdir. Buna niye olan şeyler ise rüzgârların tarafındaki ve şiddetindeki değişiklikler, yer kabuğundaki levhaların hareketi, Dünya’nın sıvı dış çekirdeğinin hareketi üzere faktörlerdir.
Koskoca Dünya’nın dönüş suratının bunlardan niye etkilendiğini daha yeterli anlayabilmek ismine bir buz pateni atleti örneği verelim:
Nasıl ki bir buz pateni sportmeni, kendi etrafında dönerken suratını arttırmak için kollarını kendine çekip, suratını azaltmak için de kollarını açıyorsa Dünya’nın dönüş suratının farklılaşması da buna benzeridir. Buna fizikte açısal momentumun korunması diyoruz.
bir daha de büyük sarsıntıların tarihini kesin olarak bilmek mümkün değil!
Dünya’nın dönüş suratı arttığında büyük zelzelelerin de sayısı artıyor. Sarsıntıların artacağı vakit aralığı biliniyor fakat nokta atışı bir varsayımda bulunmak çok güç. İşte bu milisaniyelik fark bile adeta kelebek tesirine niye olup binlerce insanın etkilenmesine niye olabiliyor.
Geophysical Research Letters mecmuasında yayımlanan bu çalışmaya bakılırsa, Dünya’nın dönüş suratındaki epey küçük değişiklikler bile büyük sarsıntıların sıklığını etkileyebiliyor.
1900-2017 yılları içinde gerçekleşen 7.0 ve üzeri zelzelelerin sayısı ve tarihleri incelenince değişik bir şey fark edildi:
Bu sarsıntılar garip bir biçimde birtakım vakit içinderda ağırlaşıp birtakım vakit içinderda seyrekleşiyordu. Ayrıyeten 32 yıllık vakit aralıklarında büyük zelzelelerin sayısı en yüksek noktaya ulaşıyordu.
Peki ne oluyorda da bu biçimde bir tesir gerçekleşiyordu?
Hayır, Merkür retrosu değil! Asıl hatalı, Dünya’nın ta kendisiydi. Her ne kadar Dünya’nın 24 saatte kendi etrafında döndüğünü sansak da bu dönüş suratı aslında sabit değildir.
Bir günün uzunluğunun mikrosaniyelik farklılıklar göstermesinin sebebi, gezegenimizin kütle dağılımındaki değişikliklerdir. Buna niye olan şeyler ise rüzgârların tarafındaki ve şiddetindeki değişiklikler, yer kabuğundaki levhaların hareketi, Dünya’nın sıvı dış çekirdeğinin hareketi üzere faktörlerdir.
Koskoca Dünya’nın dönüş suratının bunlardan niye etkilendiğini daha yeterli anlayabilmek ismine bir buz pateni atleti örneği verelim:
Nasıl ki bir buz pateni sportmeni, kendi etrafında dönerken suratını arttırmak için kollarını kendine çekip, suratını azaltmak için de kollarını açıyorsa Dünya’nın dönüş suratının farklılaşması da buna benzeridir. Buna fizikte açısal momentumun korunması diyoruz.
bir daha de büyük sarsıntıların tarihini kesin olarak bilmek mümkün değil!
Dünya’nın dönüş suratı arttığında büyük zelzelelerin de sayısı artıyor. Sarsıntıların artacağı vakit aralığı biliniyor fakat nokta atışı bir varsayımda bulunmak çok güç. İşte bu milisaniyelik fark bile adeta kelebek tesirine niye olup binlerce insanın etkilenmesine niye olabiliyor.
- Kaynaklar: Advancing Earth and Space Science, TÜBİTAK