ahmetbeyler
New member
‘Zihin kontrolü’ günümüzde, bilhassa de cümbüş bölümünde sık sık karşımıza çıkan bir bahis. Hatta bu vakte kadar pek de düzgün emellerle kullanıldığını görmedik desek kusurlu sayılmayız. O denli ki genelde büyük kitlelerin makûs emeller uğruna denetim altına alınmalarını sağlamak için, sinema ve oyun dünyasında bu metoda başvurulduğunu görüyoruz.
Bunu mevzu alan üretimlere baktığımızda ise genelde uzak gelecekte geçiyor olmaları dikkat çekiyor. Pekala zihin denetimi bugün bile bize uzak görünürken, 1960’larda başarılı biçimde gerçekleştirildiğini biliyor muydunuz? Bunun altına imzasını atan ve sayısız tenkidin odağı hâline gelen Jose Delgado’nun denebir daha gelin yakından bakalım.
Tam ismi José Manuel Rodríguez Delgado olan İspanyalı bilim insanı, Yale Üniversitesinde çalışmıştı. 1915 yılında doğan Delgado, tıp alanında bir meslek yapmak istiyordu.
Doktorasını 1936’da tamamladı ve bunun akabinde İspanya’daki iç savaşta esir düştü. Bu bağlamda doktorasını yine yapması gerekmişti. Bu sefer fizyoloji alanına yöneldi.
Beynin sırlarını öğrenmeye meraklıydı. Ancak neyi istemediğini daha en başta öğrendi
John Fulton
Ünlü Nöroloji Uzmanı John Fulton’un, şempanzelerin beyinlerindeki ön loba ziyan verdiğini nazarann Delgado, bunu pek uygunsuz görmüştü. Bunun çabucak sonrasındadan lobotomi metoduna katkı sağladığını belirtelim.
esasen Delgado’nun hedefi da beyne ziyan vermeden Parkinson ve epilepsi üzere hastalıkları tedavi edebilmekti.
Peki kendisinin önerdiği formül neydi?
Delgado, beyne yerleştirilen Stimoceiver isimli aletinin sayesinde hem şahsi tıpkı vakitte toplumsal meselelere yol açan nörolojik sorunların çözülebileceğine inanıyordu.
Bu durumlara örnek olarak epilepsiyi ve sebepsiz biçimde şiddete meyilli olmayı gösterebiliriz.
Önce hayvanlar üzerinde çalışmalar gerçekleştirildi
Bu noktada kabaca beynin muhakkak yerlerine muhakkak ölçüde elektrik sinyalleri gönderilerek makul aksiyonların gerçekleşmesi sağlandı. Alttaki başlıklarda bunun neticelerinı bakılırsabilirsiniz.
Burada hayvanın sağa ve sola dönmesi sağlanıyor
Burada da agresifliğin anında giderildiğini nazaranbiliyoruz
Elektrik sinyalleriyle gözün sağa gerçek hareket ettirilmesi
Ve son olarak açlığın -bilişsel olarak- kontrolü
Diğer şempanzelerden elde edilen şaşırtan sonuçlar:
Kafesindeki başka şempanzeleri daima rahatsız eden bir maymuna bu prosedürü uygulayan Delgado, elektrik sinyalini harekete geçiren anahtarı da kafesin içine yerleştirdi.
Bu anahtarın, agresif canlıyı sakinleştirdiğini bakılırsan bir dişi, kısa müddette bunu fark edip kullanmaya başladı ve kafes, ortasındakiler için daha huzurlu bir hâl aldı.
Bir öbür deneyde ise Paddy isimli dişi bir şempanzeye bir alıcı yerleştirildi. Şempanzenin amigdalasının çektiği (krizlere niye olan) muhakkak bir sinyali algılayan ve bu sinyal her algılandığında reaksiyon olarak canlıyı huzursuz eden öbür bir sinyal üreten alıcı yardımıyla, baştaki sinyalin yüzde 50 oranında azaldığı görüldü.
Bu da insanların yaşadığı krizlerin hafifçeletilmesini sağlayacağına yönelik umutlar doğurdu.
Beyne yerleştirilen elektrotlar monitörler aracılığıyla izleniyordu. Bu sayede hangi aksiyonun hangi hareketi doğurduğu gözlemlenebildi
En azından başta durum bu biçimdeydi. Yani deneklerin başlarından büyük ekranlara uzanan kablolar vardı etrafta.
Fakat bu birebir zamandaneklerin hareket alanını kısıtlıyordu tıpkı vakitte enfeksiyon riskini artırıyordu.
Buna tahlil olarak da radyo sinyalleriyle denetim edilebilen alıcılar oluşturdu
Bu sayede kablo kederinden kurtulmuş oldu.
Hayvanların makul hareketleri gerçekleştirmesini sağlamış olan Delgado, beşerli deneylerde tıpkı kararı alamadı
Çünkü burada Delgado’nun hedefi daha evvel de söylemiş olduğimiz üzere nörolojik hastalıklara tedavi bulmaktı. Bu bağlamda epilepsinin beynin hangi kısmında rol oynadığını bir türlü bulamadı.
Bunun üstüne beynin, düşündüğünden daha karmaşık olduğunu da kendisi söylemişti.
Amacına ulaşamayan bu deneylerin kararında ne oldu pekala?
36 yaşındaki epilepsi hastalığı olan bir bayan, Delgado’nun tedavisinin akabinde araştırmacılarla flört etmeye başlamış.
Buna ek olarak bir daha epilepsi hastası olan 11 yaşındaki bir çocuk, tedavidilk evvel pek somurtkan bir söze sahipken tedavinin akabinde pek dost canlısı bir hâle bürünmüş. “Kız olmak isterdim” diye nereden geldiği bilinmez bir yorumu da var bu çocuğun.
Delgado bir gün, yalnızca güreşlerde yer alması için bilhassa üretilen sonlu boğaların bu deneye nasıl yanıt vereceğini merak etti
Birkaç gün ortasında asistanların da sayesinde anestezi kullanılarak sakinleştirilen boğaların beynine, daha evvel bahsetmiş olduğumiz alıcı yerleştirildi. Toplamda güreş için özel olarak üretilen 4 boğa bulunuyordu.
Ringde boğayla karşı karşıya gelen Delgado, boğa tam kendisine çarpacakken elindeki aygıtı kullandı ve boğa, görüntüde gorebileceğiniz üzere öteki istikamete yanlışsız yöneldi. Üstelik agresif tutumu da ortadan kalkmış üzere görünüyor.
Bunun akabinde Delgado asıl ününü kazandı diyebiliriz. Çünkü deneyin akabinde sayısız medya kuruluşundan gönderi alıyordu.
Delgado’yu duyduğunuzda gözünüzde, beşerler üzerinde zalimce deney yapıp onları hiçe sayan ‘deli bilim adamı tiplemesi’ canlanmasın
gayet mümkün olsa da objektif kısmını verelim. Bu tedavinin tutarsızlığının farkında olan Delgado, hayli sayıda istekli kişiyi geri çevirmişti. “Bu noktaya kadar üzerinde deney yaptığı hayvanlar ne olacak?” demedilk evvel de belirtelim.
Bilim dünyasında bu bahsin etik olup olmadığına dair tek bir yorum duyamazsınız. Fulton’un yaptığını Delgado uygun görmedi. Delgado’nun yaptığını da siz uygun görmeyebilirsiniz. Burada kendisinin gayesi, Parkinson üzere hastalıklara tahlil bulmaktı.
2022 ile 1960’lar içindeki bağı da söylemeden geçmeyelim:
bu biçimdelarda da esnaf (lafın gelişi) abilerimiz/ablalarımız “Delgado beynimize çip takacak” halinde ortalığı ayağa kaldırıyordu. Komplo teorisyenleri, ordunun Delgado’ya finansal takviye sağladığını görür görmez tabir yerindeyse daha da epey endişelendi.
Fakat Delgado, buna karşılık olarak bu sponsorlukların kötü amaç barındırmadığını belirtti.
Hatta kendisiyle hiç alakası olmayan bir hanımın Delgado’ya, beynine çip taktığı sebebi öne sürülerek milyon dolarlık dava açtığı bile biliniyor.
Günümüzde tek değişen şey ise isimler olmuş
Resmi Görmek İçin Tıklayın
daha sonra ne oldu?
İspanya’daki sıhhat bakanı, Delgado’dan İspanya’ya dönmesini ve Madrid’deki tıp okulunda yer almasını istedi. Bu, “Sizinle mi uğraşacağım?” tadında bir kaçış değildi. Yalnızca gelen teklif reddedilecek üzere değildi Delgado için.
bir süre daha sonra Amerika’ya geri taşınan Delgado, 2011 yılında hayata gözlerini yumdu.
Bunu mevzu alan üretimlere baktığımızda ise genelde uzak gelecekte geçiyor olmaları dikkat çekiyor. Pekala zihin denetimi bugün bile bize uzak görünürken, 1960’larda başarılı biçimde gerçekleştirildiğini biliyor muydunuz? Bunun altına imzasını atan ve sayısız tenkidin odağı hâline gelen Jose Delgado’nun denebir daha gelin yakından bakalım.
- Boğa denebir daha direkt geçmek için tıklayabilirsiniz
Tam ismi José Manuel Rodríguez Delgado olan İspanyalı bilim insanı, Yale Üniversitesinde çalışmıştı. 1915 yılında doğan Delgado, tıp alanında bir meslek yapmak istiyordu.
Doktorasını 1936’da tamamladı ve bunun akabinde İspanya’daki iç savaşta esir düştü. Bu bağlamda doktorasını yine yapması gerekmişti. Bu sefer fizyoloji alanına yöneldi.
Beynin sırlarını öğrenmeye meraklıydı. Ancak neyi istemediğini daha en başta öğrendi
John Fulton
Ünlü Nöroloji Uzmanı John Fulton’un, şempanzelerin beyinlerindeki ön loba ziyan verdiğini nazarann Delgado, bunu pek uygunsuz görmüştü. Bunun çabucak sonrasındadan lobotomi metoduna katkı sağladığını belirtelim.
esasen Delgado’nun hedefi da beyne ziyan vermeden Parkinson ve epilepsi üzere hastalıkları tedavi edebilmekti.
Peki kendisinin önerdiği formül neydi?
Delgado, beyne yerleştirilen Stimoceiver isimli aletinin sayesinde hem şahsi tıpkı vakitte toplumsal meselelere yol açan nörolojik sorunların çözülebileceğine inanıyordu.
Bu durumlara örnek olarak epilepsiyi ve sebepsiz biçimde şiddete meyilli olmayı gösterebiliriz.
Önce hayvanlar üzerinde çalışmalar gerçekleştirildi
Bu noktada kabaca beynin muhakkak yerlerine muhakkak ölçüde elektrik sinyalleri gönderilerek makul aksiyonların gerçekleşmesi sağlandı. Alttaki başlıklarda bunun neticelerinı bakılırsabilirsiniz.
Burada hayvanın sağa ve sola dönmesi sağlanıyor
Burada da agresifliğin anında giderildiğini nazaranbiliyoruz
Elektrik sinyalleriyle gözün sağa gerçek hareket ettirilmesi
Ve son olarak açlığın -bilişsel olarak- kontrolü
Diğer şempanzelerden elde edilen şaşırtan sonuçlar:
Kafesindeki başka şempanzeleri daima rahatsız eden bir maymuna bu prosedürü uygulayan Delgado, elektrik sinyalini harekete geçiren anahtarı da kafesin içine yerleştirdi.
Bu anahtarın, agresif canlıyı sakinleştirdiğini bakılırsan bir dişi, kısa müddette bunu fark edip kullanmaya başladı ve kafes, ortasındakiler için daha huzurlu bir hâl aldı.
Bir öbür deneyde ise Paddy isimli dişi bir şempanzeye bir alıcı yerleştirildi. Şempanzenin amigdalasının çektiği (krizlere niye olan) muhakkak bir sinyali algılayan ve bu sinyal her algılandığında reaksiyon olarak canlıyı huzursuz eden öbür bir sinyal üreten alıcı yardımıyla, baştaki sinyalin yüzde 50 oranında azaldığı görüldü.
Bu da insanların yaşadığı krizlerin hafifçeletilmesini sağlayacağına yönelik umutlar doğurdu.
Beyne yerleştirilen elektrotlar monitörler aracılığıyla izleniyordu. Bu sayede hangi aksiyonun hangi hareketi doğurduğu gözlemlenebildi
En azından başta durum bu biçimdeydi. Yani deneklerin başlarından büyük ekranlara uzanan kablolar vardı etrafta.
Fakat bu birebir zamandaneklerin hareket alanını kısıtlıyordu tıpkı vakitte enfeksiyon riskini artırıyordu.
Buna tahlil olarak da radyo sinyalleriyle denetim edilebilen alıcılar oluşturdu
Bu sayede kablo kederinden kurtulmuş oldu.
Hayvanların makul hareketleri gerçekleştirmesini sağlamış olan Delgado, beşerli deneylerde tıpkı kararı alamadı
Çünkü burada Delgado’nun hedefi daha evvel de söylemiş olduğimiz üzere nörolojik hastalıklara tedavi bulmaktı. Bu bağlamda epilepsinin beynin hangi kısmında rol oynadığını bir türlü bulamadı.
Bunun üstüne beynin, düşündüğünden daha karmaşık olduğunu da kendisi söylemişti.
Amacına ulaşamayan bu deneylerin kararında ne oldu pekala?
36 yaşındaki epilepsi hastalığı olan bir bayan, Delgado’nun tedavisinin akabinde araştırmacılarla flört etmeye başlamış.
Buna ek olarak bir daha epilepsi hastası olan 11 yaşındaki bir çocuk, tedavidilk evvel pek somurtkan bir söze sahipken tedavinin akabinde pek dost canlısı bir hâle bürünmüş. “Kız olmak isterdim” diye nereden geldiği bilinmez bir yorumu da var bu çocuğun.
Delgado bir gün, yalnızca güreşlerde yer alması için bilhassa üretilen sonlu boğaların bu deneye nasıl yanıt vereceğini merak etti
Birkaç gün ortasında asistanların da sayesinde anestezi kullanılarak sakinleştirilen boğaların beynine, daha evvel bahsetmiş olduğumiz alıcı yerleştirildi. Toplamda güreş için özel olarak üretilen 4 boğa bulunuyordu.
Ringde boğayla karşı karşıya gelen Delgado, boğa tam kendisine çarpacakken elindeki aygıtı kullandı ve boğa, görüntüde gorebileceğiniz üzere öteki istikamete yanlışsız yöneldi. Üstelik agresif tutumu da ortadan kalkmış üzere görünüyor.
Bunun akabinde Delgado asıl ününü kazandı diyebiliriz. Çünkü deneyin akabinde sayısız medya kuruluşundan gönderi alıyordu.
Delgado’yu duyduğunuzda gözünüzde, beşerler üzerinde zalimce deney yapıp onları hiçe sayan ‘deli bilim adamı tiplemesi’ canlanmasın
gayet mümkün olsa da objektif kısmını verelim. Bu tedavinin tutarsızlığının farkında olan Delgado, hayli sayıda istekli kişiyi geri çevirmişti. “Bu noktaya kadar üzerinde deney yaptığı hayvanlar ne olacak?” demedilk evvel de belirtelim.
Bilim dünyasında bu bahsin etik olup olmadığına dair tek bir yorum duyamazsınız. Fulton’un yaptığını Delgado uygun görmedi. Delgado’nun yaptığını da siz uygun görmeyebilirsiniz. Burada kendisinin gayesi, Parkinson üzere hastalıklara tahlil bulmaktı.
2022 ile 1960’lar içindeki bağı da söylemeden geçmeyelim:
bu biçimdelarda da esnaf (lafın gelişi) abilerimiz/ablalarımız “Delgado beynimize çip takacak” halinde ortalığı ayağa kaldırıyordu. Komplo teorisyenleri, ordunun Delgado’ya finansal takviye sağladığını görür görmez tabir yerindeyse daha da epey endişelendi.
Fakat Delgado, buna karşılık olarak bu sponsorlukların kötü amaç barındırmadığını belirtti.
Hatta kendisiyle hiç alakası olmayan bir hanımın Delgado’ya, beynine çip taktığı sebebi öne sürülerek milyon dolarlık dava açtığı bile biliniyor.
Günümüzde tek değişen şey ise isimler olmuş
Resmi Görmek İçin Tıklayın
daha sonra ne oldu?
İspanya’daki sıhhat bakanı, Delgado’dan İspanya’ya dönmesini ve Madrid’deki tıp okulunda yer almasını istedi. Bu, “Sizinle mi uğraşacağım?” tadında bir kaçış değildi. Yalnızca gelen teklif reddedilecek üzere değildi Delgado için.
bir süre daha sonra Amerika’ya geri taşınan Delgado, 2011 yılında hayata gözlerini yumdu.
- Kaynaklar: NLoM, Scientific American, Today I Found Out, The American Lobotomy,
- GIF’ler